14 συμβουλές για να μεγαλώσετε υπεύθυνα παιδιά

Μέσα από απλές, καθημερινές στρατηγικές μεγαλώνουμε τα παιδιά μας έτσι ώστε να εξελιχθούν σε ενήλικες που θα αναλαμβάνουν την ευθύνη των επιλογών τους και το μερίδιο των υποχρεώσεών τους σε κάθε τομέα της ζωής τους. Η Αμερικανίδα κλινική ψυχολόγος Dr. Laura Markham μοιράζεται μαζί μας θεμελιώδεις κανόνες πάνω στους οποίους θα αναπτύξουμε αυτές τις στρατηγικές.

1. Μεταδώστε στο παιδί σας από νωρίς την ιδέα ότι εμείς οι ίδιοι επανορθώνουμε για τα λάθη και τις απροσεξίες μας. Χωρίς να το επικρίνετε (για να μην αντιδράσει αμυντικά), μεταφέρετέ του την προσδοκία πως κάθε φορά π.χ. που λερώνει το τραπέζι με φαγητό, μετά καθαρίζει τους λεκέδες. Στην αρχή πρέπει να το καθοδηγήσετε, χρησιμοποιώντας, γονιός και παιδί, από ένα σφουγγάρι.

2. Δώστε του ευκαιρίες να συνεισφέρει για το κοινό καλό. Επαινέστε το π.χ. που βοήθησε το μικρό του αδερφάκι να ντυθεί. Καθώς μεγαλώνει, αναθέστε του όλο και περισσότερες εργασίες που αφορούν τόσο την προσωπική του φροντίδα όσο και το νοικοκυριό. Ζητήστε από ένα τρίχρονο παιδί να μοιράσει από μια χαρτοπετσέτα σε κάθε πιάτο την ώρα που στρώνετε το τραπέζι, από ένα πεντάχρονο να βουρτσίσει το τρίχωμα του σκύλου ή από ένα οκτάχρονο να διπλώσει τα ρούχα της μπουγάδας.

3. Συνεργαστείτε στις δουλειές του νοικοκυριού. Για να του δείξετε ότι είναι μια υποχρέωση που μοιραζόμαστε όλοι μαζί, κάντε τις παρέα, αντί να του ζητήσετε π.χ. να μαζέψει τα παιχνίδια του μόνο, ενώ εσείς καταπιάνεστε με κάτι άλλο. Καθοδηγήστε το κάθε φορά που θα σας το ζητήσει και προσπαθήστε όσο το δυνατόν να απαλλάξετε μια εργασία από το στρες, κάνοντάς τη να μοιάζει με παιχνίδι.

4. Όποτε το παιδί ζητάει να βοηθήσει ή να κάνει κάτι μόνο του, αφήστε το. Ακόμα κι αν αυτό συνεπάγεται για εσάς περισσότερη δουλειά ή περισσότερο χρόνο για να τελειώσετε μια εργασία. Μακροπρόθεσμα θα ανταμειφθείτε για την υπομονή σας.

5. Αφήστε το παιδί να σκεφτεί πώς θα κάνει μια εργασία, αντί να του δίνετε ακριβείς οδηγίες. Ακόμα και ένα πολύ μικρό παιδί μπορείτε να το ρωτήσετε: «Ποιο είναι το επόμενο πράγμα που πρέπει να κάνεις για να ετοιμαστείς για το σχολείο;» αντί να του φωνάξετε: «Πλύνε τα δόντια σου!». Στόχος είναι να αρχίσει να κατανοεί τις υποχρεώσεις του και να τις βάζει σε μια σειρά, μέχρι να τις κάνει κτήμα του.

6. Εξασφαλίστε του μια σταθερή ρουτίνα. Όχι μόνο στον ύπνο, αλλά σε όλη τη διάρκεια της ημέρας. Όχι μόνο προσφέρει ασφάλεια στο παιδί, αλλά επιπλέον το βοηθάει να χτίσει αποτελεσματικές συνήθειες που θα το ακολουθούν για μια ζωή, ακόμα και αν είναι κάτι τόσο απλό όσο το μαγείρεμα ή το πλύσιμο των δοντιών.

