Όταν η μαμά πάντα κάνει κουμάντο στην ανατροφή των παιδιών
Πολλές μητέρες έχουν την τάση να ελέγχουν ό,τι έχει να κάνει με τα παιδιά στην οικογένεια, παραμερίζοντας τους μπαμπάδες. Αυτό το πρόβλημα μάλιστα είναι τόσο κοινό, που μελετάται εδώ και δεκαετίες από τους ειδικούς.
Η Andrea είχε μια δουλειά πλήρους απασχόλησης, οπότε ο σύντροφός της, Robert, έμενε στο σπίτι με το παιδί τους. Κάθε μέρα, προτού ξυπνήσουν μπαμπάς και γιος, η Andrea ετοίμαζε τα πάντα για όλη την οικογένεια: Γέμιζε κούπες με γάλα, μαγείρευε το φαγητό του γιου της, διάλεγε συγκεκριμένα παιχνίδια για την ώρα του παιχνιδιού και τα άφηνε σε συγκεκριμένα σημεία για να τα βρει ο γιος της. Και όταν ήταν πλέον ικανοποιημένη, ξυπνούσε τον Robert για να αναλάβει βάρδια και εκείνη να φύγει για τη δουλειά. Σε όλη τη διάρκεια της ημέρας του τηλεφωνούσε ώστε να βεβαιωθεί ότι όλα πήγαιναν βάσει προγράμματος. Του δικού της προγράμματος.
Το «maternal gatekeeping»
Η Andrea και ο Robert είναι αληθινά πρόσωπα: μόνο τα ονόματά τους έχουν αλλάξει. Συμμετείχαν σε μια έρευνα που διεξήγαγε το 2012 η Orlee Hauser, καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν, στην προσπάθειά της να μελετήσει την τάση που έχουν κάποιες μητέρες να ελέγχουν κάθε κίνηση του συντρόφου τους που σχετίζεται με την ανατροφή των παιδιών τους – το φαινόμενο που αποκαλείται «maternal gatekeeping».
Όπως διαπίστωσε η Hauser αφού πήρε συνέντευξη από 40 ζευγάρια, μερικές μόνο από τις συνέπειες του maternal gatekeeping είναι να προκαλεί στις γυναίκες στρες και στους άντρες μια αίσθηση αδυναμίας.
«Η γυναίκα καταλήγει να αναλαμβάνει περισσότερες υποχρεώσεις, το παιδί δεν έχει πρόσβαση και στους δύο γονείς, ο πατέρας στερείται την ευκαιρία να καλλιεργήσει τον ξεχωριστό δεσμό που αναπτύσσεται με το παιδί κατά το άλλαγμα πάνας και ούτω καθεξής», σχολίασε η Hauser.
Τα αίτια του φαινομένου
Το «maternal gatekeeping» μελετάται ήδη από τη δεκαετία του ’80. Πού οφείλεται όμως; Μια θεωρία είναι ότι τα παραδοσιακά στερεότυπα των φύλων παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο (ο μπαμπάς είναι ο κουβαλητής, η μαμά μεγαλώνει τα παιδιά κ.λπ.). Ωστόσο μια έρευνα του 2015 έδειξε ότι η βασική αιτία είναι η τελειομανία κάποιων γυναικών.
«Ένας καταστροφικός συνδυασμός είναι όταν η μητέρα έχει εξαιρετικά υψηλές προσδοκίες ενώ ταυτόχρονα πιστεύει ότι εκείνη είναι καλός γονιός αλλά έχει αμφιβολίες για τον πατέρα, τις οποίες αμφιβολίες μοιράζεται και ο πατέρας για τον εαυτό του», εξηγεί η Sarah Schoppe-Sullivan του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Οχάιο, που διεξήγαγε την έρευνα του 2015.
