Πώς να ορίσετε όρια που πραγματικά να λειτουργούν
Η επιστήμη δείχνει ότι τα παιδιά χρειάζονται υγιή όρια για να ευδοκιμήσουν
Ο καθορισμός ορίων με τα παιδιά μπορεί να μοιάζει σαν ένα από τα πιο δύσκολα μέρη της ανατροφής των παιδιών. Ανησυχούμε ότι αν είμαστε πολύ σκληροί ή πολύ αυστηροί ή αυταρχικοί. Δεν θέλουμε να το κάνουμε αυτό. Από την άλλη πλευρά, αν είμαστε πολύ ανεκτικοί στα όρια της ανατροφής μας, γνωρίζουμε ότι αυτό δεν αποτελεί καλό σημάδι για τα παιδιά μας. Ο καθορισμός ορίων μπορεί να είναι λίγο σαν να περπατάτε σε ένα συναισθηματικό σχοινί.
Όλοι καταλαβαίνουμε τη σημασία των υγιών ορίων στα παιδιά, αλλά πώς πρέπει να είναι αυτά τα όρια; Πώς κάνουμε υπεύθυνα τα παιδιά μας χωρίς να τα καταστρέψουμε; Τέλος, πώς φαίνεται αν το παιδί μας δεν φαίνεται να σέβεται το όριο που έχουμε θέσει;
Πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε υγιή, στοργικά όρια με τα παιδιά;
Ας ξεκινήσουμε με τα οφέλη των υγιών ορίων
Όταν καθορίζουμε και ακολουθούμε υγιή όρια με τα παιδιά, τα βοηθάμε με τις εκτελεστικές λειτουργίες τους. Επιπλέον, ενθαρρύνουμε τη συναισθηματική ρύθμιση. Τα βοηθάμε να αναπτύξουν δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων και μπορούν επίσης να αισθάνονται πιο συνδεδεμένα μαζί μας επειδή ξέρουν τι περιμένουμε από αυτούς. Όλα αυτά τα πράγματα σχετίζονται με υψηλότερη αυτοεκτίμηση και καλύτερα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα στην προσωπική, ακαδημαϊκή και επαγγελματική τους ζωή.
Εν ολίγοις, κάθε μέρος της ανάπτυξης ενός παιδιού ενισχύεται με την ύπαρξη μιας υγιούς σχέσης με όρια – τόσο αυτά που θέτουν για τον εαυτό τους, όσο και αυτά που δημιουργούμε για τη σωματική και συναισθηματική τους ευημερία.
Η σημασία της προληπτικής δράσης
Μέρος του καθορισμού υγιών ορίων είναι προληπτικό. Τα παιδιά συχνά δεν ξέρουν τι αναμένεται από αυτά. Σχετικά μιλώντας, η ζωή στη Γη είναι ακόμα νέα για αυτούς (και με τόσα πολλά να μάθουν σε σύντομο χρονικό διάστημα, δεν είναι περίεργο που έχουν πρόβλημα να θυμούνται όλους τους “κανόνες” μερικές φορές). Απλώς δεν έχουν την εμπειρία ζωής που χρειάζεται για να γνωρίζουν τι λέγεται «φυσιολογική» συμπεριφορά.
Πείτε τους εκ των προτέρων τι να περιμένουν πριν συναντήσουν νέες καταστάσεις. Στη συνέχεια, ενισχύστε με αγάπη το όριο όσες φορές χρειάζεται, γιατί σε ένα μικρό παιδί, είναι πολλά αυτά που πρέπει να λάβετε υπόψη! Όσο περισσότερο ασκείτε τον καθορισμό υγιών ορίων με τα παιδιά όταν είναι μικρά, τόσο ευκολότερο είναι να αυτορυθμίζονται όταν μεγαλώνουν – και τόσο λιγότερο αναδρομική ανατροφή θα πρέπει να κάνετε.
Όταν ορίζετε όρια για μικρά παιδιά, σκεφτείτε τη «μεγάλη εικόνα». Ποια είναι η πιο σημαντική πληροφορία που θέλετε να γνωρίζει το παιδί σας; Επικεντρωθείτε σε αυτό και αφήστε τα υπόλοιπα, για να μην έχουν υπερφόρτωση πληροφοριών και χάσουν το βασικό μήνυμα που θέλετε να μεταδώσετε.
Όσο μικρότερο είναι το παιδί, τόσο πιο ξεκάθαρα θα πρέπει να ζωγραφίσετε μια ψυχική εικόνα για το τι περιμένετε. Επιπλέον, ο καθορισμός ορίων για μικρά παιδιά λειτουργεί καλύτερα αν το παιδί ακούει τις προσδοκίες όσο το δυνατόν πιο κοντά στην εκδήλωση. Η εξαίρεση είναι εάν σκοπεύετε να προβάρετε το όριο μαζί τους. Η δημιουργία επιπλέον χρόνου για εξάσκηση μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη.