7. Διδάξτε στο παιδί σας την υπευθυνότητα και στις σχέσεις του με άλλους. Αν πληγώσει κάποιο άλλο παιδί με τη συμπεριφορά του, μην το πιέσετε να ζητήσει συγγνώμη. Ακούστε τι έχει να σας πει και βοηθήστε το να ξεμπερδέψει το κουβάρι των συναισθημάτων που οδήγησε σε αυτή τη συμπεριφορά. Στη συνέχεια, ρωτήστε το τι μπορεί να κάνει για να τα ξαναβρεί με το άλλο παιδί. Είτε θέλει να ζητήσει συγγνώμη, είτε να το αγκαλιάσει ή να του δώσει ένα παιχνίδι του. Έτσι δείχνουμε στα παιδιά μας ότι η ανεπιθύμητη συμπεριφορά μας απέναντι στους άλλους έχει ένα κόστος και πως όταν κάνουμε κάτι «κακό», εμείς πρέπει να επανορθώνουμε.

8. Kαθοδηγήστε το ώστε να επανορθώσει για μια υλική ζημιά. Αν πληρώσει από το χαρτζιλίκι του π.χ. για ένα δανεικό βιβλίο που έχασε ή για το τζάμι που έσπασε ενώ έπαιζε ποδόσφαιρο στο σπίτι, θα αρχίσει να δείχνει περισσότερο σεβασμό και προς τα άψυχα πράγματα.

9. Μη σπεύσετε να βγάλετε εσείς το παιδί σας από μια δύσκολη κατάσταση. Χωρίς να απομακρυνθείτε από δίπλα του, βοηθήστε το να κατανοήσει τα συναισθήματα και τους φόβους του και βεβαιωθείτε ότι δεν θα παρακάμψει απλά μια δυσκολία, αλλά πως θα αναζητήσει αποτελεσματικούς τρόπους να την ξεπεράσει.

Δείτε Επίσης

Φαντασμαγευστικά μπισκότα!

10. Γίνετε εσείς παράδειγμα υπευθυνότητας. Ενώ αναζητάτε στο δρόμο τον κοντινότερο κάδο για να μεταφέρετε ένα σκουπίδι, πείτε του: «Είναι ενοχλητικό που το παίρνουμε μαζί μας, αλλά ποτέ δεν λερώνουμε το δρόμο». Ή όταν αναζητάτε πάρκινγκ, σχολιάστε στο παιδί σας: «Δεν θα παρκάρουμε εδώ γιατί αυτή η θέση είναι για ανθρώπους με ειδικές ανάγκες».

11. Ποτέ μη χαρακτηρίζετε το παιδί σας «ανεύθυνο». Ο τρόπος με τον οποίο βλέπουμε τα παιδιά μας ή έστω οι χαρακτηρισμοί που τους αποδίδουμε όταν είμαστε θυμωμένοι λειτουργούν σαν αυτοεκπληρούμενες προφητείες. Έτσι, αν για παράδειγμα το παιδί μας χάνει διαρκώς πράγματα, αντί να το αποκαλούμε «άμυαλο» και «αφηρημένο» μπορούμε να του προτείνουμε να βεβαιώνεται ότι έχει τα πάντα μαζί του προτού φύγει από το σχολείο ή την αίθουσα προπόνησης.

12. Παρακινήστε το παιδί σας να γράψει το πρόγραμμα της εβδομάδας. Από το Σαββατοκύριακο ζητήστε του να σημειώσει όλα όσα έχει να κάνει μέσα στις επόμενες μέρες και να οργανώσει προκαταβολικά το χρόνο του.

13. Παροτρύνετέ το να εργαστεί για χαρτζιλίκι. Η ειδικός δεν συμβουλεύει να πληρώνουμε το παιδί μας επειδή π.χ. έπλυνε τα πιάτα στο σπίτι, αλλά να το ενθαρρύνουμε ανάλογα με την ηλικία του να αναλάβει έξτρα δουλειές, για παράδειγμα κάνοντας baby sitting στη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών, για να έρθει σε μια πρώτη επαφή με τη λογική της έμμισθης εργασίας.

14. Αποφεύγετε να μοιράζετε κατηγορίες όταν κάτι πηγαίνει στραβά στο σπίτι. Με αυτό τον τρόπο, στην πραγματικότητα, ενεργοποιούμε την αμυντική στάση του άλλου, όχι μόνο ενός παιδιού αλλά ακόμα και του ενηλίκου, ωθώντας τον, μεταξύ άλλων, να μας πει ψέματα για να κρύψει μια «ζημιά». Επιπλέον, αντιμετωπίζοντας το παιδί μας σαν κατηγορούμενο σε δίκη το ωθούμε να βρει όλων των ειδών τις δικαιολογίες για να αποποιηθεί των ευθυνών του. Αν αποδεχτούμε καταρχήν εμείς το μερίδιο της ευθύνης μας σε μια κατάσταση, εμπνέουμε και τα παιδιά μας να κάνουν το ίδιο.