Παιδοψυχολόγοι μοιράζονται τα σημαντικότερα μαθήματα ζωής που δίνουν στα παιδιά τους
Πώς και γιατί οι ειδικοί στην παιδική ψυχική υγεία μεγαλώνουν τα παιδιά τους με αυτές τις συγκεκριμένες δεξιότητες
Οι γονείς έχουν πολλές ιδέες για το τι ελπίζουν και ονειρεύονται για το μέλλον των παιδιών τους. Αλλά περισσότερο από κάθε υλικό στόχο, οι παιδοψυχολόγοι θέλουν τα παιδιά τους μεγαλώνοντας να είναι ευγενικά, να ξέρουν πώς να επιλύουν τις συγκρούσεις με υγιείς τρόπους και να ξέρουν ότι, πάνω απ’ όλα, είναι αρκετά όπως είναι.
Και βασίζονται στις δικές τους ερευνητικές και επαγγελματικές δεξιότητες για να βοηθήσουν τα παιδιά τους να αναπτύξουν αυτές τις δεξιότητες.
Αυτοαποδοχή
«Η μεγαλύτερη προτεραιότητα για μένα ως γονέα, ιδιαίτερα για έναν γονέα μικρών παιδιών που δεν έχουν ακόμη πρόσβαση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και σε όλα τα πράγματα που προέρχονται από αυτόν τον κόσμο, είναι απλώς η αίσθηση αποδοχής του εαυτού μου», τονίζει η Becky Lois, Ph.D., ψυχολόγος παιδιών και εφήβων και συνδιευθύντρια του Ολοκληρωμένου Προγράμματος Συμπεριφορικής Υγείας του Ιδρύματος KiDS του NYU στο Νοσοκομείο Παίδων Hassenfeld στο NYU Langone, σε δήλωσή της στο today.com.
Μπορεί να είναι δύσκολο να είσαι παιδί αυτές τις μέρες, όταν υπάρχουν τόσες πολλές ευκαιρίες για σύγκριση στους ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης και χρειάζεται προσπάθεια το να αντισταθείς απέναντι σε ακατόρθωτα, εξιδανικευμένα πρότυπα. «Είναι εύκολο να πέσεις σε μια παγίδα όταν προσπαθείς να ανταποκριθείς σε ένα πρότυπο που πραγματικά δεν μπορείς να συμβαδίσεις, σε αντίθεση με το να καταλάβεις ότι αυτό που είσαι είναι αρκετό».
Για τα παιδιά της, η Lois λέει, «θέλω να μπορούν να είναι ο αυθεντικός εαυτός τους, να γνωρίζουν ποιοι είναι ως άνθρωποι και να αισθάνονται πραγματικά άνετα με αυτό, ώστε να μην αισθάνονται υποχρεωμένοι να πληρούν αυτά τα μη ρεαλιστικά πρότυπα».
Να ζουν με ευγένεια και αποδοχή
Ακριβώς όπως η Lois ελπίζει ότι τα παιδιά της θα έχουν καλοσύνη με τον εαυτό τους, ελπίζει ότι θα προσεγγίζουν και τους άλλους με αυτόν τον τρόπο.
«Είμαι πραγματικά περήφανη για τον γιο μου όπου όλοι οι δάσκαλοι με τους οποίους είχε έρθει σε επαφή μιλούν για το πόσο ευγενικός είναι και ότι είναι φίλος με όλους στην τάξη», εξηγεί.
Για παράδειγμα, ο γιος της Lois είναι μεγάλος θαυμαστής των Pokémon και τον ενθαρρύνει να ακολουθεί τα ενδιαφέροντά του, αλλά και να καταλαβαίνει ότι «τα άλλα παιδιά μπορεί να μην ασχολούνται με αυτά τα πράγματα στο ίδιο επίπεδο με εκείνον και αυτό είναι εντάξει», λέει. Ενθαρρύνει τα παιδιά της να προσεγγίζουν τους άλλους και τα ενδιαφέροντά τους με την ίδια νοοτροπία.
«Ο κόσμος μπορεί να είναι πραγματικά βαρύς από συγκρούσεις και δύσκολος στην πλοήγηση – ειδικά για τα παιδιά. Έτσι θέλω τα παιδιά μου να αισθάνονται καλά με το ποιοι είναι ως άνθρωποι και επίσης να προσεγγίζουν τον κόσμο με αυτή την καλοσύνη».
Η Angela Narayan, Ph.D., αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Ντένβερ με ειδίκευση στην κλινική παιδοψυχολογία, της οποίας τα παιδιά είναι και τα δύο στο νηπιαγωγείο, συμφωνεί. «Ένα πραγματικά σημαντικό ζήτημα για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας είναι να μάθουν πώς να είναι ευγενικά μεταξύ τους και επίσης να μάθουν πώς να έχουν ενσυναίσθηση», δηλώνει η Narayan.
