Πώς να βοήθησω το παιδί μου να αναπτύξει τον λόγο;

Πως μπορείτε να βοηθήσετε την ανάπτυξη του λόγου του παιδιού σας.

Να σημειώσουμε ότι οι παρακάτω συμβουλές είναι γενικές.
Οι δραστηριότητες είναι χωρισμένες σε διάφορες ηλικιακές ομάδες και μπορείτε να τις πραγματοποιείτε προκειμένου να περνάτε δημιουργικά τον χρόνο σας με το παιδί σας.
Με τη βοήθεια του λογοπεδικού σας θα έχετε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη δυσκολία του παιδιού σας, καθώς για κάθε παιδί δημιουργείται ένα Εξατομικευμένο Λογοθεραπευτικό Πρόγραμμα.

Από τη γέννηση έως 2 ετών
Ενθαρρύνετε το παιδί σας να παράγει διάφορους ήχους όπως «μα», «ντα», «μπα».
Μιμηθείτε το γέλιο και τις εκφράσεις του προσώπου του παιδιού σας.
Μάθετε στο παιδί σας να μιμείται κάποιες από τις πράξεις σας όπως παλαμάκια, φιλάκια, γεια κτλ.
Μιλάτε διαρκώς στο παιδί σας, μιλάτε του όταν το πλένετε, το ταΐζετε, το ντύνετε κτλ.
Μιλάτε κανονικά στο παιδί, χωρίς να επαναλαμβάνετε την «παιδική» λέξη που λέει το παιδί πχ. «άτα», αλλά δίνοντας το σωστό μοντέλο όπως «Μπράβο τώρα θα πάμε βόλτα.»
Ονομάστε χρώματα από αντικείμενα που βλέπετε γύρω σας. Έτσι εισάγετε σιγά σιγά τις έννοιες των χρωμάτων αφού το παιδί μαζί με το οπτικό ερέθισμα συνδυάζει και την κατάλληλη ονομασία.
Συνοδεύετε συχνά την ομιλίας σας με κινήσεις όπως «γεια» και χαιρετάμε ή «μπράβο» και χτυπάμε παλαμάκια.
Βάλτε το παιδί σας να μιμηθεί τους ήχους που παράγουν τα ζώα όπως «μουου» για την αγελάδα, «μπεεε» για το πρόβατο, «νιαου» για τη γάτα κτλ. ή ήχους που μπορεί να παράγει το αυτοκίνητο «βουου», το τρένο «τσαφ-τσουφ» κ.α.
Επιβραβεύστε το παιδί για τις προσπάθειές του να επικοινωνήσει λεκτικά μαζί σας.
Δώστε του να επιλέξει π.χ. «Θέλεις γάλα ή νερό». Αφήστε το να σας δείξει και να ονομάσει, με τον δικό του τρόπο, αυτό που επιλέγει. Επαναλάβετε εσείς σωστά τη λέξη.
Αξιοποιείστε τις λέξεις που παράγει το παιδί σας για να τις χρησιμοποιήσετε μέσα σε προτάσεις όπου εσείς θα επαναλάβετε π.χ. αν το παιδί πει «μαμά» εσείς απαντήστε «Ναι εδώ είναι η μαμά. Η μαμά σε αγαπάει πολύ».
Χρησιμοποιήστε παιδικά παραμύθια, με πολλές εικόνες και παροτρύνετε το παιδί να αναγνωρίσει και να ονομάσει τα καθημερινά και γνώριμα σε αυτό αντικείμενα, που απεικονίζονται στο βιβλίο.
Τραγουδάτε μαζί με το παιδί σας εύκολα παιδικά τραγουδάκια και όπου μπορείτε προσπαθήστε να συνοδεύονται από κινήσεις.

