Βοηθήστε τους να φτιάξουν τις ομορφότερες αναμνήσεις με αυτά τα 16 παιδικά βιβλία

Τι να πρωτοθυμηθώ; Με την «Πολυάννα», ένα παιδικό εγχειρίδιο θετικής σκέψης «μεταμφιεσμένο» σε σειρά μυθιστορημάτων, εντρύφησα στην αισιοδοξία. Με την παιδική εγκυκλοπαίδεια «Μια φορά κι έναν καιρό… ήταν ο άνθρωπος» αγάπησα την επιστήμη όσο με κανένα μάθημα σχολείου. Με τους «Πέντε φίλους» ανακάλυψα την ατμόσφαιρα του νουάρ, προσαρμοσμένου σε μικρές ηλικίες. Με τα διαχρονικά έργα των Ζωρζ Σαρή, Άλκης Ζέη, αλλά και Πηνελόπης Δέλτα, που γαλούχησαν γενιές και γενιές, ταξίδεψα σε συναρπαστικές ιστορίες αλλά και ιστορικές περιόδους.

Ως γονιός πλέον, προσπαθώ να μυήσω και το γιο μου στη μαγεία των βιβλίων γιατί πιστεύω ότι η ανάγνωσή τους είναι από τις λίγες δραστηριότητες που αναπτύσσουν τη σκέψη σε τέτοιο πλάτος και βάθος. Τα βιβλία είναι, επίσης, πολλαπλώς απολαυστικά: μεταξύ άλλων, μας φέρνουν σε επαφή με νέους κόσμους, μας συστήνουν καινούριους φίλους, προσθέτουν ρυθμό και σασπένς στην καθημερινότητά μας και, στις πιο τρυφερές ηλικίες, προσφέρουν μια καθησυχαστική ρουτίνα, ιδιαίτερα όταν η ανάγνωση γίνεται στην αγκαλιά της μαμάς και του μπαμπά.

Τα παρακάτω βιβλία εξυπηρετούν όλους τους παραπάνω ρόλους με επιτυχία, και πολλούς ακόμα, γι’ αυτό και αποτελούν μερικά από τα καλύτερα δώρα που μπορείτε να κάνετε φέτος στις γιορτές στα παιδιά, τα ανίψια ή τα βαφτιστήρια σας. Δοκιμασμένα.

«Ο Σαλιγκαγκάριν πάει στ’ άστρα», κείμενο: Νίκος Παναγιωτόπουλος, εικονογράφηση: Αλέκος Παπαδάτος (εκδ. Μεταίχμιο)

Με αφετηρία ένα έξυπνο λογοπαίγνιο εκτυλίσσεται η ιστορία του «ατίθασου» σαλιγκαριού Σαλιγκαγκάριν που όχι μόνο τόλμησε να ξεμυτίσει από το λάχανό του αλλά επιχείρησε να φτάσει μέχρι τ’ αστέρια! Αν πιστεύετε ότι «δεν μπορείς να ανακαλύψεις νέους ωκεανούς αν δεν έχεις το κουράγιο να χάσεις την ακτή από τα μάτια σου» σύμφωνα με το γνωστό ρητό, διαβάζοντας αυτό το βιβλίο στο μικρό σας σαλιγκαράκι θα το ενθαρρύνετε να κυνηγήσει τα όνειρά του, όσο εξωπραγματικά κι αν φαίνονται. Να το πούμε κι αυτό: φέρει την υπογραφή του Νίκου Παναγιωτόπουλου, του βραβευμένου σεναριογράφου και συγγραφέα.

«Αμέλια, το κορίτσι που έμαθε να πετάει», κείμενο: Μάρα Νταλ Κόρσο, εικονογράφηση: Ντανιέλα Βολπάρι (εκδ. Φουρφούρι)

Αν σε έναν κόσμο που όλα τα κορίτσια θέλουν να γίνουν πριγκίπισσες, η δική σας κόρη είναι ο Μπάτμαν, θα ταυτιστείτε με την αληθινή ιστορία της Αμέλια Έρχαρτ, που έγινε πιλότος σε μια εποχή που… κάθε πτήση με αεροπλάνο ισοδυναμούσε με ταξίδι στο διάστημα και που οι γυναίκες προορίζονταν για το νοικοκυριό. Θα μπορούσαμε να πούμε, λοιπόν, σε συνέχεια των προηγούμενων, ότι η Αμέλια ήταν ο «Σαλιγκαγκάριν» της γενιάς της. Προσοχή, όμως: δεν ξέρω αν «φταίει» το πλούσιο σε συναισθήματα κείμενο ή η τρυφερή εικονογράφηση, αλλά αυτό το βιβλίο είναι άκρως εθιστικό! Ο γιος μου μού ζητάει να του το διαβάζω κάθε βράδυ.

