Νηπιαγωγός, μαμά, βιβλιοφάγος, η Βίκυ Ξανθοπούλου «φτιάχνει» παιδικά όνειρα στη Θάσο!
Μιλήσαμε μαζί της για το «Παίζουμε βιβλίο» και όχι μόνο…
Πώς καλωσορίζεις τα παιδιά που μπαίνουν για πρώτη φορά σε τάξη νηπιαγωγείου;
Ως γιορτή έχω πάντα στο μυαλό μου την πρώτη μέρα στο νηπιαγωγείο! Όπως φροντίζεις με κάθε λεπτομέρεια μια γιορτή που οργανώνεις στο σπίτι σου για να υποδεχτείς ανθρώπους που αγαπάς και επιθυμείς όλοι να νιώσουν ευπρόσδεκτοι και να θέλουν να ξανάρθουν στο σπίτι σου, το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και στο νηπιαγωγείο! Μόνο που στην περίπτωση του νηπιαγωγείου οι καλεσμένοι είναι εκλεκτοί, είναι ξεχωριστοί, είναι ΠΑΙΔΙΑ! Με χαμόγελο και χαρά και με την απόλυτη επίγνωση της ευθύνης ότι υποδέχομαι το πιο αγνό κομμάτι της κοινωνίας και ότι μαζί θα περπατήσουμε στο μονοπάτι της ανακάλυψης και της δημιουργίας!
Τι συμβουλές έχεις να δώσεις σε μαμάδες που τα παιδιά τους στρεσάρονται με τη διαδικασία αποχωρισμού;
Θεωρώ ότι είναι απόλυτα φυσιολογικό το άγχος του αποχωρισμού τόσο από τη μεριά του παιδιού όσο και από τη μεριά των γονιών. Όλοι χρειαζόμαστε χρόνο για να διαχειριστούμε νέες καταστάσεις και δεδομένα. Η συμβουλή μου προς τους γονείς είναι να εμπιστευτούν τα παιδιά τους και να εμπιστευτούν τους δασκάλους και όλα θα κυλήσουν ομαλά. Οφείλουμε πρώτα εμείς με αυτοπεποίθηση να σπρώξουμε τα παιδιά στην ανάπτυξη, στην ανεξαρτητοποίηση, να εμπιστευτούμε τις ικανότητές τους.
Ποιες είναι οι ανασφάλειες που έχεις συναντήσει να έχουν τα παιδιά στην αρχή της χρονιάς;
Η ζωή στο νηπιαγωγείο είναι γεμάτη εκπλήξεις! Όχι μόνο στην αρχή της χρονιάς, αλλά και κάθε μέρα μέχρι την τελευταία μέρα. Κάθε παιδί είναι μια μοναδική προσωπικότητα που προέρχεται από ένα μοναδικό οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον. Πραγματικά δεν μπορείς να γνωρίζεις εκ των προτέρων ποιες καταστάσεις καλείσαι να διαχειριστείς ως εκπαιδευτικός στην αρχή της χρονιάς. Συνήθως οι ανησυχίες των παιδιών αφορούν των αποχωρισμό από τους γονείς και τις φιλίες τους. Και αν κάποιο παιδί ήδη προβληματίζεται για κάτι τέτοιο, φανταστείτε πώς νιώθει όταν δε γνωρίζει τη γλώσσα της χώρας μας και δυσκολεύεται να εκφράσει τα συναισθήματα και τις ανάγκες του.
Ποιοι είναι οι στόχοι σου για τη νέα χρονιά;
Δεν βάζω ποτέ στόχους. Αυτό που επιδιώκω σίγουρα διαρκώς είναι να υπάρχει συνεργασία και κατανόηση με τους γονείς, αλλά και με τους συναδέρφους για το καλό όχι μόνο των παιδιών, αλλά και των γονιών και των εκπαιδευτικών.
