«Όταν δεν κατάφερα να θηλάσω, άρχισα να νιώθω ανεπαρκής μητέρα»
Πώς μπορεί μια μητέρα να αναπτύξει αυτοεκτίμηση ανεξάρτητα από «αποτυχίες» όπως η χαμηλή ποσότητα του μητρικού γάλακτος που παράγει; Η Lorren Lemmons περιγράφει το προσωπικό της ταξίδι στη μητρότητα, που πέρασε μέσα από την επιλόχειο κατάθλιψη.
Ο γιος μου έκλαιγε, με το στοματάκι του να ψάχνει. «Είναι εδώ» ψέλλισα, προσπαθώντας να πιάσω το στήθος μου όπως μου είχαν δείξει οι νοσοκόμες στο μαιευτήριο, αλλά γύρισε το κεφάλι του από την άλλη, αναστατωμένος. Στο μπάνιο του σπιτιού μας, ακριβώς δίπλα, η μητέρα μου άπλωνε στο πάτωμα παλιές πετσέτες ενώ ο σύζυγός μου τηλεφωνούσε επειγόντως στον υδραυλικό – γιατί, φυσικά, το πρώτο βράδυ μετά την επιστροφή μας από το μαιευτήριο, η τουαλέτα μας είχε πλημμυρίσει.
Όσο ήμασταν στο μαιευτήριο, είχα υποψιαστεί ότι το μωρό μου πεινούσε. Έκλαιγε ασταμάτητα, ρουφώντας με μανία τις ματωμένες θηλές μου. Μάταια περίμενα να δω τα σημάδια του κορεσμού – τα χαλαρωμένα δαχτυλάκια, τα βαριά άκρα. Κάθε φορά που ανάφερα σε κάποιον τις ανησυχίες μου, οι μαίες μού έλεγαν ότι το στομαχάκι του μωρού μου ήταν τόσο μικροσκοπικό, που μετά βίας μπορούσε να πιεί γάλα. «Απλά δυσκολεύεται να κάνει τη μετάβαση», σχολίασε μια νοσοκόμα. «Είναι συνηθισμένο στα μωρά που γεννιούνται με καισαρική τομή».
Αλλά μέχρι να επιστρέψουμε σπίτι, είχε χάσει μισό κιλό. «Πρέπει να του δώσεις συμπλήρωμα», μου είπε ο παιδίατρος, δίνοντας στο σύζυγό μου μερικά δείγματα σε φακελάκια. «Εγώ όμως θέλω να θηλάσω!», διαμαρτυρήθηκα. Ο γιατρός αναστέναξε. «Θήλαζέ τον κάθε δύο ώρες, και έλα σε δύο μέρες να τον ξαναδώ».
Την υπόλοιπη μέρα την πέρασα προσπαθώντας να σπρώξω το στήθος μου στο στόμα του γιου μου, ενώ εκείνος αντιστεκόταν. Τελικά, τον ανέλαβε ο σύζυγός μου. «Περίμενε» μου είπε.
«Θα του δώσεις φόρμουλα!» τον κατηγόρησα, αλλά ήμουν υπερβολικά εξαντλημένη από την ανησυχία και τα κλάματα του γιου μου. Μου φαινόταν θανάσιμο αμάρτημα το να αποκλίνω από το αρχικό μου σχέδιο, του αποκλειστικού θηλασμού: αν ο σύζυγός μου του έδινε γάλα με μπιμπερό, η κατάσταση θα ξέφευγε από τα χέρια μου. Περίμενα ξαπλωμένη στο διπλανό δωμάτιο, προσπαθώντας να αφουγκραστώ τι συμβαίνει. Μετά από λίγα λεπτά, ο Scott ήρθε μέσα, με το γιο μας να κοιμάται στην καλαθούνα του. «Το ήπιε;» τον ρώτησα.
Με κοίταξε με σιγουριά. «Το καταβρόχθισε» απάντησε, κι εγώ έβαλα ξανά τα κλάματα. Το όνειρο του αποκλειστικού θηλασμού είχε καταρρεύσει – μόλις στην πρώτη εβδομάδα της ζωής του, το μωρό μου είχε πιει γάλα του εμπορίου.