«Ο Ωρίωνας και το σκοτάδι», Έμα Γιάρλετ (εκδ. Ψυχογιός)

Καθώς μια από τις αγαπημένες λέξεις του γιου μου είναι το «Φοβάμαι» (πράγμα, νομίζω, φυσιολογικό για ένα νήπιο, που τώρα ανακαλύπτει τον εαυτό του), αναζητούσα ένα βιβλίο για να το βοηθήσω να αντιμετωπίσει τους φόβους του. Το βρήκα σε αυτή την έκδοση, που καταπιάνεται με ένα δύσκολο θέμα (τους παιδικούς φόβους) με χιούμορ και με μια έξυπνη αλληγορία: Μετατρέπει το σκοτάδι, έναν από τους πιο κοινούς παιδικούς φόβους, σε άκακο πλασματάκι που θα μπορούσε κάλλιστα να γίνει ο καλύτερός τους φίλος. Στα συν και η εικονογράφηση, αλλά και τα μικρά, διάσπαρτα κειμενάκια, που διαβάζονται με όποια σειρά θέλετε, ώστε κάθε αναγνωστική εμπειρία του βιβλίου να είναι διαφορετική!

«Η μέρα που τα κραγιόνια τα παράτησαν», κείμενο: Drew Daywalt, εικονογράφηση: Oliver Jeffers (εκδ. Ίκαρος)

Όταν ένας πρωτοεμφανιζόμενος συγγραφέας συνάντησε έναν πολυβραβευμένο εικονογράφο, το αποτέλεσμα ήταν αυτό το βιβλίο που, με τη σειρά του, συγκέντρωσε περισσότερα από 14 διεθνή βραβεία και διακρίσεις και έγινε μπεστ σέλερ των New York Times! Δεν έχετε την περιέργεια, αλήθεια, να ανακαλύψετε το γιατί; Η ιστορία πάντως παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς κάνει τα κραγιόνια να ζωντανεύουν. Και όλοι ξέρουμε πόσο λατρεύουν τα νήπια τις ιστορίες όπου τα αγαπημένα τους αντικείμενα αποκτούν ανθρώπινες ιδιότητες. Ιδιαίτερα όταν αυτά τα αντικείμενα έχουν γίνει η προέκταση του χεριού τους, όπως τα αγαπημένα τους χρώματα ζωγραφικής!

«Τα μυστήρια της Πένι Πέπερ. Σαμποτάζ στα Χριστούγεννα», κείμενο: Ουλρίκε Ράιλανς, εικονογράφηση: Λίζα Χενς (εκδ. Μεταίχμιο)

Ένας λόγος που ζηλεύω τα σημερινά παιδιά είναι γιατί έχουν να διαλέξουν ανάμεσα σε τόσα παιδικά αστυνομικά βιβλία, το ένα καλύτερο από το άλλο! Ας πούμε, αυτή η σειρά της Πένι Πέπερ ξεχωρίζει για τη μοντέρνα εικονογράφηση και το χιούμορ της, χωρίς να υστερεί σε μυστήρια. Το συγκεκριμένο βιβλίο, μάλιστα, έχει και χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα, καθώς η 10χρονη ντετέκτιβ καλείται να εντοπίσει έναν κατά συρροή δολοφόνο… χριστουγεννιάτικων δέντρων.