Υγιής επίλυση συγκρούσεων
Η καλοσύνη και η ενσυναίσθηση είναι δύο στοιχεία μιας άλλης κρίσιμης δεξιότητας: η επίλυση των συγκρούσεων με υγιή τρόπο. «Κάθε μέρα είναι μια ευκαιρία για τα παιδιά να μάθουν υγιείς στρατηγικές επίλυσης συγκρούσεων», τονίζει η Narayan.
Μέρος αυτού προέρχεται φυσικά από τους γονείς που διαμορφώνουν τη συμπεριφορά σεβασμού. «Τα παιδιά είναι σαν τα σφουγγάρια», εξηγεί. «Παρατηρούν τους πάντες γύρω τους και δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στους ανθρώπους που αγαπούν, γνωρίζουν και εμπιστεύονται».
Τα παιδιά παρακολουθούν πώς αυτοί οι άνθρωποι, συνήθως οι φροντιστές τους, συμπεριφέρονται ο ένας στον άλλον και επιλύουν συγκρούσεις, συνεχίζει. «Πρέπει να διαμορφώσουμε αυτό το είδος συμπεριφοράς με σεβασμό ο ένας στον άλλο και στα παιδιά μας».
Αλλά οι γονείς θα πρέπει επίσης να εκμεταλλευτούν ευκαιρίες για να κατευθύνουν τα παιδιά στο τι να κάνουν και τι να μην κάνουν στα κοινωνικά περιβάλλοντα, προσθέτει. Αυτό μπορεί να σημαίνει να θέτεις προσδοκίες για το τι πρέπει να κάνεις σε ένα πάρτι γενεθλίων όπου τα παιδιά πρέπει να μοιράζονται παιχνίδια, για παράδειγμα. Ή μπορεί να είναι να τα τραβήξετε στην άκρη για μια στιγμή για να τους επισημάνετε πόσο καλά τα καταφέρνουν στο να παίζουν εναλλάξ και να παίζουν με παιδιά που δεν γνωρίζουν, επισημαίνει η Narayan.
Στο έργο της, η Narayan ενθαρρύνει τους γονείς να «αντιλαμβάνονται την καλοσύνη και τις κοινωνικές δεξιότητες», δηλαδή να παρατηρούν και να επαινούν τα παιδιά για «πράγματα που κάνουν καλά και είναι εύκολο να χάσουμε επειδή περιμένουμε να συμβούν».
Ανταπόκριση σε αρνητικά συναισθήματα
Για την Kathryn Humphreys, Ph.D., αναπληρώτρια καθηγήτρια ψυχολογίας και ανθρώπινης ανάπτυξης στο Πανεπιστήμιο Vanderbilt, καθένα από τα τρία παιδιά της τείνει να χρειάζεται υποστήριξη σε διαφορετικούς τομείς.
«Αλλά το κοινό θέμα είναι να τα βοηθήσουμε να ανταποκριθούν σε αρνητικά συναισθήματα, όπως άγχος ή απογοήτευση. Να τους μάθουμε να σκέφτονται τα πράγματα με διαφορετικό τρόπο ή ενεργώντας με τρόπο που δεν θα εμποδίζει την απόλαυση αυτής της εκπληκτικής ζωής» δηλώνει η Humphreys.
Για παράδειγμα, μιλά για το ότι είναι γενναία και κάνει προσπάθειες να δοκιμάσει νέα πράγματα με το παιδί της που είναι πιο ντροπαλό και επιφυλακτικό. Ενώ με το παιδί της που είναι πολύ κοινωνικό αλλά ευαίσθητο στον αποκλεισμό, «ξοδεύουμε περισσότερο χρόνο σκεπτόμενοι πώς να ανταποκριθούμε στις προκλήσεις και βρίσκοντας εναλλακτικές διεξόδους», εξηγεί.
«Ελπίζω ότι θα έχουν πολλά εφόδια στη συναισθηματική τους εργαλειοθήκη τα οποία θα μπορούν να εφαρμόσουν όταν δεν θα είμαι εκεί για να τα υποστηρίξω», λέει. Δεν θα λειτουργήσει κάθε στρατηγική που τους μαθαίνω για κάθε περίσταση, συνεχίζει, «αλλά ελπίζω ότι μπορούν να πειραματιστούν με διαφορετικές στρατηγικές αντιμετώπισης –όπως το να παίρνουν βαθιές αναπνοές, να χρησιμοποιούν θετική αυτοομιλία, ή ζητώντας από έναν φίλο να μιλήσουν ή να παίξουν– ώστε να μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτές που λειτουργούν καλύτερα όταν το χρειάζονται».