Το είχα βάλει πείσμα να θηλάσω. Είχα μείνει έγκυος ενώ δίδασκα σε ένα σεμινάριο θηλασμού, και ήθελα να εφαρμόσω στη δική μου εμπειρία της μητρότητας ό,τι είχα υποστηρίξει με πάθος στην αίθουσα. Όμως η γέννηση του γιου μου ήταν τραυματική – τέσσερις ώρες προσπάθειας, τις οποίες ακολούθησε καισαρική τομή. Η λέξη «αποτυχία» ήταν γραμμένη σε κάθε στάδιο του ιατρικού ιστορικού μου: αποτυχία να πάρει θέση, αποτυχία να βγει. Θα ακολουθούσε η «αποτυχία θηλασμού»; Η δική μου παραγωγή μητρικού γάλακτος ωχριούσε μπροστά στη φόρμουλα.
Η σύμβουλος θηλασμού έφτασε στο σπίτι μας με μια ζυγαριά και μια τσάντα γεμάτη σωληνάρια και μπιμπερό. Όταν ζύγισε το ανήσυχο, ανικανοποίητο αγόρι μου, διαπίστωσε ότι μετά την επίσκεψή μας στον παιδίατρο είχε χάσει ακόμα μισό κιλό. Υπό την καθοδήγησή της, έβγαλα την μπλούζα μου και κατεύθυνα το γιο μου προς τις πρησμένες θηλές μου που αιμορραγούσαν. Εκείνος άρχισε να αναζητά το στήθος μου, γκρινιάζοντας μέχρι να το πιάσει. Η σύμβουλος μας παρακολουθούσε, ενώ μου έκανε ένα πλήθος ερωτήσεων: Είχα δυσκολευτεί να συλλάβω; Τι συνέβη στη διάρκεια του τοκετού; Είχα παρατηρήσει κάποια αλλαγή στο στήθος μου στη διάρκεια της εγκυμοσύνης;
«Η αλήθεια είναι πως όχι» απάντησα. Χρειάστηκε να αγοράσω καινούρια σουτιέν, αλλά μόνο γιατί άνοιξε ο θώρακάς μου.
Η σύμβουλος θηλασμού ακούμπησε το χέρι της στον ώμο μου. «Πιστεύω ότι έχετε ανεπαρκή αδενικό ιστό και πως θα χρειαστείτε συμπλήρωμα» σχολίασε.
Ξέσπασα σε κλάματα και κούνησα το κεφάλι μου, κραδαίνοντάς της το βιβλίο που είχα για το θηλασμό. «Σχεδόν όλες οι γυναίκες είναι σε θέση να παράγουν αρκετό μητρικό γάλα» διαμαρτυρήθηκα, αλλά εκείνη με έκοψε λέγοντας:
«Σχεδόν όλες. Σκεφτείτε τη φόρμουλα σαν ένα φάρμακο, αν αυτό σας βοηθάει. Μπορούμε να αυξήσουμε τη δική σας παραγωγή γάλακτος και να προσπαθήσουμε να συνεχίσουμε το θηλασμό, αλλά δεν θα παράγετε ποτέ αρκετό γάλα».
Ποτέ αρκετό. Μισούσα το γεγονός ότι δεν μπορούσα να θρέψω το μωρό μου. Είχα περάσει μέρες συνδεδεμένη με αντλίες θηλασμού, αποστειρώνοντας τα μπουκάλια ενώ το μωρό μου έκλαιγε στην κούνια του, παρ’ όλα αυτά ο γιος μου τρεφόταν ουσιαστικά από τη σκόνη του εμπορίου. Αυτές οι λέξεις άρχισαν να ηχούν στο μυαλό μου κάθε φορά που του ετοίμαζα το γάλα – ποτέ αρκετό, δεν θα είσαι ποτέ αρκετή. Το άγχος που με κυρίευε όταν ο γιος μου ήταν νεογέννητο –για το σημαδεμένο με ραγάδες και πλαδαρό στομάχι μου, για την εξάντλησή μου, για τον πόνο που θέριζε την κοιλιά μου όποτε έκανα μια κίνηση, για τις αμφιβολίες μου απέναντι σε αυτό το μικροσκοπικό, απαιτητικό πλάσμα– εκφραζόταν ως εμμονή με το θηλασμό. Ο θηλασμός ήταν ο μοναδικός για μένα μετρήσιμος δείκτης επιτυχίας, και οι σταγόνες γάλακτος που έβγαζα από το στήθος μου όταν το πίεζα ήταν η επισφράγιση της αποτυχίας μου, που συμβόλιζε ότι από κάθε άποψη, ήμουν ανεπαρκής.