«Το ουφάκι», κείμενο: Αύγουστος Κορτώ, εικονογράφηση: Πέρσα Ζαχαριά (εκδ. Πατάκη)

Όποιο βιβλίο έχει την υπογραφή του Κορτώ, καταπιάνεται ακόμα και με τα πιο δύσκολα και επώδυνα θέματα με χιούμορ και πρωτοτυπία, βοηθώντας τον αναγνώστη να συμφιλιωθεί με τους φόβους και τις ανησυχίες του. Αυτό συμβαίνει και στο «Ουφάκι», πρωταγωνιστής του οποίου είναι ένα οκτάχρονο αγόρι γεμάτο άγχη, που κάνει συνέχεια «Ουφ!» και «Ουφ!». Πάντα όμως παρεμβαίνει η μαμά του, που είναι μάγισσα, παίρνοντας τα ουφάκια από το στήθος του και σκοτώνοντάς τα. Ένα ανάγνωσμα πολύ επίκαιρο, σε μια εποχή που το άγχος δεν κάνει διακρίσεις ακόμα και ανάμεσα στις μικρότερες ηλικίες.

«Τα Χριστούγεννα του λύκου Ζαχαρία», κείμενο: Orianne Lallemand, εικονογράφηση: Eleonore Thuillier (εκδ. Παπαδόπουλος)

Και μαύρος και λύκος, ο Ζαχαρίας δεν ανταποκρίνεται, ακριβώς, στα κλισέ του χαριτωμένου ήρωα με τον οποίο ένας μικρός αναγνώστης μπορεί να ταυτιστεί εύκολα. Κι όμως με κάποιον τρόπο το έχει καταφέρει, κάνοντας την ανατροπή και αποδεικνύοντας ότι είναι στο χέρι των δημιουργών ενός βιβλίου να πλάσουν ένα χαρακτήρα αξιαγάπητο ενάντια στα προγνωστικά. Τα στερεότυπα συνεχίζουν να καταρρίπτονται και στο καινούριο βιβλίο της συγκεκριμένης σειράς με πρωταγωνιστή το λύκο Ζαχαρία, καθώς ο γνώριμός μας πλέον ήρωας δεν έχει καμία διάθεση να ασχοληθεί με την προετοιμασία των γιορτών, αλλά θέλει να παίζει συνέχεια χιονοπόλεμο!

«Νότια», Ντάνιελ Ντάνκαν (εκδ. Φουρφούρι)

Βιβλία για τη φιλία υπάρχουν πολλά, πόσα όμως αφηγούνται την ιστορία της φιλίας ανάμεσα σε έναν ψαρά και ένα πληγωμένο πουλάκι; Γιατί στην πραγματικότητα η αγάπη δεν γνωρίζει κανόνες. Γι’ αυτό ξεχωρίζει το συγκεκριμένο βιβλίο. Και για την απολαυστική εικονογράφηση, που ταξιδεύει μικρούς και μεγάλους σε πιο… θερμούς τόπους. Και για τη συγκινητική αλληγορία του, που φέρνει σε επαφή τους μικρούς αναγνώστες με έννοιες όπως η αφοσίωση, η δοτικότητα, αλλά και ο αποχωρισμός. Μια ακόμα πρόταση των καινούριων εκδόσεων Φουρφούρι, που έχουν μπει στο χώρο του παιδικού βιβλίου με τους καλύτερους οιωνούς.

«Αλφαβητάρι για μικρά και μεγάλα παιδιά», κείμενο: Χάρης Βλαβιανός, εικονογράφηση: Νίκος Εγγονόπουλος (εκδ. Άγρα)

Δεν έχει σημασία που το βιβλίο αυτό δεν είναι καινούριο αλλά επανακυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγρα. Είναι διαχρονικό, επειδή η αναγνωστική αξία του δεν έχει μειωθεί στα χρόνια που μεσολάβησαν από την πρώτη έκδοσή του, αλλά και διότι απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες. Κάθε γράμμα του αλφαβήτου συνοδεύεται από δύο έργα του Νίκου Εγγονόπουλου και έμμετρα ποιήματα του Χάρη Βλαβιανού, που σχολιάζουν τα έργα. Έτσι, τα μικρότερα παιδιά μαθαίνουν το αλφάβητο, τα μεγαλύτερα μαθαίνουν να διαβάζουν, ενώ μικροί και μεγάλοι αναγνώστες εξοικειώνονται με την τέχνη του Εγγονόπουλου ενώ ταυτόχρονα επιδίδονται σε ένα κυνήγι θησαυρού. Γιατί «το αλφαβητάρι ανοίγοντας έχεις ένα σκοπό:/στις ζωγραφιές να ψάξεις να βρεις το μυστικό/γιατί κάθε λεξούλα που κρύβεται στο ποίημα/υπάρχει στην εικόνα, κι αν σου ξεφύγει – κρίμα!».