Να μάθουν να ζητούν ή να δέχονται βοήθεια
Η Lauren Quetsch, Ph.D., επίκουρη καθηγήτρια στο τμήμα ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Αρκάνσας λέει ότι ελπίζει τα τέσσερα παιδιά της να αναπτύξουν «την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων – και να κατανοήσουν ότι είναι εντάξει να ζητάς βοήθεια από άλλους ανθρώπους».
Μια αυτοχαρακτηρισμένη οπαδός που τείνει να κάνει πράγματα ανεξάρτητα, η Quetsch, λέει ότι έμαθε με τον καιρό να βλέπει την αξία στο να ζητάει και να δέχεται βοήθεια από άλλους όταν την χρειάζεται.
«Ελπίζω τα παιδιά μου να έχουν την ευελιξία να συνειδητοποιήσουν, “Ναι, μπορώ να επιμείνω, και έχω την ικανότητα να το κάνω”, αλλά και να αναγνωρίζω τα όριά μου και πότε χρειάζομαι βοήθεια».
Αυτό μπορεί να σημαίνει τη λήψη βοήθειας για πρακτικά ζητήματα, όπως η εκτέλεση σχολικών εργασιών ή πιο περίπλοκες συναισθηματικές προκλήσεις που θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν την καθοδήγηση ενός επαγγελματία ψυχικής υγείας. Για την Quetsch έχει να κάνει με την ικανότητα να «αναγνωρίζουμε την ικανότητά μας και στα δύο άκρα: Είμαι σε θέση να κάνω δύσκολα πράγματα και θα επιμείνω σε αυτά τα δύσκολα πράγματα – αλλά και στο κατά πόσο μπορώ (και αν χρειάζεται) να το κάνω μόνος», εξηγεί.
Να έχουν εμπιστοσύνη στην ικανότητά τους να χειρίζονται τη ζωή
«Στη γονεϊκή μου ζωή και επίσης στην επαγγελματική μου, σκέφτομαι πολύ αυτό που οι ερευνητές ονόμασαν αποτελεσματικότητα αντιμετώπισης, ή αυτό που ονομάζω ανεπίσημα χειρισμό», λέει η Kathryn Hecht, Ph.D., οικογενειακή θεραπεύτρια και παιδοψυχολόγος.
Αυτή η έννοια αναφέρεται στην «πεποίθησή μας στην ικανότητά μας να ανταπεξέλθουμε σε ό,τι μας ρίχνει η ζωή – τόσο το καλό όσο και το κακό», εξηγεί. Και ενώ ακούγεται πολύ σαν ανθεκτικότητα, η αποτελεσματικότητα αντιμετώπισης έχει να κάνει περισσότερο με το να πιστεύεις ότι, ό,τι κι αν συμβεί, θα είσαι σε θέση να χειριστείς τις προκλήσεις της ζωής και λιγότερο να έχεις την πραγματική ικανότητα να το κάνεις.
Διαθέτοντας αυτό το επίπεδο ικανότητας χειρισμού «θα ελαχιστοποιήσει την πιθανότητα, όταν συμβαίνει μια πραγματική μεγάλη οπισθοδρόμηση, να παραγκωνίζεστε εντελώς από αυτό», λέει. Και είναι ένα «αρκετά απαραίτητο δομικό στοιχείο τόσο για αυτοπεποίθηση όσο και για γενναιότητα», συνεχίζει, γιατί μας βοηθά να αναγνωρίσουμε ότι μπορούμε να κάνουμε δύσκολα πράγματα, παρόλο που μπορεί να μας κάνουν να νιώθουμε άβολα ή να μας προκαλούν ανησυχία.
Βοηθά τους ασθενείς της και τη 2χρονη κόρη της να οικοδομήσουν αυτές τις δεξιότητες, καθοδηγώντας τους να λύσουν μόνοι τους αναποδιές και απογοητεύσεις, με τρόπο κατάλληλο για την ηλικία. «Δίνοντας στα παιδιά την ευκαιρία να καταλάβουν και να εξασκήσουν εργαλεία αντιμετώπισης θα τα αφήσει να βγουν από την άλλη πλευρά και να πιστέψουν στη δική τους εμπιστοσύνη σε αυτή την ικανότητα», εξηγεί.
Ίσως αντισταθούν στον σχολικό νταή, να προκαλέσουν τον εαυτό τους να παρακολουθήσει ένα πιο προχωρημένο μάθημα ή να ακολουθήσει μια ονειρεμένη δουλειά, παρόλο που μπορεί να μην τα καταφέρουν. Υπάρχει πάντα μια πιθανότητα η ανάληψη αυτών των κινδύνων να μην έχει αποτέλεσμα, αλλά αν έχετε ισχυρή αποτελεσματικότητα αντιμετώπισης, η Hecht επισημαίνει, «θα κάνετε οτιδήποτε σας ενδιαφέρει. Και στο τέλος της ημέρας, θα μπορείτε να νιώσετε καλά με αυτό».
