Τα μαγικά χρόνια μεταξύ 2-7 ετών κι η σημασία τους για την ανάπτυξη του εγκεφάλου
Πώς η ποικιλία ερεθισμάτων και εμπειριών διαμορφώνουν την ανάπτυξη του παιδιού
Όταν ήταν παιδί ο Άλμπερτ Αϊνστάιν δεν παρουσίαζε ενδείξεις για την αξιοσημείωτη συνεισφορά του ως προς την επιστήμη και το λαμπρό του μέλλον. Η γλωσσική του ανάπτυξη είχε καθυστερήσει και είχε οδηγήσει τους γονείς του να συμβουλευτούν γιατρό. Είχε τόση δυσκολία στη γλώσσα που όλοι γύρω του φοβόντουσαν ότι δεν θα μάθαινε ποτέ. Τι έγινε λοιπόν, τι μεσολάβησε και αυτό το παιδί με τις πιθανές αναπτυξιακές μεγάλωσε σε μια εμβληματική προσωπικότητα.
Μέρος της απάντησης σε αυτήν την ερώτηση κρύβεται σε δύο δώρα που έλαβε ο Αϊνστάιν από κάθε έναν από τους γονείς του όταν ήταν 5 ετών. Όταν ο Αϊνστάιν ήταν στο κρεβάτι όλη την ημέρα από μια ασθένεια, ο πατέρας του του έδωσε μια πυξίδα. Για τον Αϊνστάιν, ήταν μια μυστηριώδης συσκευή που ενεργοποίησε την περιέργειά του στην επιστήμη. Λίγο αργότερα, η μητέρα του, που ήταν ταλαντούχος πιανίστας, του έδωσε ένα βιολί. Αυτά τα δύο δώρα πυροδότησαν τον εγκέφαλό του με ξεχωριστούς τρόπους την κατάλληλη στιγμή.
Ο εγκέφαλος των παιδιών αναπτύσσεται σε «εκρήξεις» που ονομάζονται κρίσιμες περιόδους. Το πρώτο συμβαίνει περίπου στην ηλικία των 2 ετών, με το δεύτερο να συμβαίνει κατά την εφηβεία. Στην αρχή αυτών των περιόδων, ο αριθμός των συνδέσεων (συνάψεις) μεταξύ των εγκεφαλικών κυττάρων (νευρώνες) διπλασιάζεται. Ο εγκέφαλος ενός παιδιού δύο ετών έχει δύο φορές περισσότερες συνάψεις από ενός ενήλικου. Επειδή αυτές οι συνδέσεις μεταξύ των εγκεφαλικών κυττάρων είναι εκεί όπου συμβαίνει η μάθηση, δύο φορές περισσότερες συνάψεις επιτρέπουν στον εγκέφαλο να μαθαίνει γρηγορότερα από οποιαδήποτε άλλη στιγμή της ζωής. Επομένως, οι εμπειρίες των παιδιών σε αυτήν τη φάση έχουν διαρκή επίδραση στην ανάπτυξή τους.
Αυτή η πρώτη κρίσιμη περίοδος ανάπτυξης του εγκεφάλου ξεκινά γύρω στην ηλικία των 2 ετών και ολοκληρώνεται περίπου στην ηλικία των 7 ετών. Παρέχει μια πρωταρχική ευκαιρία να τεθούν τα θεμέλια για μια ολιστική εκπαίδευση για τα παιδιά. Τέσσερις τρόποι για τη μεγιστοποίηση αυτής της κρίσιμης περιόδου είναι η ενθάρρυνση της αγάπης για μάθηση, η εστίαση στο εύρος αντί του βάθους, η προσοχή στη συναισθηματική νοημοσύνη και η μη αντιμετώπιση της εκπαίδευσης των μικρών παιδιών ως απλώς πρόδρομος της «πραγματικής» μάθησης.
Πώς να ενισχύσετε την αγάπη για τη μάθηση
Τα μικρά παιδιά πρέπει να απολαύσουν τη διαδικασία της μάθησης αντί να επικεντρωθούν στην απόδοση. Οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς μπορούν να δώσουν έμφαση στις χαρές του να δοκιμάζουν νέες δραστηριότητες και να μαθαίνουν κάτι καινούργιο. Εξίσου σημαντικό το να βοηθήσετε τα παιδιά να καταλάβουν ότι τα λάθη είναι ένα ευπρόσδεκτο, φυσιολογικό μέρος της μάθησης.
Αυτή η περίοδος είναι επίσης η ώρα να δημιουργηθεί μια νοοτροπία ανάπτυξης – η πεποίθηση ότι τα ταλέντα και οι ικανότητες αναπτύσσονται μέσω της προσπάθειας και όχι της έμφυτης κλίσης. Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να αποφεύγουν να επισημαίνουν τα παιδιά ή να κάνουν καθολικές δηλώσεις σχετικά με την ικανότητά τους. Ακόμη και φιλοφρονήσεις όπως «Είσαι τόσο έξυπνο» είναι αντιπαραγωγικοί. Αντ ‘αυτού, δώστε έμφαση στην επιμονή και δημιουργήστε ασφαλείς χώρους για μάθηση. Τα παιδιά θα μάθουν να αγαπούν τη μάθηση εάν δείξετε ενθουσιασμό για τη διαδικασία αντί να καθορίσετε τα αποτελέσματα.