Όταν δεν μπορούσα να ηρεμήσω το γιο μου αλλά τα κατάφερνε ο μπαμπάς, αυτό συνέβαινε γιατί ήμουν ανεπαρκής. Όταν αρρώσταινε τόσο σοβαρά που έπρεπε να τον πάμε στο νοσοκομείο, αυτό συνέβαινε γιατί ήμουν ανεπαρκής. Όταν η επιλόχειος κατάθλιψη με άφησε συναισθηματικά αποστασιοποιημένη και μουδιασμένη, αυτό συνέβη γιατί ήμουν ανεπαρκής.
Δεν ήμουν αρκετά καλή μητέρα και δεν μπορούσα να σταματήσω να κατηγορώ τον εαυτό μου για ό,τι θεωρούσα ότι ήταν δική μου αποτυχία.
Στη δεύτερη εγκυμοσύνη μου, περίμενα ο θηλασμός να εξελιχθεί με τον ίδιο τρόπο. Έλεγα στον εαυτό μου ότι είχα αποδεχτεί τα όρια του σώματός μου, ότι το γάλα του εμπορίου δεν ήταν κακό, ότι έπρεπε να νιώθω ευγνωμοσύνη που υπάρχει. Αλλά η αλήθεια είναι ότι μέχρι τη στιγμή που είδα το βάρος του δεύτερου γιου μου στη βρεφική ζυγαριά, έλπιζα τα πράγματα να είναι διαφορετικά. Παρόλο που είχα στοκάρει μητρικό γάλα που μου είχαν δωρίσει άλλες μαμάδες στο ψυγείο, παρόλο που με περίμεναν σειρές από μπιμπερό και αντλίες στον πάγκο της κουζίνας, έλπιζα να είμαι αρκετή. Να όμως που και το δεύτερο παιδί μου είχε χάσει ήδη πάνω από το 10% του βάρους του, κλαίγοντας για να του δώσω περισσότερα από όσα θα μπορούσα να προσφέρω.
Το αίσθημα της ανεπάρκειας συνέχισε να κυριαρχεί. Τα μωρά μου μού ζητούσαν όλο και περισσότερα πράγματα. Ζητούσαν την προσοχή μου, τα χέρια μου, το μυαλό μου, αλλά εγώ φοβόμουν διαρκώς ότι δεν μπορούσα να τους προσφέρω αρκετά. Ένιωθα χαμένη και αβέβαιη, ακόμα και μπροστά στα πιο απλά καθήκοντα. Δεν εμπιστευόμουν το ένστικτό μου, απεναντίας κάθε φορά που ξεσπούσε το χάος, κατέφευγα στο σύζυγό μου ή στο Ίντερνετ. Σύγκρινα τον εαυτό μου με τις φίλες μου, που όλες τους έδειχναν τόσο χαρούμενες και άνετες με τα μωρά τους. Τελικά, πήγα για ψυχοθεραπεία και μου συνταγογράφησαν αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Δεν μπορούσα να καταλάβω γιατί αγωνιζόμουν τόσο πολύ να τα βγάλω πέρα σε αυτόν το θεμελιώδη, ζωτικό ρόλο, από τη στιγμή που δεν είχα δυσκολευτεί στους άλλους τομείς της ζωής μου.
Άυπνη και σε κατάθλιψη, ήμουν σίγουρη ότι δεν θα μπορούσα ποτέ να θρέψω το σώμα και το μυαλό των παιδιών μου, όσες ιστορίες κι αν τους διάβαζα και όσες αισθητηριακές δραστηριότητες κι αν αντέγραφα από το Pinterest. Καθώς περνούσαν μέρες γεμάτες γεύματα που αρνούνταν να φάνε και λερωμένα πατώματα, και νύχτες με ατελείωτο περπάτημα και νανούρισμα και προσευχές για να αποκοιμηθούν τα παιδιά μου, στο μυαλό μου έπαιζε ξανά και ξανά η φράση ποτέ αρκετή, ποτέ αρκετή, ποτέ αρκετή.
