Πώς να προστατεύσουμε το παιδί μας από τον σχολικό εκφοβισμό
Με αφορμή την Πανελλήνια Ημέρα κατά της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού 6 Μαρτίου
Για τον σχολικό εκφοβισμό μπορούν να γραφτούν πολλά. Είναι ένα σοβαρό θέμα που γίνονται ευτυχώς σημαντικές προσπάθειες ευαισθητοποίησης, ενημέρωσης και κυρίως αντιμετώπισής του. Οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς τα τελευταία χρόνια συνεργάζονται στενά για να ελαττωθούν κι αισίως να εκλείψουν τα επεισόδια σχολικής βίας.
Γίνονται επιστημονικές ημερίδες. Οργανώνονται καμπάνιες στα μέσα ενημέρωσης. Κυκλοφορούν πολλά παιδικά βιβλία που θίγουν και αξιοποιούν κατάλληλα και με δημιουργικό τρόπο το «πρόβλημα». Ειδικοί ψυχολόγοι, δημοσιογράφοι και συγγραφείς επισκέπτονται τα σχολεία, συζητούν με τους μαθητές και ο σχολικός εκφοβισμός παύει να είναι ένα θέμα ταμπού.
Πλέον το σημαντικό στις νέες προσεγγίσεις είναι το ότι υπάρχει ενδιαφέρον και η αντιμετώπιση αφορά και στις δύο πλευρές. Και στο θύμα για την ψυχολογική του στήριξη, την αποθεραπεία του συμβάντος, την προσφορά τρόπων κι εφοδίων αντιμετώπισης και κυρίως πρόληψης τέτοιων κρουσμάτων. Αλλά και στο θύτη, όχι μόνο τιμωρητικά και αποδίδοντας ευθύνες και συνέπειες αλλά και ολιστικά, προσπαθώντας να «θεραπευτεί» και ο ίδιος από αυτή την αρνητική συμπεριφορά που δημιουργεί ψυχικό φορτίο στον εαυτό του και άσχημες ψυχικές επιπτώσεις στους άλλους.
Το σχολείο πρέπει να λειτουργεί προληπτικά. Να δημιουργεί χώρους και περιβάλλον ασφάλειας, όπου όλοι να μπορούν να έχουν δικαίωμα στη δημιουργία, την έκφραση και την κοινωνικότητα. Να νιώθουν όλα τα παιδιά ότι αγκαλιάζονται το ίδιο. Τα λάθη να οδηγούν σε συνέπειες αλλά όχι σε αποκλεισμό και περιθωριοποίηση.
Τα παιδιά μπορούν να συγχωρέσουν, μπορούν να δείξουν κατανόηση, μπορούν να διδαχθούν από ένα λάθος ή μια απρεπή συμπεριφορά – μπορούν και πρέπει να νικήσει η συνεργασία, η ομαδικότητα, η φιλία. Το σχολείο πρέπει να είναι ένας χώρος μάθησης, συνεργασίας, φιλίας, αποδοχής, σεβασμού και αγάπης – απ’ όλους προς όλους.
Με αφορμή την εβδομάδα ενημέρωσης κατά του σχολικού εκφοβισμού και την 6η Μαρτίου που έχει καθιερωθεί ως Πανελλήνια Σχολική Ημέρα κατά της Βίας στο σχολείο, επειδή η δύναμη της εικόνας χωράει πολλά μηνύματα και πολλές λέξεις με αποτέλεσμα που διαρκεί για καιρό και εντυπώνεται πιο εύκολα στη μνήμη, δημιουργώντας συγκινήσεις και αναμοχλεύοντας δυνατά συναισθήματα… δείτε μαζί με τα παιδιά το παρακάτω βιντεάκι. Μια ταινία μικρού μήκους της Pixar, το “Lou”, που με εύγλωττο και ευσύνοπτο τρόπο, χωρίς καν λόγια, λέει τα πράγματα με το όνομά τους και βάζει τα πάντα στη θέση τους – ή για την ακρίβεια τα επιστρέφει όλα εκεί που πρέπει ή εκεί που ανήκουν. Σε ένα παιχνίδι “lost and found” το μήνυμα που μένει είναι ότι όλοι όταν χαθούμε θέλουμε να μας ξαναβρούν ή όταν χάνουμε ή μας στερούν κάτι θέλουμε να το ξαναβρούμε!
