Τι γεύση έχει ο κόσμος!
Όταν η αφή, η ακοή, η όραση, η γεύση και η όσφρηση γίνονται αφορμή για παιχνίδι και γνώση
Τα παιδιά από την αρχή της ζωής τους μαθαίνουν τον κόσμο με τις αισθήσεις τους. Θα προσπαθήσουν να ικανοποιήσουν την περιέργειά τους διαισθητικά. Θα βάλουν τα πάντα στο στόμα τους όχι μόνο γιατί βγάζουν δόντια και τους φαγουρίζουν τα ούλα τους, αλλά γιατί θέλουν να μάθουν τη γεύση από κάθε τι. Όπως επίσης δεν τους αρκεί να δοκιμάσουν το φαγητό τους, θέλουν και να το πιάσουν με τα χέρια τους, να δουν τι αίσθηση αφήνει στα δάχτυλά τους.
Μεγαλώνοντας αρχίζουν τα «μη», τα «όχι», το «επιτρέπεται», «δεν επιτρέπεται». Η γνώση γίνεται περισσότερο πληροφορία. Γίνεται λέξη ή το πολύ εικόνα. Η περιέργεια βρίσκει άλλους τρόπους για να ικανοποιηθεί. Όμως τα παιδιά στην νηπιακή ηλικία αλλά και αργότερα έχουν ανάγκη για την ανάπτυξή τους να μάθουν να χρησιμοποιούν στη μαθησιακή διαδικασία αλλά και όχι μόνο όλες τους τις αισθήσεις. Η όξυνση και η καλλιέργεια των αισθήσεων είναι σημαντικό κομμάτι της νοητικής τους ανάπτυξης αλλά και του τρόπου που αργότερα θα προσεγγίσουν τη γνώση και την κατανόηση σφαιρικά του κόσμου τους.
Υπάρχουν πολλές απλές καθημερινές δραστηριότητες με τις οποίες τα παιδιά αναπτύσσουν ή εξοικειώνονται με τις αισθήσεις τους – και, το κυριότερο, δεν τις βαριούνται ποτέ!
Πες μου τι πιάνεις;
Αφού τους κλείσετε τα μάτια, σαν να ετοιμάζεστε να παίξετε τυφλόμυγα, διαλέξτε μια ποικιλία αντικειμένων, με διαφορετικό σχήμα, φτιαγμένα από διαφορετικό υλικό και κάντε τους ερωτήσεις και παίξτε το «τι είναι αυτό που κρατάς». Οι ερωτήσεις μπορεί να είναι του τύπου: «είναι μαλακό;», «είναι σκληρό», «πώς το νιώθεις στα χέρια σου;», «έχει καμπύλο σχήμα;», «τι σχήμα έχει;», «είναι γυάλινο;», «χωράει στη χούφτα σου;», «από τι υλικό νομίζεις είναι φτιαγμένο», «είναι ζεστό ή το νιώθεις να σου παγώνει τα δάχτυλα». Έτσι τα παιδιά αρχίζουν να καταλαβαίνουν όλες τις διαστάσεις ενός αντικειμένου και έννοιες όπως το βάρος, την υφή, το μέγεθος.
Τι γεύση έχει;
Παραμένοντας με κλειστά μάτια, μπορείτε να τους κάνετε μια γευσιγνωστική ξενάγηση, εισάγοντάς τους βασικές έννοιες όπως γλυκό, πικρό, ξινό, πικάντικο, καυτερό, ανάλατο, αλατισμένο. Τα φρούτα είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα ως προς το γλυκό, πικρό, ξινό. Μπορείτε όμως και με άλλα τρόφιμα να οξύνετε πέρα από τη γεύση και την υφή που έχουν οι τροφές, σκληρές, μαλακές, αν λιώνουν εύκολα. Αλλά και να αναμείξετε υλικά για να δείτε πώς ταιριάζουν ή δεν ταιριάζουν και πώς προκύπτουν ενδιαφέροντες γευστικοί συνδυασμοί.
