Οι γυναίκες είμαστε οι «μάνατζερ» της οικογένειας – κι αυτό μας εξαντλεί.
Για ένα σύγχρονο αίτημα του φεμινισμού που ίσως δεν είχαμε σκεφτεί μέχρι τώρα γράφει σε ένα πολύ ενδιαφέρον κείμενο η Αμερικανίδα Elizabeth Broadbent, όπου μάλλον θα αναγνωρίσετε κάτι από τον εαυτό σας.
Θυμάστε όλα τα γενέθλια. Ταιριάζετε τις κάλτσες. Ξεχωρίζετε τα ρούχα που δεν κάνουν πια στα παιδιά και τα ξεσκαρτάρετε στην αλλαγή κάθε σεζόν. Κανονίζετε τα ραντεβού σε γιατρούς. Κρατάτε ημερολόγιο: ποιος έχει προπόνηση στο ποδόσφαιρο, πότε είναι σειρά σας να μαγειρέψετε για μια σχολική γιορτή. Ετοιμάζετε το κολατσιό των παιδιών. Βγάζετε από το προηγούμενο βράδυ τα ρούχα που θα φορέσουν όλοι, αν είστε σούπερ οργανωτικές. Βεβαιώνεστε ότι τα ρούχα τους είναι καθαρά, αν δεν είστε οργανωτικές. Ίσως μαγειρεύετε μόνο εσείς στο σπίτι. Ίσως βάζετε μόνο εσείς μπουγάδα.
Δεν είναι ότι ο σύντροφός σας δεν βοηθάει. Βοηθάει. Ίσως προσφέρεται να σας βοηθήσει διπλώνοντας ρούχα ή πηγαίνοντας στο σουπερμάρκετ με μια λίστα (αν και σας τηλεφωνεί περίπου τρεις φορές, για να βεβαιωθεί ότι θα πάρει το σωστό πράγμα). Κάνει πράγματα, αλλά εσείς πρέπει να του τα υποδείξετε.
Πρέπει να μαζέψετε τα ρούχα των παιδιών και να του ζητήσετε να τα ανεβάσει στο πατάρι. Και μετά να περιμένετε. Ατελείωτα. Και πολλές μέρες μετά, αφού σκοντάψετε πολλές φορές στη στοίβα των ρούχων, ο σύντροφός σας τα ανεβάζει στο πατάρι. Ή δεν αντέχετε άλλο να τα βλέπετε και το κάνετε μόνε σας. Αλλά ο σύντροφός σας βοηθάει – αν και συχνά περιμένει να τον ευχαριστήσετε που το κάνει. Ξυπνάει τα παιδιά το πρωί όταν του πείτε ότι δεν μπορείτε να πάρετε τα πόδια σας. Βάζει τα ρούχα τους στα συρτάρια όταν δεν προλαβαίνετε να το κάνετε εσείς. Αν του υποδείξετε κάτι, θα το κάνει.
Όλα αυτά που κάνετε; Ονομάζονται «συναισθηματικός μόχθος». Ή αλλιώς, σύμφωνα με την Guardian, «επαναλαμβανόμενες, επίπονες και μη αναγνωρισμένες πράξεις καθορισμένες από το φύλο». Το Harper’s Bazaar γράφει ότι «το να είσαι η διαχειρίστρια του νοικοκυριού συνοδεύεται από πολλή δουλειά που δεν αναγνωρίζεται. Ακόμα και το να αναθέτεις σε άλλους μια δουλειά, για παράδειγμα να λες στο σύζυγό σου να κάνει κάτι που θα έπρεπε να το κάνει ενστικτωδώς, είναι εξαντλητικό».
Είναι εξαντλητικό και απελπιστικό να λέμε σε κάποιον να μαζέψει το περιτύλιγμα του σνακ που άφησαν τα παιδιά στο διάδρομο και που περιμένει εκεί εδώ και δύο καταραμένες μέρες. Θα μπορούσαμε να το κάνουμε μόνες μας. Αλλά και πάλι, θα ήταν ένας συναισθηματικό μόχθος. «Είναι εξουθενωτικό, αλλά ο άντρας και η κόρη μου δεν έχουν ιδέα γιατί νιώθω διαρκώς τόσο κουρασμένη… μπουγάδα, εξωτερικές δουλειές, φαγητό, οργάνωση γευμάτων».
