«Δεν έχω ιδέα τι πρέπει να κάνω ως μαμά»
Η Αμερικανίδα αρθρογράφος Christine Organ παραδέχεται ότι από τότε που έγινε μητέρα προχωράει σχεδόν στα τυφλά.
Υπάρχουν τα ψέματα της μητρότητας. Οι μύθοι της μητρότητας. Τα πράγματα που έχουμε πει ότι δεν θα κάναμε ποτέ… αλλά κάνουμε.
Και μετά υπάρχουν και τα μυστικά της μητρότητας.
Μόλις γεννήθηκε ο πρωτότοκος γιος μου, ανακάλυψα ότι υπάρχουν κάποια συγκεκριμένα πράγματα που οι γονείς (και ιδιαίτερα οι μητέρες, νομίζω) δεν πρέπει να αποκαλύπτουμε. Στο πρώτο σεμινάριο για γονείς που παρακολούθησα, η διδάσκουσα μας ζήτησε να μοιραστούμε τις εντυπώσεις μας από τη μητρότητα. Μια μαμά είπε ότι ξαφνιάστηκε από την «καταιγιστική αγάπη» που ένιωσε για την κόρη της. Μια άλλη γυναίκα, ότι εντυπωσιάστηκε ανακαλύπτοντας «πόση αγάπη μπορούσε να χωρέσει η καρδιά της». Και μια τρίτη ότι δεν μπορούσε να πιστέψει ότι θα «ερωτευόταν με την πρώτη ματιά» (αναγνωρίζετε εδώ ένα μοτίβο;).
Εγώ μάλλον δεν έδωσα τη «σωστή» απάντηση γιατί είπα, με μια φωνή γεμάτη τρόμο και τρέμουλο, ότι «όλα ήταν πιο δύσκολα από όσο περίμενα», προκαλώντας εκκωφαντική σιωπή και άδεια βλέμματα.
Από εκείνη τη μέρα –και σε όλη τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας ανακαλύπτω ότι υπάρχουν κάποια πράγματα που ακόμα και αν τα νιώθουν οι γονείς, δεν πρέπει να τα πουν. Κάποια μυστικά που υποτίθεται ότι πρέπει να κρατάμε. Κάποια πράγματα που, απλά, δεν μπορούμε να παραδεχτούμε.
Κουράστηκα όμως να προσποιούμαι. Κουράστηκα να νιώθω μόνη. Κουράστηκα να αγνοώ τον ελέφαντα στο δωμάτιο. Κουράστηκα από τα μυστικά.
Και αν δεν σκοπεύει να το πει κανένας άλλος, θα το κάνω εγώ –γιατί αυτό ίσως να είναι το μεγαλύτερο μυστικό από όλα: δεν έχω ιδέα τι κάνω.
Ορίστε. Το είπα.
Προτού γίνω μητέρα υπέθετα ότι η μητρότητα, όσο δύσκολη κι αν θα ήταν, θα μου έβγαινε φυσικά. Είμαι μορφωμένη και έχω ένα ισχυρό σύστημα υποστήριξης. Υπέθετα λοιπόν ότι θα γνώριζα ενστικτωδώς τι να κάνω και πως, στις δύσκολες καταστάσεις που δεν θα ήξερα τι να κάνω, απλά θα ζητούσα τη συμβουλή των άλλων. Ή θα διάβαζα ένα βιβλίο. Ένας Θεός ξέρει πόσα βιβλία και στήλες με συμβουλές υπάρχουν για κάθε θέμα που αφορά τους γονείς. Νόμιζα λοιπόν ότι, εξοπλισμένη με ένστικτο και πληροφόρηση, θα ήμουν σε θέση, μαζί με το σύζυγό μου, να διαχειριστώ τη μητρότητα με αέρα και αυτοπεποίθηση.
Δεν είχα φανταστεί ότι θα περνούσα ολόκληρες νύχτες άγρυπνη, ανησυχώντας για αυτό το πρόβλημα ή εκείνο το ερώτημα. Ότι θα υπήρχαν στιγμές που, αφού θα είχα διαβάσει άπειρες συμβουλευτικές στήλες για γονείς και βιβλία αυτοβοήθειας, αφού θα είχα συμβουλευτεί φίλους και συγγενείς, αφού θα είχα κάνει πολλές εξαντλητικές συζητήσεις με το σύζυγό μου, αφού θα είχα ανατρέξει στο ανύπαρκτο ένστικτό μου, θα εξακολουθούσα να μην ξέρω τι πρέπει να κάνω. Και πως σχεδόν τα πάντα, από το θηλασμό και τον ύπνο μέχρι τα νηπιακά ξεσπάσματα και την πειθαρχία, θα συνοδεύονταν από ένα εκατομμύριο διαφορετικές επιλογές, καθεμία με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά της.