Τι είναι αυτή η μυρωδιά;
Ο χώρος της κουζίνας είναι εξαιρετικός και για την όσφρηση! Τα μπαχαρικά είναι μιας πρώτης τάξεως υλικό, αρκεί να μη τα βάλετε πολύ κοντά στη μύτη όσα είναι σε σκόνη και φτερνιστούν! Χρησιμοποιήστε καλύτερα σπόρους και ολόκληρα κομμάτια αντί για τριμμένα. Βάλτε τε μάλιστα να τα πιάσουν, να υπάρξει συνέργεια και της αφής! Τα ξυλαράκια κανέλας, ο σπόρος βανίλιας, το μοσχοκάρυδο θα τα ενθουσιάσουν. Αλλά και με τα βότανα, όπως η ρίγανη, ο δυόσμος, ο βασιλικός θα εκπαιδεύσετε μια χαρά την όσφρηση, αν συνδυάσετε και τη γεύση, θα οξύνετε και τους γευστικούς κάλυκες της γλώσσας.
Τι ήχος είναι αυτός;
Αν παραμείνετε στην κουζίνα κάντε το πείραμα με τα γυάλινα ποτήρια (ή από κρύσταλλο) και γεμίστε τα με διαφορετική ποσότητα νερού κι ύστερα περάστε κυκλικά το βρεγμένο σας δάχτυλο στην επιφάνεια του χείλους. Έξω από το περιβάλλον της κουζίνας, εξαιρετική δραστηριότητα για την όξυνση και την εκπαίδευση της ακοής είναι η μουσική: βάλτε τους να ακούσουν διαφορετικά μουσικά όργανα να παίζουν τις ίδιες νότες κι ύστερα σιγά σιγά περισσότερα όργανα μαζί! Επίσης εξοικειώστε με διαφορετικούς ήχους μέσα στο σπίτι. Πώς ακούγεται ένα ρολόι, το νερό της βρύσης (με πίεση ή όταν στάζει), όταν χτυπάνε κάτι ξύλινο, το κουδούνι της πόρτας… Τέλος μάθετέ τα να ακούν την αναπνοή τους!
Χάρμα οφθαλμών
Κι ήρθε η ώρα να αφήσουν τα μάτια τους ελεύθερα. Ιδανικές δραστηριότητες για την όραση είναι τα παιχνίδια με το φως αλλά και με τα χρώματα. Ιδιαίτερα το πώς αλλάζει ένα χρώμα όταν συνδυάζεται με ένα άλλο, έτσι το παιδί εξοικειώνεται με τις χρωματικές διαβαθμίσεις και τις αποχρώσεις. Παιχνίδια που εκπαιδεύουν την όραση και την οπτική αντίληψη είναι κι αυτά που σε βάζουν να εντοπίζεις τις διαφορές σε φαινομενικά παρόμοιες εικόνες ή παίξτε το «βρες το χαμένο αντικείμενο» (σε ένα σωρό με παρόμοια αντικείμενα κρύψτε ένα άσχετο και βάλτε τα να το βρουν) – σε φωτογραφίες με πολλά πρόσωπα βάλτε τα να εντοπίσουν κάποιο συγκεκριμένο.
Οι παραπάνω δραστηριότητες είναι απλώς μερικά παραδείγματα, αξιοποιήστε τα αντικείμενα που σας περιβάλλουν. Ένας επίσης υπέροχος τρόπος είναι να οξύνετε τις αισθήσεις των παιδιών στη φύση: να παρατηρήσουν τα χρώματα στο δέντρα, να ακούσουν τα διαφορετικά κελαηδίσματα ή τον ήχο του αέρα, να νιώσουν στα χέρια το χώμα ή διαφορετικά φύλλα δέντρων, να δοκιμάσουν καρπούς δέντρων, να μυρίσουν το χώμα μετά τη βροχή ή άνθη από λουλούδια και δέντρα. Οι αισθήσεις μας είναι ό,τι μας προίκισε η φύση για να κατανοούμε και να νιώθουμε τον κόσμο μας και ό,τι υπάρχει σε αυτόν.