Δώστε στα παιδιά λέξεις – το πιο πολύτιμο δώρο!
Όσο πιο πλούσιο λεξιλόγιο έχουν τόσο πιο ανοιχτούς ορίζοντες σκέψης θα αποκτήσουν!
Μια εικόνα ισοδυναμεί με χίλιες λέξεις… αλλά σήμερα έχουμε φτάσει στο σημείο τα παιδιά να μεγαλώνουν πολύ περισσότερο με εικόνες παρά με λέξεις. Αλλά η επικοινωνία μας όπως και οι γνωστικές μας και νοητικές διαδικασίες δεν επιτυγχάνονται μόνο με εικονοκλαστικά ερεθίσματα. Μια χαρά είναι η τεχνολογία και θα δεχθώ ότι τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και η ενασχόληση με τις οθόνες είναι πλέον στην καθημερινότητα των παιδιών. Όμως δεν πρέπει να είναι τα μόνα. Χωρίς λεκτικά ερεθίσματα και χωρίς πλούσιο λεξιλόγιο μεγαλώνουν με άνισο τρόπο ως προς τις εμπειρίες που προσκομίζουν και ως προς τις ικανότητες που αναπτύσσουν.
Η επαφή των παιδιών με τον λόγο ολοένα και μειώνεται. Είναι σε παγκόσμια κλίμακα εκτενές το φαινόμενο τα γλωσσικά τους όρια να στενεύουν και να χρησιμοποιούν πολύ περιορισμένο λεξιλόγιο. Στη γραπτή τους επικοινωνία τα πράγματα είναι ακόμα πιο θλιβερά με όλες αυτές τις ανορθόγραφες συντομογραφίες που αποδεικνύουν ελλειμματική φαντασία, καμία διάθεση για πρωτοτυπία και μια απίστευτη επανάληψη και αντιγραφή ενός κωδικού που μόνο γλώσσα δεν θυμίζει.
Μπαίνεις σε μία τάξη, κάνεις μια ερώτηση στα παιδιά, απαντάει το πρώτο παιδί και στη συνέχεια με ελάχιστες εξαιρέσει ακούς το ένα μετά το άλλο παιδί να λέει σχεδόν τα ίδια λες και το να παπαγαλίσουν και να επαναλάβουν μια απάντηση είναι ό,τι καλύτερο μπορούν να κάνουν.
Πολλοί θεωρούν τα παιδικά βιβλία πολυτέλεια. Άλλοι πιστεύουν ότι τα παιδιά πρέπει μόνο να παίζουν. Τα παιδικά βιβλία δεν είναι πολυτέλεια, είναι ένας θησαυρός γνώσεων. Πλέον στην ελληνική αγορά κυκλοφορούν άπειρες επιλογές, προσεγμένες, που συνδυάζουν εξαιρετική εικονογράφηση (για να μην αποκλείσουμε τη δύναμη της εικόνας) με δυνατά κείμενα που πραγματεύονται όλων των ειδών τα θέματα που αφορούν κάθε αναπτυξιακό στάδιο των παιδιών.
Ως προς το παιχνίδι και η γνώση μπορεί να γίνει παιχνίδι. Και υπάρχουν πολλά είδη παιχνιδιών με λέξεις που ακονίζουν και εμπλουτίζουν το λεξιλόγιο των παιδιών. Ακόμα και εφαρμογές για όσους είναι λάτρεις της τεχνολογίας. Ωστόσο υπάρχουν κι αρκετές δραστηριότητες που δεν απαιτούν φορτιστή ή μπαταρία, αλλά αντίθετα φορτίζουν το μυαλό των παιδιών με έναν λεξιλογικό θησαυρό. Από τα απλά παιχνίδια και διαχρονικά όπως η κρεμάλα, το «πρόσωπο ζώο πράγμα», το σκραμπλ μπορούν να προσφέρουν αρκετές ώρες απασχόλησης και ψυχαγωγίας που συνδυάζεται με τη γνώση.
Πείτε στα παιδιά συνώνυμες λέξεις. Βάλτε στο πρόγραμμα να μαθαίνετε καινούργιες λέξεις. Ρωτάτε τακτικά στα παιδιά ποιες νέες λέξεις έμαθαν στο σχολείο. Παίξτε με την ομοιοκαταληξία, φτιάξτε μαζί ποιηματάκια με λέξεις που ομοιοκαταληκτούν ή κάνουν ρίμα! Ακούστε παιδικά τραγούδια, προσπαθήστε να τα μάθετε για να τα τραγουδάτε μαζί. Διαβάστε βιβλία, έστω λίγο κάθε μέρα πριν τον ύπνο. Φτιάξτε σταυρόλεξα. Φτιάξτε ακροστιχίδες λέξεων. Τώρα που θα έχουν τα παιδιά διακοπές μπορείτε να τους πάρετε βιβλία με παιχνίδια λέξεων, που έχουν γρίφους και άλλα παιχνίδια, όχι μόνο με λέξεις, ανάλογα με την ηλικία τους.
Καλλιεργήστε την καθημερινή λεκτική επικοινωνία μεταξύ σας. Συνηθίστε τα παιδιά να μην απαντούν μονολεκτικά, ή να μη χρησιμοποιούν συνέχεια τις ίδιες λέξεις. Μπείτε και σε αυτή τη διαδικασία και κάντε τους τις ίδιες ερωτήσεις με διαφορετικές λέξεις ή να δίνετε κι εσείς εκτενείς απαντήσεις, όταν εκείνα σας ρωτάνε κάτι.
Δώστε στα παιδιά λέξεις, λέξεις για να μπορούν να περιγράψουν τον κόσμο, να μπορούν να εξηγήσουν τα συναισθήματά τους, να μπορούν να εκφράσουν τι σκέφτονται, να μπορούν να ονειρευτούν και να καταφέρουν να υλοποιήσουν τα όνειρά τους. Οι λέξεις δεν κοστίζουν, αλλά είναι ανεκτίμητες – ένας πολύτιμος θησαυρός γνώσης, κι η γνώση είναι το σπουδαιότερο εφόδιο που μπορούμε να προσφέρουμε στα παιδιά μας.
