Πέντε διαφορετικά αρχέτυπα «ιδανικών μητέρων» στο «μικροσκόπιο» της ψυχολογίας
Η μητρότητα έχει από τη φύση της πολλές προκλήσεις δεν χρειάζεται να τις φορτώνουμε κι άλλες
Μια μελέτη του 2022 που δημοσιεύτηκε στο Journal of Family Theory and Review εξέτασε τους κοινωνικούς κανόνες και τις προσδοκίες της μητρότητας τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Η μελέτη αποκάλυψε πέντε διαφορετικά αρχέτυπα «ιδανικών μητέρων», το καθένα φορτωμένο με τις δικές του προκλήσεις και αντιφατικές, έμφυλες προεκτάσεις.
Εδώ είναι οι πέντε τύποι καλών μητέρων, σύμφωνα με τη μελέτη και όπως τις παρουσιάζει η Jourdan Travers στο psychology today:
Η Παρούσα Μητέρα
Ο κανόνας της «παρούσας μητέρας» τονίζει ότι πρόκειται για μια πολύ προσεκτική, παρούσα μητέρα που κατέχει μια εγκυκλοπαιδική κατανόηση της κάθε ιδιοτροπίας, ανάγκης και επιθυμίας του παιδιού της. Ενώ η προσεκτική ανατροφή των παιδιών είναι σημαντική, αυτό το μητρικό ιδανικό εκδηλώνεται συχνά απαιτώντας εξαιρετικές θυσίες, αφιερώνοντας το σώμα, τον χρόνο και την αμέριστη προσοχή σε ένα παιδί, ανεξάρτητα από οποιονδήποτε προσωπικό πόνο, υγεία ή οικονομικούς περιορισμούς.
Αυτός ο κανόνας θεωρείται το χρυσό πρότυπο για την παροχή στα παιδιά της καλύτερης δυνατής φροντίδας, ενισχύοντας τη διάχυτη πεποίθηση ότι οι μητέρες είναι η απόλυτη αρχή στη φροντίδα των παιδιών. Έννοιες όπως «η μητέρα ξέρει καλύτερα» υποδηλώνουν ότι η μητρότητα είναι ένα έμφυτο ταλέντο και διαιωνίζει λανθασμένους κανόνες φύλου.
Αυτό το ιδανικό υπονοεί ότι οι μητέρες πρέπει ενστικτωδώς να ξέρουν πώς να είναι τέλειοι γονείς. Δημιουργεί ένα περιβάλλον όπου τυχόν ερωτήσεις, φόβοι ή ανησυχίες σχετικά με τη μητρότητα θεωρούνται αποτυχίες και μπορεί να οδηγήσουν σε έλλειψη υποστήριξης από τους συντρόφους, την οικογένεια ή τις κοινότητές τους, επιδεινώνοντας τις προκλήσεις τους. Ως αποτέλεσμα, οι μητέρες συχνά νιώθουν απομονωμένες, απογοητευμένες, φοβισμένες και εξαντλημένες.
Η Μητέρα με προσανατολισμό στο μέλλον
Το αρχέτυπο της «μητέρας με προσανατολισμό στο μέλλον» ασκεί τεράστια πίεση στο να είναι ο πρωταρχικός αρχιτέκτονας του μέλλοντος ενός παιδιού, τόσο από άποψη σωματικής όσο και γνωστικής ανάπτυξης. Οι μητέρες αναμένεται να γνωρίζουν πώς να επιμελούνται ένα περιβάλλον φροντίδας για τη σωματική ανάπτυξη του παιδιού από την πρώτη στιγμή.
Αυτή η προσδοκία επεκτείνεται σε ζητήματα όπως ο θηλασμός, για παράδειγμα, ο οποίος θεωρείται το αποκορύφωμα της φυσικής και υγιεινής τροφής, ενώ το γάλα φόρμουλας συχνά θεωρείται τεχνητό.