Δεν θυμάμαι πότε ακριβώς αποφάσισα να σταματήσω να αφήνω το θηλασμό να με ορίζει ως μητέρα. Πιστεύω ότι σε κάποιο βαθμό ήταν θέμα επιβίωσης – με δύο παιδιά πλέον, δεν μπορούσα να ξοδεύω τον ίδιο χρόνο σε εμμονές και μίσος για τον εαυτό μου. Είχα υπερβολικά πολλά πράγματα να κάνω για να κολλάω στα ψεγάδια μου. Καθώς ξεκίνησα να προχωράω αγκομαχώντας και να αγωνίζομαι να αφήσω κάποια πράγματα πίσω μου, άρχισα σιγά σιγά να πιστεύω ότι η αξία μου η μητέρα καθοριζόταν από την αγάπη μου για τα παιδιά μου και όχι από τις επιτυχίες μου. Είδα τους γιους μου να μεγαλώνουν και να γίνονται ευτυχισμένοι και άρχισα να απολαμβάνω τις στιγμές του θηλασμού με το μικρότερό μου, χωρίς να μισώ τον εαυτό μου που θα ακολουθούσε το τάισμα με φόρμουλα.
Καθώς άρχισαν να τελειώνουν οι προμήθειές μου σε συμπληρώματα διατροφής, σταμάτησα να τις αναπληρώνω, καθώς αποφάσισα να μην ξοδεύω πλέον χρήματα σε προϊόντα που θα αύξαναν την παραγωγή του μητρικού γάλακτος κατά μερικά χιλιοστά του λίτρου. Η αντλία θηλασμού μεταφέρθηκε σε ένα ντουλάπι. Την ώρα που θήλαζα το μωρό μου, άρχισα να επικεντρώνομαι περισσότερο στη σχέση που χτίζαμε παρά στο πόσο έτρωγε. Και όταν άφηνε το στήθος και γύριζε από την άλλη το κεφάλι του, τον αγκάλιαζα πιο σφιχτά και έφερνα το μπιμπερό στα χειλάκια του, ικανοποιημένη που μπορούσα να του δώσω έστω και με άλλο τρόπο τις θερμίδες που χρειαζόταν. Κατάφερα να φτάσω σε ένα σημείο ηρεμίας όπου μπορούσα πλέον να πω ότι απολάμβανα το θηλασμό, ακόμα και αν δεν ταίριαζα στα καλούπια. Δεν έδινα στο μωρό μου αρκετή τροφή, αλλά αναπλήρωνα το κενό με άλλους τρόπους.
Πριν από λίγες εβδομάδες, στο τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης του τρίτου παιδιού μου, όταν έβγαλα την μπλούζα μου και στάθηκα μπροστά σε μια σύμβουλο θηλασμού, τα ερωτήματα και οι ανασφάλειές μου επέστρεψαν δριμύτερα.
«Συμφωνώ με τις εκτιμήσεις που είχαν κάνει οι άλλοι σύμβουλοι» μου είπε εκείνη. «Έχετε όλες τις ενδείξεις του ανεπαρκούς αδενικού ιστού, και οι προηγούμενες αποτυχίες σας με το θηλασμό το επιβεβαιώνουν». Τίποτα δεν συγκρίνεται με το να σου λέει κάποιος ότι το στήθος σου είναι αισθητικά και λειτουργικά ανεπαρκές, παρόλο που πίστευα ότι ενώ θήλαζα το δεύτερο γιο μου είχα καταφέρει να το αποδεχτώ.
Το ξέρω ότι καθώς θα προσαρμόζομαι στην καθημερινότητα της ανατροφής τριών παιδιών, θα νιώθω ανεπαρκής από πολλές απόψεις και όχι μόνο από εκείνη της παραγωγής μητρικού γάλακτος. Δεν θα είμαι αρκετή για να διατηρώ το σπίτι καθαρό, για να ψυχαγωγώ κάθε παιδί όσο θα ήθελε, για να προσφέρω στο γάμο μου όσο χρόνο ελπίζω. Δεν θα κοιμάμαι αρκετά. Δεν θα έχω όλες τις απαντήσεις, όσα βιβλία μητρότητας κι αν διαβάζω ή όσες ώρες κι αν αφιερώνω σε άρθρα στο Ίντερνετ. Θα υπάρχουν στιγμές αμφιβολίας. Αλλά η αξία μου δεν καθορίζεται από τις επιτυχίες και τις αποτυχίες μου. Ίσως να μην είμαι σε θέση να δίνω στα παιδιά μου όλα όσα θα ήθελα, αλλά θα τους προσφέρω απλόχερα αγάπη.