Ακολουθεί ένα συγκεκριμένο παράδειγμα του πώς βοηθάμε ένα παιδί να μάθει ένα όριο.
«Την Παρασκευή, θα πάμε σε ένα εστιατόριο. Στα εστιατόρια, το φαγητό πρέπει να μείνει στο πιάτο σας, ακόμα κι αν δεν το θέλετε. Αντί να το βάλετε στο πάτωμα ή απευθείας στο τραπεζομάντιλο, τι θα μπορούσατε να το κάνετε;» Εξετάστε τις ιδέες τους. Εάν χρειαστεί, μπορείτε να προτείνετε, «Μπορούμε να βάλουμε ένα ξεχωριστό κενό πιάτο στο τραπέζι. Εάν υπάρχει κάτι που δεν θέλετε, μπορείτε απλά να μετακινήσετε το φαγητό σε αυτό το άδειο πιάτο. Μπορούμε να το ονομάσουμε “όχι ευχαριστώ”».” Στη συνέχεια, τις ημέρες που προηγούνται, “παίξτε” εστιατόριο στο σπίτι για να μπορεί το παιδί σας να εξασκηθεί.
Είναι επίσης σημαντικό να έχετε προσδοκίες κατάλληλες για την ηλικία για το παιδί σας. Ακριβώς επειδή είπατε σε έναν 3χρονο ότι πρέπει να χρησιμοποιούν μαχαιροπήρουνα σε ένα εστιατόριο δεν σημαίνει ότι θα τα χρησιμοποιήσουν όπως σκοπεύετε – ειδικά αν δεν έχουν συνηθίσει να τα χρησιμοποιούν στο σπίτι.
Για ένα μεγαλύτερο παιδί, τα γονικά όρια μπορούν να έρθουν πιο κοντά σε όποια δραστηριότητα κάνει το παιδί σας. Ας υποθέσουμε ότι το θέμα είναι ο χρόνος της οθόνης. Εάν ορίσετε όρια μόνο αφού συνειδητοποιήσετε ότι το παιδί σας έχει περάσει όλη τη μέρα στο τάμπλετ του, ο περιορισμός του χρόνου της οθόνης την επόμενη μέρα μπορεί να μην τους αρέσει ως «τιμωρία». Φυσικά, τόσο το παιδί όσο και ο ενήλικας θέλουν να αποφύγουν να αισθάνονται σαν να έχουν λάβει ή να προκαλέσουν αυτήν την απάντηση. Καλύτερα θα ήταν να έχετε προηγουμένως συμφωνήσει αμοιβαία «ώρα check-in», όπου το παιδί επιστρέφει το τάμπλετ του σε μια κεντρική τοποθεσία ανά πάσα στιγμή που έχετε επιλέξει.
Ο προληπτικός καθορισμός ορίων με τα παιδιά τα βοηθάει να προετοιμαστούν ψυχικά και να οραματιστούν τον εαυτό τους να πετυχαίνει με το όριο. Μειώνει την εικασία τους.
Φυσικά, ορισμένα όρια εμφανίζονται φυσικά αφού εμείς – οι ενήλικες – συνειδητοποιήσουμε ότι κάτι δεν λειτουργεί για την οικογένειά μας. Και αυτό είναι εντάξει. Αυτό που έχει σημασία είναι η προσέγγιση που ακολουθείτε για να τη συζητήσετε με το παιδί σας.
Για όλα υπάρχει εξήγηση
Να θυμάστε να είστε σαφείς, να έχετε ρεαλιστικές προσδοκίες ανάλογα με την ηλικία του παιδιού σας κι ελαστικοί όταν το επιβάλλουν οι συνθήκες. Επίσης να λαμβάνετε υπόψη τη συναισθηματική φόρτιση ή πίεση των παιδιών και να έχετε καλή επικοινωνία μαζί τους. Τα παιδιά πρέπει να καταλάβουν ότι τα όρια έχουν να κάνουν με την ασφάλειά τους και ότι δεν είναι θέμα εξουσίας ή επιβολής. Για κάθε όριο το παιδί πρέπει να ξέρει το σκοπό που εξυπηρετεί και την αιτιολόγηση που υπάρχει. Όταν τα παιδιά ξέρουν γιατί τους έχει ζητηθεί κάτι θα φέρουν λιγότερη αντίσταση και μάλιστα θα φροντίζουν συνειδητά να μην ξεπερνάνε ένα όριο.