«Το μικρό εγώ είμαι εγώ», κείμενο: Mira Lobe, εικονογράφηση: Suzi Weigel (εκδ. Τόπος)

Πόσο δύσκολο είναι για τα μικρά μας ζωάκια να αποδεχτούν τη μοναδικότητά τους, ειδικά από τη στιγμή που όλοι τα πιέζουν (τα πιέζουμε) να συμμορφωθούν με κυρίαρχα πρότυπα στο σπίτι, στο σχολείο, στις παρέες… Αυτό συνέβη και στο πολύχρωμο… αταξινόμητο ζωάκι της ιστορίας, που όταν ένας βάτραχος το ρώτησε «Και ποιος είσαι πάλι εσύ;», δεν ήξερε τι να απαντήσει. Τελικά, ευτυχώς, κατάφερε να αποδεχτεί τον εαυτό του όπως είναι και να γεμίσει αυτοπεποίθηση! Αυτό δεν θέλουμε και για τα μικρά μας, καθ’ όλα μοναδικά ζωάκια; Το πρώτο παιδικό βιβλίο των εκδόσεων Τόπος, αποτέλεσμα της συνεργασίας του οίκου με το Ινστιτούτο Έρευνας και Θεραπείας της Συμπεριφοράς (ΙΕΘΣ), αναδεικνύει το γιατί απέσπασε το κρατικό βραβείο παιδικής λογοτεχνίας στην Αυστρία.

See Also

Χρόνια πολλά Μόμπι Ντικ

«Ο μικρός γίγαντας», Andres Guerrero (εκδ. Αιώρα)

Ακόμα και αν είσαι γίγαντας, μπορεί όλα να σου πέφτουν μεγάλα. Γιατί ο κόσμος δεν είναι φτιαγμένος για ένα μικρό γίγαντα όπως αυτόν της ιστορίας, ο οποίος δεν μπορεί να διασχίσει το ποτάμι με μια δρασκελιά ούτε να μυρίσει τα σύννεφα όταν πετούν χαμηλά… Αρχίζει λοιπόν να κάνει ένα ταξίδι, αναζητώντας έναν κόσμο που να του ταιριάζει καλύτερα. Ένα βιβλίο για τα παιδιά που αντί να συμβιβαστούν και να ταιριάξουν στα μέτρα των άλλων, προσπαθούν να φέρουν τα πάντα στα δικά τους μέτρα, από ένα βραβευμένο εικονογράφο και συγγραφέα.

«Η σούπερ Μάρθα και τα ξαδέρφια της. Το δώρο της γιαγιάς», κείμενο: Μαρίσα Λόπες Σορία, εικονογράφηση: Λουσία Σεράνο (εκδ. Κέδρος)

Σε μια εποχή που όλο και περισσότερες έρευνες επιβεβαιώνουν την αξία της συναισθηματικής νοημοσύνης και που όλο και περισσότεροι γονείς προσπαθούμε να την καλλιεργήσουμε στα παιδιά μας, η Μάρθα αναδεικνύεται στον ιδανικό σούπερ ήρωα. Ο λόγος; Το χάρισμά της δεν είναι να σκαρφαλώνει κάθετα σε τοίχους ή να μετακινεί βουνά, αλλά να καταλαβαίνει με μία μόνο ματιά τα συναισθήματα των άλλων. Αυτή η σειρά παιδικών βιβλίων (το εικονιζόμενο είναι το πρώτο της σειράς), που φέρει την υπογραφή μιας εκπαιδευτικού που έχει βραβευτεί με το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας του ισπανικού Υπουργείου Παιδείας και Επιστημών, επιστρατεύει, όπως και η Μάρθα, το συναίσθημα, το οποίο σύμφωνα με το σλόγκαν της «είναι πιο σημαντική κινητήρια δύναμη ακόμη και από τη γνώση». Ποιος θα διαφωνούσε;

«Το αγόρι στο θεωρείο», Αγγελική Δαρλάση (εκδ. Μεταίχμιο)

