Σεροτονίνη: Η διατροφή μπορεί να μειώσει το άγχος;

Συντάκτρια: Ρόμυ Μελάνι

Η λέξη άγχος είναι πλέον μία από τις πιο συνήθεις λέξεις που ακούγονται καθημερινά, από όλες τις ηλικίες. Άγχος για τα μαθήματα, άγχος για τη δουλειά, άγχος να προλάβετε τα deadlines, άγχος για τα χρήματα και γενικώς πολύ άγχος! Ουσιαστικά το άγχος είναι μία απόκριση στα ερεθίσματα που λαμβάνετε από το περιβάλλον σας και δυστυχώς αυτά τα ερεθίσματα συνήθως είναι πολλά. Η διατροφή όμως μπορεί να παίξει κάποιο ρόλο; Μπορεί να μειώσει το άγχος;

Στο γραφείο μου αναφέρετε πολύ συχνά ότι το βράδυ που θα επιστρέψετε από τη δουλειά καταφεύγετε σε comfort foods, δηλαδή σε τρόφιμα όπως γλυκά, πατατάκια, τυριά κλπ που τρώτε όταν είστε αγχωμένοι, τα οποία όμως τελικά μόνο «comfort» δε σας παρέχουν, αφού τελικά η κατανάλωσή τους οδηγεί σε τύψεις, στενοχώρια, αύξηση βάρους και τελικά ακόμα περισσότερο τσιμπολόγημα και comfort food.  Δε θα ήταν τέλειο εάν σας έλεγα ότι υπάρχουν τροφές που μπορούν να αποτρέψουν τις αρνητικές επιπτώσεις του καθημερινού στρες στο βάρος σας; Για να σας βοηθήσω όμως αποτελεσματικά, πρέπει να δούμε μαζί τι ακριβώς εννοούμε με την έννοια άγχος ή στρες! Καθώς πιστέψτε με, πολλές φορές οι ερευνητές χρησιμοποιούν τη λέξη «στρες» αναφερόμενοι σε κάτι πολύ διαφορετικό από αυτό που οι περισσότεροι θεωρείτε ως στρες  (ή διαβάζετε σε άρθρα) και αυτό συχνά οδηγεί σε σύγχυση!

Σωματικό VS Ψυχολογικό στρες

Όταν λέμε πως είμαστε στρεσαρισμένοι/ αγχωμένοι συνήθως εννοούμε ότι αισθανόμαστε πιεσμένοι από τις υποχρεώσεις μας και από όλα όσα πρέπει να κάνουμε καθημερινά, τα οποία μπορεί να μην έχουμε τον κατάλληλο χρόνο, χρήματα και διάθεση να κάνουμε. Αυτό είναι το ψυχολογικό στρες και σχετίζεται κυρίως με κάποιες γνωστές ορμόνες, την αδρεναλίνη και την κορτιζόλη, οι οποίες εκκρίνονται όταν αισθανθούμε κάποια απειλή. Αυτές οι ορμόνες σε χρόνιες καταστάσεις στρες επηρεάζουν τη λειτουργία του μεταβολισμού και ευνοούν την εναπόθεση λίπους, κάτι που δυσκολεύει την προσπάθειά σας για μείωση του βάρους.

Από την άλλη έχουμε και την αντίληψη του στρες από την πλευρά της διάθεσης και των νευροδιαβιβαστών, με κύριο νευροδιαβιβαστή τη σεροτονίνη. Επειδή στόχος μου δεν είναι να σας μπλέξω με ορολογίες και βιοχημικές αντιδράσεις, απλώς θα σας αναφέρω πως υπάρχουν τρόφιμα τα οποία μπορούν να αυξήσουν την παραγωγή της σεροτονίνης, η οποία είναι γνωστή ως «η ορμόνη της καλής διάθεσης».

Σε μία ολιστική προσέγγιση, θα σας έλεγα ότι ο στόχος είναι να καταναλώνετε τρόφιμα τα οποία στοχεύουν και στις δύο αυτές δράσεις. Δηλαδή τρόφιμα που να αυξάνουν τη σεροτινίνη και τρόφιμα τα οποία να βοηθούν την κορτιζόλη και την αδρεναλίνη να μην ανεβαίνουν στα ύψη!

Ποιά τρόφιμα μειώνουν το άγχος;

Η σεροτονίνη προκύπτει από ένα αμινοξύ, την τρυπτοφάνη, συνεπώς θα σας πρότεινα να δώσετε βαρύτητα σε τρόφιμα που την περιέχουν, όπως η γαλοπούλα, το κοτόπουλο, οι μπανάνες και η βρώμη.

Επιπλέον, τρόφιμα όπως ο σολομός και ο κουρκουμάς έχουν αντιφλεγμονώδη δράση η οποία σχετίζεται με τη μείωση του άγχους και τα ω-3 λιπαρά του σολομού μπορούν να βοηθήσουν τόσο τη σεροτονίνη, όσο και τη ντοπαμίνη, η οποία έχει ηρεμιστική δράση.