Μπορείτε να το παρακολουθήσετε εδώ:
Μια ιστορία για μικρά και μεγάλα τέρατα, για το τέρας που κρύβεται μέσα μας, για τις αιτίες που γεννάνε μέσα μας αυτά τα τέρατα και για το πώς να βρούμε το θάρρος και τον τρόπο να αντιμετωπίσουμε το τέρας που βρίσκεται μέσα μας αλλά και το τέρας που βρίσκεται μέσα στους άλλους – όσο δύσκολο κι αν είναι, μπορεί να γίνει – και πρέπει να είμαστε δίπλα στα παιδιά, ως γονείς και ως εκπαιδευτικοί, για να τους πείσουμε ότι μπορούν να το κάνουν γιατί σε αυτή την προσπάθεια δεν είναι μόνα τους!
Πώς να αποτρέψετε το σχολικό εκφοβισμό
Διδάξτε την καλοσύνη και την ενσυναίσθηση.
Όταν οι μαθητές είναι σε θέση να προσεγγίσουν ιδέες και προβλήματα από πολλές οπτικές γωνίες, είναι λιγότερο πιθανό να εκφοβίσουν τους άλλους.
Από τις πρώτες ηλικίες, οι μαθητές θα πρέπει να συμμετέχουν σε δραστηριότητες που ενισχύουν την κοινωνικο-συναισθηματική μάθηση. Ως δάσκαλοι ή γονείς, βρείτε τρόπους να βοηθήσετε τα παιδιά να κατανοήσουν και να εκτιμήσουν την ταυτότητά τους καθώς και των άλλων.
Δημιουργήστε ευκαιρίες για σύνδεση.
Η καλλιέργεια της αίσθησης της κοινότητας στην τάξη σας μπορεί να μειώσει τα περιστατικά εκφοβισμού και να διευκολύνει τη θεραπεία για στοχευμένους μαθητές.
Η έρευνα δείχνει ότι όταν οι στοχευμένοι μαθητές αισθάνονται συνδεδεμένοι με τους συνομηλίκους τους, είναι πιο ικανοί να αντιμετωπίσουν τον εκφοβισμό. Μελέτες δείχνουν επίσης ότι η διδασκαλία των μαθητών να μιλούν όταν γίνονται μάρτυρες συμπεριφοράς εκφοβισμού και να παίρνουν θέση εναντίον της, μπορεί να μειώσει τις μελλοντικές καταστάσεις εκφοβισμού κατά περισσότερο από 50 τοις εκατό.
Προσδιορίστε τις «συμπεριφορές εκφοβσμού».
Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι μικρές συμπεριφορές μπορούν συχνά να σηματοδοτήσουν τα αρχικά μοτίβα εκφοβισμού. Αυτοί οι δείκτες, που ονομάζονται «συμπεριφορές πύλης», μπορεί να είναι δύσκολο να εντοπιστούν συχνά από εκπαιδευτικούς που έχουν ήδη τόσα πολλά στις αρμοδιότητές τους. Αλλά, εάν μπορείτε να τους αναγνωρίσετε νωρίς, υπάρχει μια πιθανότητα να αποτρέψετε την ανάπτυξη της συμπεριφοράς εκφοβισμού στην πορεία. Ως εκπαιδευτικός, εδώ είναι μερικές από τις βασικές συμπεριφορές που πρέπει να προσέξετε:
Περίεργες εκφράσεις και χειρονομίες
Παρατεταμένο βλέμμα
Βάναυσο γέλιο/ενθάρρυνση άλλων να γελάσουν
Παρατσούκλια
Παρατυπίες κανόνων
Αθυροστομία
Προκαλώντας σωματική βλάβη
Κατασκοπεία
Καταδίωξη
Αν και αυτές οι συμπεριφορές μπορεί να μην ταξινομούνται ως εκφοβισμός, η εφαρμογή παρεμβάσεων τώρα θα μπορούσε να μετριάσει την πιθανότητα να εξελιχθούν σε κάτι πιο προβληματικό.
Χρησιμοποιήστε τις τέχνες για να δημιουργήσετε πλαίσιο.
Οι τέχνες μπορούν να είναι ένα ισχυρό εργαλείο για να βοηθήσουν τους νέους να δουν τις καταστάσεις από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Χρησιμοποιώντας το δράμα, τη λογοτεχνία και τις εικαστικές τέχνες ως όχημα για συζήτηση, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να βοηθήσουν τους μαθητές να κατανοήσουν τον αρνητικό αντίκτυπο του εκφοβισμού.
Ελαχιστοποιήστε τις «κλίκες» στα σχολεία.
Είναι μια αλήθεια για την οποία οι περισσότεροι δάσκαλοι δεν θέλουν να μιλούν: ακόμα και οι εκπαιδευτικοί μπορεί να είναι εκφοβιστές ή να πέσουν θύματα εκφοβισμού. Και όταν οι δάσκαλοι αισθάνονται εκφοβισμό από συναδέλφους, οι μαθητές τους μπορεί επίσης να επηρεαστούν αρνητικά.