Μια μελέτη του 2022 διαπίστωσε ότι οι μητέρες έχουν συχνά επαναλαμβανόμενα συναισθήματα ενοχής λόγω των άκαμπτων κοινωνικών προσδοκιών σχετικά με τη διατροφή των παιδιών τους. Οι μητέρες μεγαλύτερων παιδιών αναμένεται να συνεχίσουν αυτή την επαγρύπνηση και να προσφέρουν όσο γίνεται πιο υγιεινές κι ανεπεξέργαστες τροφές, συχνά διαθέτοντας σημαντικές πηγές χρόνου και χρημάτων.
Οι μητέρες είναι επίσης επιφορτισμένες με τη δημιουργία ενός ιδανικού περιβάλλοντος μάθησης και ενθαρρύνονται να ξεκινούν από νωρίς την πνευματική διέγερση και να επιμελούνται μόνο την καλύτερη εκπαίδευση για τα παιδιά τους, χωρίς να λαμβάνουν καθόλου υπόψη το διαφορετικό υπόβαθρο και τις οικονομικές συνθήκες, καλλιεργώντας μια κουλτούρα τελειομανίας.
Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι η απόκλιση από αυτούς τους κανόνες δεν ισοδυναμεί με αποτυχία ως γονέας. Μια πιο περιεκτική προοπτική επιτρέπει στις μητέρες να κάνουν επιλογές που ταιριάζουν καλύτερα στις μοναδικές τους συνθήκες και στην ευημερία των παιδιών τους.
Η Εργαζόμενη Μητέρα
Ο κανόνας της εργαζόμενης μητέρας αντικατοπτρίζει την προσδοκία να συγχωνεύσει η μαμά απρόσκοπτα τις επαγγελματικές της ευθύνες με τον μητρικό της ρόλο. Αυτό συνεπάγεται ότι η απασχόληση της μητέρας δεν πρέπει να μειώνει τον χρόνο και την ενέργεια που διατίθεται για τις οικογενειακές ευθύνες.
Από τη μία πλευρά, τα δημοφιλή μέσα ενημέρωσης και οι χώροι εργασίας τείνουν να απεικονίζουν τις εργαζόμενες μητέρες αρνητικά ή να τις ενθαρρύνουν να επικεντρωθούν περισσότερο στη φροντίδα στο σπίτι. Από την άλλη πλευρά, οι συνάδελφοι και οι εργοδότες μπορεί να βλέπουν τις μητέρες ως λιγότερο αφοσιωμένες και λιγότερο προσανατολισμένες στην καριέρα μόλις γίνουν μητέρες.
Το αποτέλεσμα είναι ένα σενάριο απώλειας-απώλειας για μητέρες που συνεχίζουν να εργάζονται και βρίσκονται σε έναν οριακό χώρο, που δεν θεωρούνται ούτε ως ιδανικές εργαζόμενες ούτε ως πλήρως αφοσιωμένες στην ανατροφή.
Η Δημόσια Μητέρα
Αυτός ο κανόνας υπαγορεύει ότι οι μητέρες ασκούν εξαιρετικά υψηλό βαθμό ελέγχου του σώματός τους, της μητρικής απόδοσης και των παιδιών τους στην προσωπική τους ζωή και ειδικά στο κοινό, όπου οι μητέρες προσδοκούν ότι θα παρατηρηθούν, θα κριθούν, ακόμη και θα αστυνομευτούν από άλλους. Για παράδειγμα, ο θηλασμός σε δημόσιο χώρο συχνά αποφεύγεται.
Ως αποτέλεσμα των κοινωνικών προσδοκιών, οι έγκυοι μητέρες μπορεί να δυσκολεύονται να ελέγξουν το μέγεθος του σώματός τους, τις λιγούρες και τα συναισθήματά τους, ή ακόμη και να προσπαθήσουν να μικροδιαχειριστούν τη διαδικασία τοκετού, προσπαθώντας να επιδείξουν δύναμη και την ικανότητα να «ανακτήσουν τον έλεγχο» του σώματός τους μετά τον τοκετό, με βάση εσωτερικευμένες πεποιθήσεις για το πώς πρέπει να κάνει, να νιώθει και να μοιάζει μια «καλή μητέρα».