Πόσο σε βοηθάνε τα βιβλία κατά τη διάρκεια της χρονιάς και πώς τα έχεις εντάξει στο εκπαιδευτικό σου πρόγραμμα;
Η παιδική λογοτεχνία είναι η μεγάλη μου αγάπη. Όλες τις αλήθειες που έψαχνα για τη ζωή τις βρήκα στα παραμύθια. Και τιμητικά τις ιστορίες και τα βιβλία για τα παιδιά τις ονομάζω παραμύθια. Το βιβλίο είναι κομμάτι του εαυτού μου. Και μέσα στην τάξη, στους μαθητές μας δίνουμε κομμάτια του εαυτού μας. Δε θα μπορούσα, λοιπόν, να μη μοιραστώ με τα παιδιά όσα αγαπάω. Δεν θα μπορούσα να μη βάλω το λογοτεχνικό βιβλίο στο κέντρο της μαθησιακής διαδικασίας. Δεν θα ήμουν εγώ. Δεν θα μοιραζόμουν την αλήθεια μου.
Τι είναι το «Παίζουμε βιβλίο»;
Σίγουρα είναι η πιο δύσκολη ερώτηση που μου κάνουν τον τελευταίο καιρό. Γιατί η απάντηση κρύβει μέσα όλα όσα αξιώνω για την ελληνική δημόσια εκπαίδευση, όλα όσα αξιώνω να εμφυσήσω στους μαθητές μου ώστε να προετοιμαστούν για την ίδια τη ζωή. Σε μια κοινωνία που διαρκώς αλλάζει, που οι εξελίξεις είναι ραγδαίες, το σχολείο οφείλει, οι εκπαιδευτικοί οφείλουμε να είμαστε προνοητικοί, μπροστά από τις εξελίξεις, μπροστά από τα ισχύοντα αναλυτικά προγράμματα και με σεβασμό στη μοναδικότητα του κάθε παιδιού και του μοναδικού περιβάλλοντος από το οποίο προέρχεται να το προετοιμάσουμε να βγει με αυτοπεποίθηση στη ζωή, με σεβασμό στον άνθρωπο και τη φύση.
Το «Παίζουμε βιβλίο;» αξιώνει όλα τα παραπάνω και συμβαδίζει με όλες τις αρχές της κοινωνικής διάστασης της μάθησης και με τις αρχές τις βιωματικής μάθησης. Είναι πρόγραμμα αναγνωστικών εμψυχώσεων που είναι ακριβώς σχεδιασμένο για τις ανάγκες της εκάστοτε ομάδας παιδιών και για μένα προσωπικά είναι μια πορεία συναισθηματικής ωρίμανσης τόσο των παιδιών όσο και δικής μου.
Πώς ένιωσες και τι σημαίνει για σένα το ότι κέρδισες το The Freedom Through Literacy Award;
Το «Παίζουμε βιβλίο;» είναι ένα πρότζεκτ που πιστεύω πολύ, στο οποίο έχω εναποθέσει όλη μου την ενέργεια, τις γνώσεις και τη δημιουργικότητα. Και πραγματικά επιθυμώ να δούνε όλο και περισσότεροι άνθρωποι μέσα από τα δικά μου μάτια το όραμά μου για τη μάθηση και την εκπαίδευση. Στην Ελλάδα το «Παίζουμε βιβλίο;» έχει βραβευτεί ήδη 4 φορές, τρεις φορές από το θεσμό των Education Leaders Awards και μία από το ελληνικό τμήμα της IBBY, και τώρα ήρθε και η διεθνής διάκριση. Σίγουρα όλο αυτό με ικανοποιεί και με χαροποιεί, ειδικά όταν άνθρωποι πέρα από τα δικά σου στενά «σύνορα» αφουγκράζονται αυτό που κάνεις, κατανοούν την επιστημονικότητά του και αναγνωρίζουν τον καινοτόμο χαρακτήρα του σε παγκόσμιο επίπεδο.
Το πιο σημαντικό που προκύπτει μέσα από τη βράβευση αυτή είναι ότι το Judith’s Reading Room έχει την πρόθεση να ιδρύσει βιβλιοθήκη στο χωριό μας, την 98η βιβλιοθήκη που θα έχει ιδρύσει παγκοσμίως. Σ’ αυτή τη φάση είμαι στη διαδικασία επιλογής τίτλων βιβλίων οι οποίοι θα εμπλουτίσουν τη βιβλιοθήκη αυτή και τους οποίους θα παρουσιάσει ο οργανισμός στην τελετή βράβευσης που θα γίνει στις 28 Σεπτέμβρη στη Νέα Υόρκη. Αυτό κι αν δεν είναι ικανοποίηση!