Επομένως στα ζευγάρια όπου, κοινώς, η μητέρα θέλει να κάνει κουμάντο στα πάντα στην ανατροφή των παιδιών, δεν ευθύνεται μόνο η γυναίκα αλλά και ο άντρας. Η μαμά πιστεύει ότι μόνο αυτή μεγαλώνει σωστά τα παιδιά. Αν ο μπαμπάς επιχειρήσει να πάρει μια πρωτοβουλία, η σύντροφός του προσπαθεί να τον ελέγξει ή να κάνει τα πάντα μόνη της. Τότε ο μπαμπάς, σύμφωνα πάντα με τους ειδικούς, νιώθει ενοχλημένος αλλά ταυτόχρονα και κάπως ανακουφισμένος που απαλλάχθηκε από την ευθύνη. Τελικά ο μπαμπάς κάνει πίσω, είτε γιατί καταλήγει να πιστεύει και ο ίδιος ότι «η μαμά ξέρει καλύτερα» είτε γιατί αισθάνεται αδύναμος να διαπραγματευτεί την κατάσταση. Έτσι, κάποια μοτίβα παγιώνονται στην οικογένεια και ενισχύονται με την πάροδο του χρόνου.
Ωστόσο, οι μπαμπάδες έχουν πολλούς καλούς λόγους να διεκδικήσουν το δικαίωμα να παίρνουν πρωτοβουλίες στην ανατροφή των παιδιών, και δεν αναφερόμαστε μόνο στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησής τους. Όλο και περισσότερες έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά ωφελούνται από πολλές απόψεις από έναν πατέρα που συμμετέχει ενεργά στο μεγάλωμά τους.
Και οι γυναίκες όμως μπορούν να ωφεληθούν από μια πιο ισότιμη κατανομή ρόλων στην ανατροφή των παιδιών: σύμφωνα με έρευνες, όσες αναλαμβάνουν περισσότερες υποχρεώσεις και ευθύνες κινδυνεύουν και περισσότερο από κατάθλιψη, άγχος και προβλήματα στη σχέση με το σύντροφό τους. Και όλα αυτά χωρίς να συνειδητοποιούν οι ίδιες, κάποιες φορές, ότι έχουν την τάση να τα «παίρνουν όλα πάνω τους».
Αν στις παραπάνω περιγραφές αναγνωρίζετε τη δική σας σχέση, υπάρχουν ελπίδες να αλλάξουν τα πράγματα. «Κάποιες φορές οι μπαμπάδες πιστεύουν ότι η μητέρα θέλει να αναλαμβάνει τα πάντα», υποστηρίζει ο Daniel Puhlman, ειδικός σε θέματα οικογένειας στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, που έχει μελετήσει εκτεταμένα το φαινόμενο του maternal gatekeeping. Αλλά εφόσον ο μπαμπάς αποφασίσει να μπει στη διαδικασία της θεραπείας και να μιλήσει ανοιχτά για τις επιθυμίες και τις ανησυχίες του, συνεχίζει ο Puhlman, τότε η μαμά ίσως τον ακούσει και ανταποκριθεί θετικά, αλλάζοντας συμπεριφορά.
Ακόμα και η απλή διαδικασία της αναγνώρισης του προβλήματος είναι μακροχρόνια, πόσο μάλλον η προσπάθεια επίλυσής του. Αν όμως ένα ζευγάρι αποφασίσει να μπει σε διαδικασία οικογενειακής θεραπείας, η κατάσταση μπορεί να αλλάξει.
Σίγουρα αυτό ήθελε μια από τις υπερβολικά παρεμβατικές μητέρες που συμμετείχαν στην έρευνα της Hauser, σύμφωνα με τη μαρτυρία της κοινωνιολόγου:
«Μια μέρα αυτή η μητέρα συνειδητοποίησε το εξής: “Θεέ μου, πιέζομαι τόσο πολύ να κάνω όλα αυτά τα πράγματα και θα ήταν πολύ πιο εύκολο να τα αφήσω να εξελιχθούν από μόνα τους και να αφήσω τον άντρα μου να είναι πατέρας. Τον εμπιστεύτηκα και τον παντρεύτηκα για ένα συγκεκριμένο λόγο και στο κάτω κάτω της γραφής μπορεί να κάνει ό,τι κι εγώ εξίσου καλά. Τι σημασία έχει αν το παιδί φορέσει κόκκινες αντί για κίτρινες κάλτσες;”. Της πρότεινα λοιπόν να αλλάξει τα πράγματα και όντως, το έκανε».