Ένα αληθινό γεγονός ενέπνευσε αυτό το εφηβικό μυθιστόρημα, που μπορεί να γίνει τροφή για σκέψη και για διάλογο ανάμεσα σε γονείς και παιδιά: η εγκατάσταση των Μικρασιατών προσφύγων στο Δημοτικό Θέατρο Αθηνών το 1922. Σε αυτό το αναπάντεχο περιβάλλον, ο Άριελ, το αιθέριο πνεύμα από την Τρικυμία του Σαίξπηρ, βοηθάει τους εκτοπισμένους από την πατρίδα τους ενοίκους του θεάτρου να ξορκίσουν τους εφιάλτες τους και να συνεχίσουν να κυνηγούν τα όνειρά τους. Σχεδόν έναν αιώνα μετά τη μικρασιατική καταστροφή, για τους σύγχρονους πρόσφυγες μόνο ο χώρος της προσωρινής εγκατάστασής τους αλλάζει.

«Ο Καρυοθραύστης», κείμενο: Ε.Τ.Α. Χόφμαν, διασκευή: Γκρέις Μακαρόνε, εικονογράφηση: Σίλια Σόφρεϊ (εκδ. Μίνωας)

Χριστούγεννα χωρίς το κλασικό παραμύθι του Καρυοθραύστη -όπου ένας ξύλινος στρατιώτης ταξιδεύει ένα κοριτσάκι, την Κλάρα, σε μαγικούς κόσμους- δεν γίνεται. Είναι ένα από τα πιο πολύτιμα κληροδοτήματα που περνούν από γενιά σε γενιά αναγνωστών, καθορίζοντας μερικές από τις ομορφότερες και πιο δυνατές παιδικές αναμνήσεις. Η συγκεκριμένη έκδοση ξεχωρίζει γιατί η διαχρονική ιστορία έχει διασκευαστεί από μια συγγραφέα παιδικών βιβλίων για πολύ μικρά παιδιά, αλλά και για την υπέροχη εικονογράφησή της, που τη μετατρέπει σε στολίδι της βιβλιοθήκης.

«Η Βασίλισσα του Χιονιού», κείμενο: Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, ελεύθερη απόδοση: Μάνος Κοντολεών, εικονογράφηση: Vladyslav Yerko (εκδ. Άγκυρα)

Σε συνέχεια της μαγείας των κλασικών παραμυθιών, μια ακόμα ιστορία που θέλω να αφηγηθώ στο γιο μου την περίοδο των γιορτών είναι η «Βασίλισσα του Χιονιού», που ζεσταίνει τις καρδιές των παιδιών εδώ και διακόσια περίπου χρόνια! Ένας λόγος που ο Άντερσεν παραμένει μέχρι σήμερα αντισυμβατικός, θα τολμούσα να πω, είναι γιατί ανατρέπει τους παραδοσιακούς ρόλους των φύλων: ένα κορίτσι ψάχνει να βρει ένα αγόρι, το οποίο έχει απαγάγει μια γυναίκα, η Βασίλισσα του Χιονιού! Γιατί επιλέγω τη συγκεκριμένη έκδοση του παραμυθιού; Επειδή η εικονογράφηση είναι ενός πολυβραβευμένου Ουκρανού δημιουργού, η απόδοση των κειμένων στα ελληνικά έχει την υπογραφή του Μάνου Κοντολέων και επειδή κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγκυρα, έναν οίκο ιστορικό στο χώρο των παιδικών βιβλίων.

«Άι Βασίλης με ουρά», κείμενο: Γιολάντα Τσορώνη-Γεωργιάδη, εικονογράφηση: Νίκη Λεωνίδου (εκδ. Σαββάλας)

«Χο χο χο!» τραγουδάει και κατεβαίνει από την καμινάδα. Και κάπου εδώ αρχίζουν οι ανατροπές…. Γιατί τα παιδάκια που περιμένουν τον Άγιο Βασίλη είναι τα τρία γουρουνάκια, και Άγιος Βασίλης είναι ο λύκος. Κακός ή όχι; Να μην τα αποκαλύψουμε όλα. Παρά μόνο ότι αυτό το βιβλίο, που φέρει την υπογραφή μιας εκπαιδευτικού-συγγραφέα, ανήκει σε μια σειρά βιβλίων που προάγουν τη συναισθηματική νοημοσύνη. Μπορούμε λοιπόν να ελπίζουμε σε ένα χάπι εντ…