Και πραγματικά χαίρομαι που μου δίνεται η ευκαιρία με αφορμή αυτήν τη διάκριση αυτό το χρονικό διάστημα να ακούγεται λίγο πιο δυνατά η φωνή μου. Αυτό που επιθυμώ, όχι μόνο εγώ, αλλά σίγουρα και οι άνθρωποι που ασχολούνται σοβαρά με το βιβλίο, είναι να υπάρξει θεσμικό ενδιαφέρον και θεσμική φροντίδα για το βιβλίο, να υπάρξει εθνική πολιτική για την προώθηση του βιβλίου, να ιδρυθεί ξανά το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου. Κι αυτό πραγματικά θα ήθελα να ακουστεί. Είναι πολύ όμορφο και ελπιδοφόρο που υπάρχουν άνθρωποι (ευτυχώς είναι πολλοί!) που αγαπάνε το βιβλίο και προωθούν με κάθε τρόπο τη φιλαναγνωσία, ωστόσο η προσπάθεια αυτή όπως και κάθε προσπάθεια αποκτά δύναμη και ορμή και αποφέρει καρπούς μόνο όταν η πολιτεία τη στηρίζει θεσμικά.
Ποιο βιβλίο σου ζητάνε τα παιδιά να τους διαβάσεις περισσότερο;
Κάθε χρονιά υπάρχει ένα διαφορετικό βιβλίο που τα παιδιά αγαπάνε και ζητάνε ξανά και ξανά και ξανά να το διαβάσουμε. Το ευχάριστο και το ελπιδοφόρο είναι ότι κάθε φορά που ολοκληρώνουμε ένα πρότζεκτ επιθυμούν, αγωνιούν ποιο θα είναι το καινούριο βιβλίο που θα διαβάσουμε και θα «παίξουμε»!
Ποια είναι τα 5 πιο αγαπημένα σου παιδικά βιβλία;
Ευτυχώς τα αγαπημένα μου βιβλία είναι περισσότερα από 5! Και γίνονται αγαπημένα μου γιατί εκφράζουν ακριβώς όσα έχω μέσα μου, στο μυαλό και στην καρδιά μου, και με βοηθάνε να τα εξωτερικεύσω. Και γίνονται ακόμη πιο αγαπημένα όταν τα ζω με τους μαθητές μου! Όλα τα βιβλία που «έχουμε παίξει» με τα παιδιά όλα αυτά τα χρόνια είναι τα αγαπημένα μου, γιατί σηματοδοτούν σημαντικές στιγμές της ζωής των μαθητών μου και τα θυμάμαι ένα προς ένα με κάθε λεπτομέρεια και με πολλή αγάπη και νοσταλγία. Αν μπείτε στον κόπο να ανατρέξετε στα πρότζεκτ μας, δεν θα εμφανιστούν μπροστά σας απλώς τίτλοι βιβλίων, αλλά μια πληθώρα συναισθημάτων.
Ποιο ήταν το αγαπημένο σου βιβλίο ως παιδί;
«Το καπλάνι της βιτρίνας» της Άλκης Ζέη. Ως παιδί τότε δεν αναγνώριζα τη λογοτεχνική του αξία, κάποιοι άλλοι το έκαναν για μένα. Εγώ απλώς απολάμβανα τις διακοπές μου στο Μαλαγάρι με τη Μυρτώ και τη Μέλια (πίστευα ότι ήμουν η Μέλια), άκουγα με δέος τις ιστορίες του παππού και του θείου Νίκου, απαντούσα πάντα με ΕΥ-ΠΟ και ΛΥ-ΠΟ και ανατρίχιαζα κάθε φορά που η Πιπίτσα ορκιζόταν. Το διάβαζα ξανά και ξανά! Το ζούσα ξανά και ξανά!