Έμφαση στην προσπάθεια, όχι στο αποτέλεσμα
Ένας τρόπος για να αποφύγετε την εστίαση στα αποτελέσματα κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης ανάπτυξης είναι να τονίσετε το εύρος της ανάπτυξης δεξιοτήτων σε βάθος χρόνου. Η έκθεση των παιδιών σε μια μεγάλη ποικιλία δραστηριοτήτων θέτει τα θεμέλια για την ανάπτυξη δεξιοτήτων σε μια σειρά τομέων. Είναι μια εκαιρία να εμπλέξετε τα παιδιά στη μουσική, την ανάγνωση, τον αθλητισμό, τα μαθηματικά, την τέχνη, την επιστήμη και τις γλώσσες.
Το εύρος της εμπειρίας συχνά παραβλέπεται και υποτιμάται. Οι άνθρωποι που ευδοκιμούν στον ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο μας είναι αυτοί που μαθαίνουν πρώτα πώς να αντλούν από πολλά πεδία και να σκέφτονται δημιουργικά και αφηρημένα.
Η δοκιμή και η επαφή με πολλούς τομείς είναι ιδιαίτερα σημαντική για παιδιά ηλικίας 2 έως 7 ετών. Οι αναπτυσσόμενοι εγκέφαλοί τους είναι έτοιμοι να απολαύσουν ένα ευρύ φάσμα δεξιοτήτων. Αυτή η «περίοδος δειγματοληψίας», είναι το παράθυρο κατά το οποίο μπορείτε να αναπτύξετε την γκάμα των παιδιών. Υπάρχει αρκετός χρόνος για να ειδικευτούν αργότερα.
Η σημασία της συναισθηματικής ευφυΐας
Τα πλεονεκτήματα της μάθησης κατά τη διάρκεια αυτής της πρώτης κρίσιμης περιόδου ανάπτυξης του εγκεφάλου θα πρέπει να επεκτείνονται σε διαπροσωπικές δεξιότητες όπως καλοσύνη, ενσυναίσθηση και ομαδική εργασία. Η ανάπτυξης της ενσυναίσθησης των παιδιών ξεκινά με την αναγνώριση των συναισθημάτων. Επομένως, είναι απαραίτητο να βοηθήσετε τα παιδιά σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα να μάθουν να αναγνωρίζουν τα συναισθήματά τους. Μόλις τα παιδιά εξασκήσουν τη σήμανση των συναισθημάτων, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να αρχίσουν να κάνουν ερωτήσεις που τους ενθαρρύνουν να λάβουν υπόψη τα συναισθήματα των άλλων.
Ένας τρόπος για να ενθαρρύνετε τη φροντίδα για τους άλλους είναι να συμπεριλάβετε τα παιδιά σε αυτό που κάνουν οι ενήλικες για τους άλλους. Ακόμη και επιτρέποντας στα μικρά παιδιά να βοηθήσουν στις δουλειές μπορεί να τα κάνει πιο χρήσιμα και βοηθητικά άτομα.
Η μάθηση για τη μάθηση, όχι για τις επιδόσεις
Ο εγκέφαλος των παιδιών μπορεί να απορροφήσει με εξαιρετικό τρόπο πληροφορίες κατά τη διάρκεια αυτής της κρίσιμης φάσης. Εάν η νοημοσύνη ορίζεται ως η ικανότητα μάθησης, τα παιδιά ηλικίας μεταξύ 2 και 7 ετών θα μπορούσαν να είναι οι πιο έξυπνοι άνθρωποι στον πλανήτη.
Η έρευνα δείχνει ότι ορισμένες δεξιότητες δεν μπορούν να μαθευτούν σχεδόν μετά από αυτήν την πρώτη κρίσιμη περίοδο ανάπτυξης του εγκεφάλου. Για παράδειγμα, η έρευνα δείχνει ότι τα παιδιά σε αυτό το ηλικιακό εύρος ταιριάζουν καλύτερα για να μάθουν τα πρότυπα της γλωσσικής ανάπτυξης, επιτρέποντάς τους να μάθουν μια δεύτερη γλώσσα στο ίδιο επίπεδο με τη μητρική γλώσσα. Ωστόσο, όταν τα παιδιά φτάσουν στην ηλικία των 8 ετών, η ικανότητα εκμάθησης γλωσσών τους μειώνεται. Το ίδιο φαινόμενο ηλικίας εντοπίζεται όταν μαθαίνετε μουσικές ικανότητες όπως το τέλειο γήπεδο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι γονείς του Αϊνστάιν δεν τον έγραψαν σε μαθήματα φυσικής – το πεδίο που θα τον οδηγούσε σε βραβείο Νόμπελ. Αντ ‘αυτού, ο πατέρας του Αϊνστάιν τον συμπεριέλαβε στη δουλειά του ως μηχανικός. Η μητέρα του τον έγραψε για μαθήματα βιολιού γιατί ήθελε να αγαπήσει και να εκτιμήσει τη μουσική. Και οι δύο δραστηριότητες είχαν ολιστική επίδραση στον νεαρό του νου. Είναι δελεαστικό να σκεφτόμαστε την παιδική ηλικία ως πρόδρομο της «πραγματικής» εκπαίδευσης. Ωστόσο αυτά τα πρώιμα χρόνια είναι τα χρόνια που έχουν μεγαλύτερη σημασία.