Τέλος, η μαύρη σοκολάτα πέρα από τα αντιοξειδωτικά που περιέχει, μπορεί να αυξήσει και τα επίπεδα της σεροτονίνης!

Σεροτονίνη και Γλυκά

Εάν έχετε τάση για κατανάλωση γλυκών, μπορεί να μην είναι μόνο θέμα λιγούρας. Μπορεί να οφείλεται σε χαμηλά επίπεδα στην σεροτονίνη.

Όταν υπάρχουν αυξημένα επίπεδα στην σεροτονίνη στο σώμα αισθανόμαστε ηρεμία, γαλήνη και ισορροπία, ενώ αντίθετα χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης σχετίζονται με ευερεθιστικότητα, επιθετικότητα, ανυπομονησία και ανησυχία.

Η κατανάλωση υδατανθράκων (μάλιστα γρήγορα απορροφήσιμων, όπως τα γλυκά) αυξάνουν την παραγωγή στην σεροτονίνη, η οποία μπορεί να αυξήσει τη διάθεσή σας, ωστόσο μόνο προσωρινά. Μέσα σε λίγες ώρες, θα χρειαστείτε πάλι να φάτε κάποιο γλυκό. Μέχρι να τελειώσει ο χειμώνας, το πιο πιθανόν είναι να μην σας μπαίνουν εύκολα τα ανοιξιάτικα ρούχα!

Σας θυμίζει κάτι;

Άσκηση και Σεροτονίνη

Ο καλύτερος τρόπος για να αυξήσετε τα επίπεδα στην σεροτονίνη (και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα) είναι με την τακτική άσκηση. Η άσκηση συμβάλει στην παραγωγή σεροτονίνης χωρίς να το παρακάνετε στα γλυκά. Αντί να αλλάξετε νούμερο στα ρούχα σας (προς τα πάνω), μπορεί να χρειαστεί να αγοράσετε ρούχα με μικρότερο μέγεθος. Να εντάξετε την άσκηση στην αρχή, μπορεί να σας κουράσει και να απαιτηθεί κάποια αυτοπειθαρχία. Αλλά πολύ γρήγορα, θα ανταμειφθείτε με περισσότερη ενέργεια και διάθεση!

Η καλή διάθεση περνά από το… έντερο;

Πώς θα σας φαινόταν εάν σας έλεγα πως τα βακτήρια του εντέρου σας μπορούν να ρυθμίσουν τη διάθεσή σας; Τα τελευταία χρόνια γίνονται πολλαπλές έρευνες πάνω στο ρόλο των πολύτιμων βακτηρίων που έχουμε στο έντερό μας και φαίνεται πως επηρεάζουν τόσο την αδρεναλίνη, όσο και τους νευροδιαβιβαστές μας, συνεπώς και  τη σεροτονίνη. Έτσι, τα προβιοτικά (βακτήρια) και τα πρεβιοτικά (το τρόφιμό τους) μπορούν να βοηθήσουν τη μείωση του άγχους και της κατάθλιψης και να βελτιώσουν την κατάσταση του μυαλού μας!

Παρότι δεν είμαστε ακόμα σε θέση να «συνταγογραφήσουμε» προβιοτικά για τις διαταραχές της διάθεσης, μπορούμε όμως να δώσουμε βάση στο να τρώμε ποικιλία τροφών με προβιοτικά, όπως κεφίρ ρόφημα και γιαούρτι, ζυμωμένα προϊόντα σόγιας (τόφου και τέμπε), τουρσί λαχανικών, τυριά και τρόφιμα εμπλουτισμένα σε προβιοτικά.

Ως προς τα πρεβιοτικά, δηλαδή το τρόφιμο των βακτηρίων, εντάξτε στη καθημερινή σας διατροφή διαφορετικά τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες, όπως δημητριακά ολικής, βρώμη ολικής, όσπρια, φρούτα, λαχανικά και ξηρούς καρπούς.

Είναι βέβαιο πως ένα τρόφιμο από μόνο του δε μπορεί να «θεραπεύσει» το στρες, αλλά η ένταξη όλων αυτών των τροφών που ανέφερα θα μπορέσουν να δημιουργήσουν τις κατάλληλες προϋποθέσεις ώστε να έχετε καλύτερη διάθεση, να μειωθούν τα επίπεδα της αδρεναλίνης και κορτιζόλης, αλλά και τελικά να σας οδηγήσουν σε λιγότερο τσιμπολόγημα και υπερφαγίες λόγω στρες.

Πάρης Παπαχρήστος,
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, M.Sc.
Συγγραφέας & Ιδρυτής του medNutrition.gr

Πηγή: AllYou