Αν πιστεύετε ότι η Lacey απλά εκτελεί τις οικογενειακές της υποχρεώσεις, να τι συνέβη σε ένα πρόσφατο ταξίδι σε κάποιο καλοκαιρινό θέρετρο που ήθελε να επισκεφτεί η οικογένεια. «Όταν θέλουν διακοπές, μαντέψτε ποιος περνάει μέρες αναζητώντας ξενοδοχεία και δραστηριότητες. Και μετά πηγαίνουμε διακοπές αλλά κανένας δεν σηκώνεται από το κρεβάτι εγκαίρως για να κάνει ό,τι σχεδίαζα για εβδομάδες, κατόπιν της δικής τους απαίτησης. Και εκνευρίζονται που χάνω την υπομονή μου και τους λέω ότι δεν θα οργανώσω ξανά τίποτα». Της είπαν ότι είναι κακοπροαίρετη. Όχι, απάντησε εκείνη, είμαι εξαντλημένη μέχρι αηδίας γιατί «δεν έχουν ιδέα πόσο χρόνο και ενέργεια χρειάστηκε να ξοδέψω».
Νιώθει τόσο άσχημα, που όταν η μητέρα της προσφέρθηκε να της δώσει εισιτήρια για μια εκδήλωση εκτός πόλης, αρνήθηκε. Της απάντησε ότι δεν υπήρχε περίπτωση να οργανώσει ένα ακόμα ταξίδι, γιατί ήξερε ποιος θα έκανε όλη τη δουλειά.
Αυτός είναι ο συναισθηματικός μόχθος. Είναι η προσδοκία ότι πάντα οι γυναίκες θα φροντίσουν για συγκεκριμένα πράγματα. Και όταν δεν το κάνουν, τα ακούνε ότι δεν ήταν συνεπείς στις υποχρεώσεις τους. Κάποια πράγματα είναι γυναικεία υπόθεση, τελεία και παύλα. Ή τουλάχιστον έτσι φαίνεται να πιστεύει η κοινωνία.
Μια άλλη μαμά, η Rose (το όνομα έχει αλλαχτεί) το επιβεβαιώνει όταν μιλάει για κάτι απαίσια Χριστούγεννα που έζησε πριν από το διαζύγιό της. «Θυμάμαι κάποτε είχαμε κάτω από 5 δολάρια στο λογαριασμό μας. Ξυπνούσα 12 φορές τη νύχτα να θηλάσω τα 3 μηνών δίδυμά μου που υπέφεραν από κολικούς και να φροντίσω το τυφλό 20 μηνών παιδί μου. Ένιωθα απερίγραπτα εξαντλημένη. Εκείνος με ρώτησε τι θα ήθελα για τα Χριστούγεννα. Του απάντησα, να κοιμηθώ μόνο για ένα βράδυ. Μόλις μερικές ώρες αδιάκοπης ξεκούρασης, για να ξανανιώσω άνθρωπος. Δεν μπορούσαμε να ανταπεξέλθουμε σε τίποτα άλλο. Θα έβγαζα γάλα με την αντλία και θα είχαμε και φόρμουλα ως εφεδρική λύση. Εκείνος αρνήθηκε. Είπε ότι ήταν δουλειά μου να το κάνω. Έτσι, δεν πήρα κανένα δώρο».