Δεν είχα φανταστεί πόσο συχνά θα ούρλιαζα από μέσα μου: «Δεν έχω ιδέα τι κάνω!».
Θηλασμό ή γάλα του εμπορίου; Εκπαίδευση ύπνου ή συγκοίμηση; Περισσότερες ή λιγότερες δραστηριότητες; Δομημένο ή ελεύθερο παιχνίδι; Τιμωρία ή χαλαρότητα; Μαθήματα πιάνου ή ποδόσφαιρο; Ανταμοιβές για τους καλούς βαθμούς ή καλλιέργεια των εσωτερικών κινήτρων του παιδιού; Καριέρα ή οικογένεια; Πόση ώρα μπροστά σε μια οθόνη; Πόσο να τους βοηθώ στις σχολικές εργασίες;
Πλέον το μεγαλύτερο παιδί μου είναι έντεκα ετών. Τα πράγματα γίνονται όλο και πιο περίπλοκα και τρέμω στην ιδέα των αμφιβολιών και των ερωτημάτων που συνοδεύουν την εφηβεία, η οποία διαγράφεται ήδη στον ορίζοντα. Πάνω από μία φορά (μόλις την περασμένη εβδομάδα) έχω σκεφτεί ή πει: Κανένας δεν με προειδοποίησε για αυτό, έτσι δεν είναι;
Τα παιδιά δεν έρχονται με οδηγίες χρήσης, αλλά ακόμα και αν έρχονταν με ένα τέτοιο εγχειρίδιο, πόσο χρήσιμο θα ήταν, για ένα συγκεκριμένο παιδί που μεγαλώνει σε μια συγκεκριμένη οικογένεια κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες; Πρόκειται για αχαρτογράφητη περιοχή. Για τον καθένα μας. Όλοι μαθαίνουμε στην πορεία. Και κάποιες φορές, δεν έχουμε ιδέα τι πρέπει να κάνουμε.
Αλλά αντί να παραδεχτούμε την άγνοιά μας, μένουμε άγρυπνοι τις νύχτες αναρωτώμενοι αν κάναμε καλά, ή, ακόμα, δίνουμε αβάσιμες συμβουλές με την ελπίδα κάποιος να αναγνωρίσει την αξία των δικών μας επιλογών. Ή γινόμαστε αμυντικοί ή επικριτικοί γιατί –Θεός φυλάξοι! – μπορεί στην πραγματικότητα να υπάρχει πάνω από ένας «σωστός» τρόπος να κάνουμε κάτι.
Ένα από τα μεγαλύτερα σοκ της μητρότητας για μένα ήταν η ανελέητη και συχνά ισοπεδωτική μοναξιά που ένιωσα. Όταν γεννήθηκε ο πρωτότοκός μου, ξαφνιάστηκα από το πόσο μόνη ένιωθα συχνά, παρά το γεγονός ότι στην πραγματικότητα δεν ήμουν ποτέ μόνη. Ούτε καν όταν πήγαινα στην τουαλέτα. Δεν είχα ξανανιώσει ποτέ τόσο μόνη στη ζωή μου. Λες και είχα εγκλωβιστεί σε ένα απομονωμένο νησί ή στα χαρακώματα. Λες και δεν υπήρχε κανένας (εκτός ίσως από το σύζυγό μου) που θα μπορούσε να καταλάβει πόσο δύσκολο ήταν ή πώς ένιωθα ή τι περνούσα. Σαν να ήμουν μόνη στον κόσμο.
Αλλά η μητρότητα δεν χρειάζεται να είναι τόσο μοναχική. Δεν χρειάζεται να νιώθουμε σαν να είμαστε μόνες στον κόσμο. Να νιώθουμε τέτοια μοναξιά. Ας σταματήσουμε να προσποιούμαστε. Ας μοιραστούμε τις ιστορίες μας από το μέτωπο. Ας προσφέρουμε η μία στην άλλη μια χείρα βοηθείας, βγαίνοντας από τα χαρακώματα. Ας αντιμετωπίσουμε τον ελέφαντα στο δωμάτιο. Ας μοιραστούμε τη σκληρή αλήθεια. Ας σταματήσουμε να φοβόμαστε να πούμε πώς νιώθουμε.
Ας παραδεχτούμε την αλήθεια, ας μοιραστούμε τα μυστικά μας.
Γιατί, ξέρετε και κάτι άλλο; Παρόλο που κάποιες φορές νιώθουμε ότι δεν έχουμε ιδέα τι κάνουμε, τα παιδιά μας είναι μια χαρά. Για την ακρίβεια, τα παιδιά μας είναι καταπληκτικά.
Και αυτό είναι το καλύτερο μυστικό μας.