Η έρευνα δείχνει ότι ορισμένες μητέρες επιδιώκουν να ελέγξουν την εμφάνιση, τη συμπεριφορά, την επιτυχία και τις επιδόσεις των παιδιών τους, καθώς αυτά τα αποτελέσματα χρησιμεύουν ως απόδειξη της επιτυχίας τους ως μητέρες. Αυτές οι προσδοκίες μπορεί να είναι αποπνικτικές και αντιπαραγωγικές, οδηγώντας τις μητέρες να αμφισβητούν συνεχώς την αξία τους ως μητέρες και πιθανώς να βλάψουν τις σχέσεις τους με τα παιδιά τους.
Η Ευτυχισμένη Μητέρα
Ο κανόνας της «ευτυχισμένης μητέρας» κηρύττει τη μη ρεαλιστική προσδοκία για αέναη ευτυχία και ικανοποίηση στον μητρικό της ρόλο. Η κοινωνία υπαγορεύει εμμέσως ότι οι γυναίκες πρέπει να επιθυμούν διακαώς τη μητρότητα, ακόμη και πριν συλλάβουν, αφήνοντας δυνητικά τα άτεκνα άτομα να παλεύουν με ανάμεικτα συναισθήματα, που κυμαίνονται από λαχτάρα έως απόγνωση ή ακόμα και σύγχυση, αν η μητρότητα δεν είναι αυτό που θέλουν.
Οι μητέρες αναμένεται επίσης να αγαπήσουν αμέσως και να δεθούν χαρούμενα με το νεογέννητό τους ή να απολαύσουν τον θηλασμό, ακόμη και όταν αυτή η πράξη μπορεί να προκαλέσει αντικρουόμενα συναισθήματα πόνου, δυσφορίας και εξάντλησης.
Επιπλέον, οι μητέρες που εκφράζουν δυσαρέσκεια ή απογοήτευση αντιμετωπίζουν συχνά κρίση. Τα παράπονά τους απορρίπτονται συστηματικά, ενισχύοντας την ιδέα ότι η μητρότητα πρέπει να προκαλεί αποκλειστικά θετικά συναισθήματα, παρά το γεγονός ότι είναι μια εμπειρία που αλλάζει τη ζωή και είναι βαθιά προκλητική, φέρνοντας μαζί της την πιθανότητα εμφάνισης σοβαρών σωματικών και ψυχικών καταστάσεων, συμπεριλαμβανομένης της επιλόχειας κατάθλιψης.
Συμπέρασμα
Η έννοια του να είσαι «αρκετά καλή μητέρα» τονίζει ότι η ικανοποίηση των αναγκών ενός παιδιού δεν απαιτεί τελειότητα. Κάποιο επίπεδο ασυνέπειας και περιστασιακά λάθη στη φροντίδα δεν είναι επιβλαβή και μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να αναπτύξουν ανεξαρτησία και ανθεκτικότητα, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για μια πιο ρεαλιστική και συμπονετική προσέγγιση της μητρότητας.
Με ποικίλες εμπειρίες μητρότητας, πρέπει να αμφισβητηθεί μια ενιαία προσέγγιση για την ανατροφή των παιδιών. Το να είσαι γονιός είναι μια δεξιότητα που μαθαίνεται και δεν είναι απαραίτητο ή ακόμη και δυνατό να το κάνεις τέλεια. Είναι απαραίτητο να αφιερώσετε χρόνο για τον εαυτό σας και να στηριχτείτε σε ένα σύστημα υποστήριξης, και να θυμάστε ότι η «τέλεια μητέρα» δεν είναι παρά ένας μύθος.
H Jourdan Travers, LCSW, είναι αδειούχος κλινικός κοινωνικός λειτουργός. Έλαβε πτυχία από το Πανεπιστήμιο του Maryland και το California State University Northridge.