Συναισθηματικός μόχθος σημαίνει ότι υπάρχουν γυναικείες δουλειές και αντρικές δουλειές, και πως περιμένουμε από τις γυναίκες να κάνουν κάποια συγκεκριμένα πράγματα, όσο κι αν τις επιβαρύνει αυτό, ψυχικά, σωματικά ή συναισθηματικά. Μετά το διαζύγιό τους, ο σύζυγος της Rose τής τηλεφώνησε για να τη ρωτήσει τι θα μπορούσε να κάνει δώρο στις αδερφές του τα Χριστούγεννα. Εκείνη του έφτιαξε μια λίστα. Όταν πήγε στα μαγαζιά, συνέχισε να της τηλεφωνεί ρωτώντας τη πού θα έβρισκε το καθετί, ποιο άρωμα να αγοράσει και πάει λέγοντας. Μετά τη ρώτησε πότε θα ερχόταν να τυλίξει τα δώρα. Αν και αυτό είναι ένα ακραίο παράδειγμα, είναι ενδεικτικό του πώς κάποια πράγματα απλά περνούν στη γυναικεία σφαίρα: σε σημείο που ο πρώην σύζυγός της περίμενε από εκείνη ουσιαστικά να αγοράσει δώρα για τις αδερφές του, γιατί οι γυναίκες είναι αυτές που βγαίνουν για ψώνια τα Χριστούγεννα.
Όσο για μένα; Κάνω πολλές υποδείξεις. Με το σύζυγό μου έχουμε διαφορετικά πεδία δραστηριότητας (το δικό του είναι το φαγητό, το δικό μου η μπουγάδα), αλλά όταν μιλάμε για τα πράγματα που κείτονται στο πάτωμα, εκείνος θα τα αγνοήσει, θα περάσει από πάνω τους ή απλά δεν θα τα προσέξει ενώ εγώ θα κοντεύω να βάλω τα κλάματα παρακαλώντας από κάποιον, οποιονδήποτε εκτός από εμένα, να τα μαζέψει. Αυτός είναι ο συναισθηματικός μόχθος. Πρέπει να κάνω αναθέσεις. Πρέπει να βάζω τα παιδιά να καθαρίζουν, πράγμα που στα μάτια τους, με κάνουν την κακιά της υπόθεσης. Περισσότερος συναισθηματικός μόχθος, λοιπόν.
Η Guardian σχολιάζει ότι ο συναισθηματικός μόχθος είναι το επόμενο αίτημα του φεμινισμού. Αφορά επίσης τα πάντα, από το χώρο εργασίας (σκεφτείτε τη σερβιτόρα που πρέπει να σχεδιάσει ένα χαμογελάκι στο ποτήρι σας ή ένα στέλεχος επιχείρησης που καλείται να πιάσει ψιλή κουβεντούλα ή να θυμάται τα γενέθλια των άλλων) μέχρι την ερωτική ζωή. Παρόλο που η σεξουαλική επανάσταση έχει προχωρήσει, ο γυναικείος συναισθηματικός μόχθος επεκτείνεται και στο κρεβάτι, καθώς αντιμετωπίζουμε το σεξ με επίκεντρο τον άντρα. Αρκεί να σκεφτούμε ότι το 25% των γυναικών προσποιείται οργασμό στο 90% των περιπτώσεων.
Το πρώτο βήμα για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα: Παιδεία. Οι γυναίκες πρέπει να μάθουν τι συμβαίνει – το ίδιο και οι άντρες. Και μετά όλοι μαζί πρέπει να συνεργαστούν για να δώσουν ένα τέλος. Οι άντρες πρέπει να καταλάβουν τι ζητούν από τις γυναίκες και τι περιμένουν από εκείνες.
Οι γυναίκες πρέπει να συνειδητοποιήσουν τι περιμένουν οι ίδιες από τον εαυτό τους. Αυτό μπορεί να σημαίνει να αφήσουν κάποια πράγματα ανολοκλήρωτα: να αφήσουν ραντεβού απρογραμμάτιστα, παιχνίδια ατακτοποίητα, ρούχα στα συρτάρια. Να μην ετοιμάσουν φαγητό, αλλά να αφήσουν το σύντροφό τους να το κάνει.
Σε κάθε περίπτωση, όλες πρέπει να εξετάσουμε το συναισθηματικό μόχθο που κουβαλάμε στη ζωή μας –τι κάνουμε οι ίδιες, τι ζητάμε από τους άλλους– και να το αναθεωρήσουμε, χάριν της δικής μας ψυχικής υγείας. Χάριν της δικής μας σωματικής υγείας. Έτσι, ίσως όταν βάζουμε τα παιδιά κάθε βράδυ για ύπνο, να μην καταρρέουμε, μαζί τους, από την κούραση.
