Άλλη μια μελέτη αναδεικνύει τις συνέπειες που έχει το άγχος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης στην ανάπτυξη του μωρού
Το άγχος της μητέρας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης θα μπορούσε να αφήσει ίχνη στον πλακούντα που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την ανάπτυξη του μωρού
Το μητρικό στρες θα μπορούσε να αφήσει επιγενετικά αποτυπώματα στα γονίδια του πλακούντα που σχετίζονται με την κορτιζόλη –μια απαραίτητη ορμόνη για την ανάπτυξη του εμβρύου– και αυτό θα επηρεάσει την ανάπτυξη του μωρού από πολύ πρώιμα στάδια, όπως αναφέρεται σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό European Neuropsychopharmacology. Η μελέτη δείχνει ότι η συναισθηματική ευημερία της μητέρας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης δεν είναι μόνο σημαντική για αυτήν, αλλά θα μπορούσε επίσης να επηρεάσει τη μελλοντική υγεία του μωρού της.
Επικεφαλής της μελέτης είναι η Lourdes Fañanás, καθηγήτρια στη Σχολή Βιολογίας και στο Ινστιτούτο Βιοϊατρικής (IBUB) του Πανεπιστημίου της Βαρκελώνης. Είναι επικεφαλής της ομάδας της περιοχής Networking Biomedical Research Center on Mental Health (CIBERSAM). Επικεφαλής της μελέτης είναι επίσης η Elisabeth Binder, από το Ινστιτούτο Ψυχιατρικής Max Planck στο Μόναχο (Γερμανία). Η εργασία περιλαμβάνει τη συνεργασία του Κέντρου Βιοϊατρικής Έρευνας Δικτύωσης της περιοχής Σπάνιων Ασθενειών (CIBERER) και των ειδικών Elisenda Eixarch και Fátima Crispi, οι οποίες είναι επίσης ερευνήτριες στο CIBERER και στη Σχολή Ιατρικής και Επιστημών Υγείας του UB, BCNatal (IRSJD και Hospital Clínic – IDIBA).
Ο πλακούντας είναι ένα απαραίτητο όργανο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, καθώς όχι μόνο παρέχει οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά στο έμβρυο, αλλά επίσης ανταποκρίνεται σε παράγοντες όπως το άγχος της μητέρας και βοηθά το έμβρυο να προσαρμοστεί στο περιβάλλον του. Ωστόσο, οι μηχανισμοί με τους οποίους ο πλακούντας προσαρμόζεται σε αυτούς τους στρεσογόνους παράγοντες και πώς επηρεάζει την ανάπτυξη του εμβρύου παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητοι.
Η ερευνητική ομάδα παρατήρησε ότι το άγχος της μητέρας μπορεί να αφήσει επιγενετικά σημάδια σε ορισμένα γονίδια του πλακούντα. Συγκεκριμένα, αυτά τα σημάδια δεν τροποποιούν τη γενετική δομή, αλλά αλλάζουν τη λειτουργία της. Η μελέτη εντόπισε επιγενετικές αλλαγές στα γονίδια που σχετίζονται με τη ρύθμιση της κορτιζόλης, μιας βασικής ορμόνης στην απόκριση του οργανισμού στο στρες.
Στήριξη των γυναικών από τα πρώτα κιόλας στάδια της εγκυμοσύνης
Αυτή η πιλοτική μελέτη, που χρηματοδοτήθηκε από ένα έργο CIBERSAM Intramural, συμμετείχαν 45 υγιείς έγκυοι για πρώτη φορά. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, μετρήθηκαν τα επίπεδα κορτιζόλης και τα συμπτώματα κατάθλιψης και, μετά τον τοκετό, αναλύθηκαν οι πλακούντες. Στις επτά εβδομάδες, η νευροανάπτυξη των μωρών αξιολογήθηκε χρησιμοποιώντας ένα εξειδικευμένο τεστ (Brazelton’s NBAS).
Η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε μια προηγμένη τεχνική αλληλουχίας που τους επιτρέπει να εξετάσουν τις επιγενετικές αλλαγές σε μεγάλες περιοχές του DNA και έτσι να αποκτήσουν μια πολύ λεπτομερή εικόνα της ανταπόκρισης του πλακούντα στο μητρικό στρες. Αυτή η μέθοδος εντόπισε αλλαγές σε βασικά γονίδια που εμπλέκονται στη ρύθμιση της κορτιζόλης, όπως τα HSD11B2, NR3C1 και FKBP5. Τα αποτελέσματα υποδεικνύουν ότι το άγχος της μητέρας –ειδικά στην αρχή της εγκυμοσύνης– μπορεί να προκαλέσει αλλοιώσεις σε αυτά τα γονίδια, που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την ανάπτυξη του εμβρύου και τη μελλοντική υγεία του μωρού.
Η Águeda Castro, πρώτη συγγραφέας της μελέτης και ερευνήτρια CIBERSAM στο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης, επισημαίνει ότι «αυτή η μελέτη ενισχύει τη σημασία της φροντίδας της ψυχικής υγείας των μητέρων από την αρχή της εγκυμοσύνης, καθώς το άγχος μπορεί να αφήσει βιολογικό αποτύπωμα στην ανάπτυξη του μωρού μέσω επιγενετικών μηχανισμών που μόλις αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε».
Το IBUB επέλεξε αυτό το άρθρο ως την καλύτερη επιστημονική δημοσίευση του Νοεμβρίου 2024 για την καινοτόμο προσέγγισή του στην προγεννητική και ψυχική υγεία. Αν και πρόκειται για πιλοτική μελέτη, τα αποτελέσματα ανοίγουν την πόρτα σε μελλοντική έρευνα και πιθανές παρεμβάσεις για την υποστήριξη των εγκύων σε ευάλωτες καταστάσεις από τα πρώτα στάδια. Ενώ αυτά τα ευρήματα πρέπει να επαναληφθούν σε μεγαλύτερες μελέτες, αυτή η ανακάλυψη υπογραμμίζει τη σημασία της ψυχολογικής φροντίδας και της συναισθηματικής υποστήριξης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, όχι μόνο για την ευημερία της μητέρας, αλλά και για τη μακροπρόθεσμη υγεία του μωρού.