Μια εμπειρία από το νηπιαγωγείο που έζησες με παιδιά και δεν θα ξεχάσεις;
Είναι τόσες πολλές και τόσο ξεχωριστές! Αλλά πάντα κρατάω ως μάθημα ζωής πριν από τέσσερα χρόνια πώς υποδεχτήκαμε με τα παιδιά στην τάξη μας ένα παιδί με διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή, το πώς μεγαλώσαμε και ωριμάσαμε μαζί με τα παιδιά και τους γονείς. «Παίζοντας» με τον «Όλιβερ» της Birgitta Sif «ψηλώσαμε» και γίναμε μια ανοιχτή αγκαλιά για όλους. Και έτσι ξεκίνησε και μια υπέροχη σχέση φιλίας και εκτίμησης με την Birgitta Sif.
Παίζεις βιβλίο με το γιο σου και ποια είναι τα δικά του αγαπημένα βιβλία;
Είχα την τύχη να έχω το γιο μου μαθητή στο νηπιαγωγείο (δεν ξέρω αν έχει την ίδια άποψη κι εκείνος!) και να παίζουμε όλοι μαζί, με τους συμμαθητές του, βιβλίο. Στο σπίτι έχουμε διαβάσει άπειρα βιβλία! Αυτό που γνωρίζω καλά ότι έχει αγαπήσει και έχει ξεχωρίσει κι ακόμη το διαβάζει παρόλο που έχουν περάσει τόσα χρόνια είναι «Οι καλοί και οι κακοί πειρατές» του Αντώνη Παπαθεοδούλου και της Ίριδας Σαμαρτζή. Η δική του παιγνιώδης ματιά μάλιστα με βοήθησε πολύ όταν δημιούργησα την εκπαιδευτική βαλίτσα των καλών και των κακών πειρατών για τις εκδόσεις Παπαδόπουλος. Μαζί παίζαμε όλα τα παιχνίδια της βαλίτσας, μαζί τα στήσαμε. Το ένστικτο του παιδιού και η οπτική του έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην επιλογή και τον σχεδιασμό των δραστηριοτήτων.
Πλέον επιλέγει μόνος του τα βιβλία που διαβάζει, αλλά πάντα ανατρέχει σ’ αυτό όταν θέλει να χαλαρώσει.
Ποια είναι μεγαλύτερη σχολική σου αγωνία σε σχέση με το παιδί σου;
Νομίζω ότι οι περισσότεροι γονείς θα συμφωνούσαν μαζί μου. Αυτό που επιθυμούμε όλοι είναι να βλέπουμε τα παιδιά μας χαρούμενα. Να πηγαίνουν στο σχολείο με χαρά και με λαχτάρα. Να τους υποδέχεται ο δάσκαλος με χαμόγελο πηγαίο, να τους μαθαίνει να σέβονται τον εαυτό τους και τους γύρω τους. Το τελευταίο που με ενδιαφέρει ειλικρινά και το γνωρίζουν καλά όλοι οι άνθρωποι που βρίσκονται δίπλα μου είναι οι γνώσεις που θα αποκτήσουν τα παιδιά στο σχολείο. Το πιο σημαντικό κομμάτι της εκπαίδευσης θα πρέπει να αφορά τις ανθρώπινες σχέσεις και τις αξίες ζωής. Όλα τα υπόλοιπα μπορούν να τα βρουν τα παιδιά κάνοντας μια αναζήτηση στο διαδίκτυο.
Μια ευχή για τη νέα χρονιά;
Αυτό που επιθυμώ και εύχομαι διαρκώς είναι υγεία, στο σώμα και στο μυαλό. Όλα τα υπόλοιπα είναι στο χέρι μας. Οφείλουμε να ονειρευόμαστε και να προσπαθούμε για να πραγματοποιούμε τα όνειρά μας.
Περισσότερα για το Παίζουμε βιβλίο:
Βιογραφικό
Η Βίκυ Ξανθοπούλου γεννήθηκε στην Καλλιθέα το 1978 και μεγάλωσε στην πόλη της Καβάλας. Είναι νηπιαγωγός απόφοιτος του Δ.Π.Θ. με μεταπτυχιακό στην Κοινωνικοπολιτισμική Εμψύχωση. Από το 2005 υπηρετεί τη δημόσια εκπαίδευση. Παράλληλα έχει δημιουργήσει εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές νηπιαγωγείου και δημοτικού και βιωματικά σεμινάρια που απευθύνονται σε εκπαιδευτικούς.