Από 2 έως 4 ετών
Μιλάτε καθαρά και σωστά στο παιδί σας έτσι ώστε το παιδί να έχει πάντα το σωστό μοντέλο ομιλίας.
Μην του δίνετε καθετί έτοιμο. Αφήστε το παιδί να σας το ζητήσει με την παραγωγή κάποιας λέξης. Πείτε του «Μπράβο» και επαναλάβετε εσείς σωστά την λέξη ή τη φράση χωρίς να διορθώνετε το παιδί π.χ. «Θέλεις χυμό; Έχω πορτοκαλάδα. Θέλεις πορτοκαλάδα;»
Φτιάξτε ένα βιβλίο με εικόνες (από περιοδικά, φωτογραφίες) με γνώριμα καθημερινά αντικείμενα του παιδιού. Χωρίστε τα αντικείμενα σε ομάδες-κατηγορίες όπως: ρούχα, φαγητά, ζώα κτλ. Φτιάξτε «αστείες» εικόνες π.χ. βάλτε ένα σκύλο πάνω στη ρόδα του αυτοκινήτου και σχολιάστε τι είναι «λάθος» στη φωτογραφία και γιατί.
Δημιουργήστε ρουτίνες για το παιδί. Χρησιμοποιήστε την ίδια φράση σε συνδυασμό με κάτι που γνωρίζει το παιδί. π.χ. «Θα φάμε φαγητό» και ακολουθεί η διαδικασία «παίρνω το πιάτο, το κουτάλι» κτλ. «Θα κάνουμε μπάνιο» και ονομάζουμε όλα τα αντικείμενα που χρησιμοποιούμε. Τα παιδιά θέλουν αρκετές επαναλήψεις πριν αρχίσουν να καταλαβαίνουν τη σχέση μεταξύ γλώσσας και περίστασης.
Βοηθήστε το παιδί σας να καταλαβαίνει και να θέτει ερωτήσεις. Παίξτε το παιχνίδι «ναι-όχι». Ρωτήστε το παιδί σας «Είσαι αγόρι;» «Σε λένε Νίκο;» «Το αυτοκίνητο πετάει;». Ενθαρρύνετε το παιδί σας να κάνει ερωτήσεις.
Θέστε στο παιδί ερωτήσεις όπου εκείνο θα πρέπει να επιλέξει «Θέλεις μήλο ή αχλάδι;» «Θα φορέσεις την κόκκινη ή την μπλε μπλούζα;».
Βοηθήστε το να ονομάζει μέρη του σώματος και τι μπορούμε να κάνουμε π.χ.«Αυτή είναι η μύτη μου. Με τη μύτη μπορώ να μυρίσω το φαγητό, ένα λουλούδι» κτλ.
Ενθαρρύνετε το παιδί σας για τραγούδι. Ζητήστε του να σας πει τραγουδάκια. Έτσι το παιδί αρχίζει να συνειδητοποιεί και να αποκτά την αίσθηση του ρυθμού.
Βάλτε γνώριμα αντικείμενα μέσα σε ένα μεγάλο κουτί και στη συνέχεια ζητήστε από το παιδί να βγάζει ένα ένα τα αντικείμενα και να τα ονομάζει. Ζητήστε του να σας πει την χρήση του αντικειμένου π.χ. «Μπάλα. Με τη μπάλα παίζω, την κλωτσάω» «Καπέλο. Το καπέλο το φοράω στο κεφάλι. Το φοράω για να μην κρυώνω ή για τον ήλιο» κτλ.
Δώστε ερεθίσματα στο παιδί. Πηγαίνετε βόλτα στον ζωολογικό κήπο και ονομάστε τα ζώα που βλέπετε ή τις ενέργειες (ρήματα) που κάνουν οι άλλοι γύρω σας. Βόλτα στο σουπερμάρκετ, καθαρίζοντας το σπίτι, στο δρόμο για το σχολείο κτλ.
Διαβάστε με το παιδί μικρές ιστορίες με εικόνες. Ζητήστε από το παιδί να συμπληρώνει τις προτάσεις σας δίνοντάς του το οπτικό βοήθημα. Να μπορεί σιγά σιγά να ανακαλεί 3-4 γεγονότα από την ιστορία που διάβασε.

Από 4 έως 6 ετών
Όταν το παιδί αρχίζει να συνομιλεί και να κάνει διάλογο μαζί σας βεβαιωθείτε ότι προσέχετε το παιδί σας όταν σας μιλάει και αντίστοιχα ότι το παιδί σας προσέχει όταν του μιλάτε.
Εμπλουτίστε το λεξιλόγιο του παιδιού σας. Εισάγετε νέες έννοιες δίνοντας έναν απλό ορισμό της καινούργιας λέξης.
Βοηθήστε το παιδί σας να μάθει να ονομάζει μέρη μιας κατηγορίας π.χ. φρούτα, ρούχα, ζώα κτλ καθώς και να ονομάζει την κατηγορία π.χ. «Τι είναι το μήλο, το πορτοκάλι, η μπανάνα;».
Εισάγετε στο παιδί σας τις αντίθετες έννοιες όπως «μικρό-μεγάλο», «άδειο-γεμάτο», «χαρούμενος-λυπημένος» κτλ.
Βοηθήστε το παιδί να κατανοεί και να εκτελεί σύνθετες εντολές όπως «Πάρε το βιβλίο και το μολύβι και βάλε το βιβλίο μέσα στη τσάντα σου ενώ το μολύβι πήγαινέ το πάνω στο γραφείο του μπαμπά».
Ενθαρρύνετε το παιδί σας να δίνει οδηγίες π.χ. ακολουθείστε τις οδηγίες του καθώς το παιδί σας περιγράφει τι θα πρέπει να κάνετε για να χτίσετε πχ. έναν πύργο.
Διαβάστε με το παιδί ιστορίες-παραμύθια με εικόνες. Ζητήστε από το παιδί να συμπληρώνει τις προτάσεις σας δίνοντάς του το οπτικό βοήθημα, έτσι ώστε να συμμετέχει και αυτό. Μετά ζητήστε από το παιδί να αναμεταδώσει την ιστορία με οπτικό βοήθημα (εικόνες από το παραμύθι). Τέλος ζητήστε από το παιδί να μας πει το παραμύθι χωρίς να έχει μαζί του το βιβλίο. Όπου δυσκολεύεται το παιδί το βοηθάμε με ερωτήσεις.
Ενθαρρύνετε το παιδί να δίνει όσα περισσότερα στοιχεία μπορεί για μία εικόνα. Να μην ονομάζει μόνο αντικείμενα αλλά να χρησιμοποιεί ολοκληρωμένες προτάσεις. Να δίνει στοιχεία για χαρακτηριστικά που αφορούν τα αντικείμενα (χρώμα, υλικό, μέγεθος, σχήμα κτλ), να περιγράφει τις ενέργειες (ρήματα) που απεικονίζονται και να τα συνδέει όλα μαζί.
Εκμεταλλευτείτε τις καθημερινές δραστηριότητες. Όταν είστε στην κουζίνα παροτρύνετε το παιδί να σας μιλήσει για αυτά που κάνετε στον συγκεκριμένο χώρο,τι μαγειρεύετε, τι υλικά χρησιμοποιείτε, τι μαγειρικά σκεύη χρησιμοποιείτε, τι διαδικασίες κάνετε. Το ίδιο όταν βγαίνετε έξω για τα ψώνια του σπιτιού.

Λία Παλαιολόγου
Λογοπεδικός