Πώς να βοηθήσετε τα παιδιά να εκφράσουν τα συναισθήματά τους
Δίνοντάς τους τις κατάλληλες λέξεις και βοηθώντας τα να καταλάβουν τι νιώθουν
Μερικές φορές -ειδικά όσο μεγαλώνουν τα παιδιά- επικοινωνούμε μαζί τους νομίζοντας ότι τα ξέρουν όλα. Ειδικά ως προς την έκφραση ωστόσο και την κατανόηση των συναισθημάτων, η μέχρι τώρα εμπειρία και γνώση τους δεν τα βοηθάει πάντα ώστε να βρουν ή να έχουν τις κατάλληλες λέξεις για το εξηγήσουν και στους άλλους.
Όταν τα παιδιά λένε ή απαντούν «Δεν μπορώ να σου εξηγήσω», σε ερωτήσεις των άλλων όπως: «γιατί το κάνεις αυτό;» «τι σου συμβαίνει;» ή ακόμα και πιο απλές όπως «τι σκέφτεσαι;» ή «τι νιώθεις;», δεν υπεκφεύγουν ούτε λένε ψέματα.
Πολλές φορές τα παιδιά δυσκολεύονται να βάλουν τις σκέψεις τους σε μια σειρά ή δεν βρίσκουν τις κατάλληλες λέξεις για να εκφράσουν αυτό που νιώθουν ή αυτό που σκέφτονται.
Ωστόσο μπορεί να υπάρχουν κι άλλες αιτίες. Μείνετε δίπλα του, κάντε του να νιώσει ασφάλεια και δώστε του τον χρόνο αλλά και τα εφόδια για να μπορέσει να ξεκλειδώσει σκέψεις και συναισθήματα και να καταφέρει να τα επικοινωνήσει σε εσάς ή τους άλλους.
Οι πιο συνηθισμένοι λόγοι μπορεί να είναι οι εξής:
- Φόβος
Μπορεί να φοβούνται ότι αυτό που θα πουν ενδέχεται να σας βρει αντίθετους, να σας πληγώσει, να σας δυσαρεστήσει ή να φέρει εκείνα σε δύσκολη θέση απέναντί σας.
- Ντροπή
Μπορεί αυτό που θέλουν να σας πουν ή αυτό για το οποίο τα ρωτάτε να τα κάνει να νιώθουν αμηχανία, να είναι κάτι για το οποίο νιώθουν άσχημα, να είναι κάτι για το οποίο δεν νιώθουν καλά ή υπερήφανα που το έκαναν ή να μην είναι έτοιμα ακόμα να το παραδεχτούν ή να το συζητήσουν.
- Έλλειψη γνώσης
Μπορεί ωστόσο όντως να μην ξέρουν τι βιώνουν ή τι είναι αυτό που σκέφτονται ή νιώθουν. Καθώς μεγαλώνουν θα έρχονται σε επαφή ή αντιμέτωπα με καταστάσεις και συναισθήματα που εμφανίζονται για πρώτη φορά και κάποιες φορές θα είναι απροετοίμαστα για αυτά που τους συμβαίνουν και θα είναι ανέτοιμα να βρουν τις λέξεις για να το εκφράσουν.
- Οι λέξεις δεν φτάνουν
Θα υπάρχουν και στιγμές που οι λέξεις δεν θα είναι αρκετές για να πουν ακριβώς τι σκέφτονται ή νιώθουν. Κι αυτό θα συμβαίνει όχι γιατί έχουν ελλιπές λεξιλόγιο αλλά γιατί οι έννοιες και οι σημασίες των λέξεων ακόμα δεν έχουν πλήρως αποσαφηνιστεί μέσα τους και δεν θα είναι ακόμα σε θέση να βρουν τη σωστή λέξη και να την ταιριάξουν με ένα πρωτόγνωρο συναίσθημα ή με μια εμπειρία που τους συμβαίνει για πρώτη φορά.
- Θεωρούν κάτι πολύ προσωπικό
Όσο μεγαλώνουν θα αρχίσουν να αναπτύσσουν την αίσθηση ότι κάποια πράγματα αρχίζουν να είναι ή να γίνονται πολύ προσωπικά, ή να αφορούν φίλους τους ή άτομα που αγαπούν και δεν θέλουν να τα μοιραστούν ή να εκθέσουν τους άλλους.
Πώς να πετύχετε μια σταθερή αποτελεσματική επικοινωνία με το παιδί
- Μην είστε επικριτικοί
- Μάθετε να ακούτε
- Δώστε χρόνο και χώρο
- Κάντε τα να νιώθουν ασφάλεια
- Ενθαρρύνετε την ειλικρίνεια και την αλήθεια
- Δώστε τους εργαλεία έκφρασης – βιβλία, λεξιλόγιο, εμπειρίες
- Σεβαστείτε την άρνησή τους ή το ότι δεν είναι έτοιμα ακόμα να σας πουν κάτι
- Εδραιώστε μια σταθερή διαδικασία επικοινωνίας με το παιδί σας
- Βοηθήστε το έτσι ώστε να καταλαβαίνει τι νιώθει
- Κάντε του πιο εύκολο – με ερωτήσεις και διάλογο αλλά όχι με ανακριτικό λόγο
- Πάρτε το αγκαλιά – η τρυφερότητα και η επαφή θα το βοηθήσουν να νιώσει άνετα
- Κάντε την αρχή – μιλήστε εσείς πρώτα για το τι νομίζετε ότι συμβαίνει, ή μιλήστε για μια δική σας παρόμοια εμπειρία
- Δείξτε του ότι το καταλαβαίνετε
Διαβάστε μαζί βιβλία για τα συναισθήματα
Πλέον κυκλοφορούν πολλές σειρές σχεδόν απ’ όλους τους μεγάλους ελληνικούς εκδοτικούς οίκους που είτε αναλύουν κάθε συναίσθημα μεμονωμένα είτε μέσα από ωραίες ιστορίες καλλιεργούν στα παιδιά τη συναισθηματική τους νοημοσύνη και την ενσυναίσθηση.
Πες το χωρίς λόγια
Ειδικά στα πιο μικρά παιδιά, το να τα πιέζουμε να βρουν τις λέξεις μπορεί να τα βραχυκυκλώσει περισσότερο. Ενθαρρύνετε τα παιδιά να εκφράσουν τα συναισθήματά τους με άλλους τρόπους – άλλωστε η τέχνη υπάρχει κυρίως για αυτόν τον λόγο. Μπορούν λοιπόν να ζωγραφίσουν, να τραγουδήσουν, να χορέψουν τα συναισθήματά τους ακόμα και να φτιάξουν μια κατασκευή.
