Έχει επηρεάσει η μείωση του χρόνου παιχνιδιού την ψυχική υγεία των παιδιών;
Τα προβλήματα ψυχικής υγείας στα παιδιά αυξάνονται. Φταίει η έλλειψη χρόνου παιχνιδιού;
Εάν είστε ενήλικας μιας συγκεκριμένης ηλικίας, πιθανότατα έχετε πολλές ιστορίες που ξεκινούν με το «Όταν ήμουν παιδί». Αν και όλοι είχαμε διαφορετικές εμπειρίες μεγαλώνοντας, αυτό που συνήθως ακολουθεί αυτές τις λέξεις είναι κάτι που θα μπορούσε να θεωρηθεί ακατάλληλο από τα σημερινά πρότυπα ανατροφής, όπως, «Όταν ήμουν παιδί, μου επέτρεπαν να οδηγώ το ποδήλατό μου στον δρόμο χωρίς κράνος». ή «Όταν ήμουν παιδί, η τηλεόραση ήταν η μπέιμπι σίτερ μου» ή «Όταν ήμουν παιδί, δεν είχαμε καθίσματα αυτοκινήτου».
Όλα αυτά ίσχυαν για μένα ως παιδί της δεκαετίας του 1980, γράφει σε άρθρο της στο psychology today η ψυχολόγος Vanessa LoBue: Εκείνη την εποχή, οι περισσότεροι γονείς των φίλων μου κάπνιζαν τσιγάρα Marlboro στο σπίτι, πήγαινα συχνά με το αστικό λεωφορείο για το εμπορικό κέντρο με τους φίλους μου στο δημοτικό σχολείο και κανείς (ούτε καν οι γονείς) δεν φορούσε ζώνη. Ως γονέας δύο παιδιών η ίδια τώρα, μπορώ να σας πω από πρώτο χέρι ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει. Ενώ όλοι πήγαιναν στο σχολείο με τα πόδια τη δεκαετία του 1980, υπάρχουν τώρα κανόνες σχετικά με το πότε επιτρέπεται στα παιδιά να περπατούν μόνα τους, να μένουν μόνα στο σπίτι ή ακόμα και να κάθονται σε ένα σταθμευμένο αυτοκίνητο. Οι περισσότεροι από αυτούς τους νέους κανόνες είναι προς το συμφέρον της σωματικής ασφάλειας των παιδιών. Όμως, παρόλο που κανείς δεν προτείνει να επιστρέψουμε στις μέρες που δεν υπήρχαν καθίσματα αυτοκινήτου, πολλοί από αυτούς τους νέους περιορισμούς έχουν κάνει τους επιστήμονες να αναρωτιούνται εάν έχουν κάποια μεταγενέστερη επίδραση στην ψυχική υγεία των παιδιών.
Άνοδος σε θέματα ψυχικής υγείας μεταξύ των παιδιών
Μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Journal of Pediatrics υποστηρίζει ότι υπάρχουν. Στην έρευνα, οι ερευνητές προτείνουν ότι η αύξηση των προβλημάτων ψυχικής υγείας που έχουν καταγραφεί στα παιδιά τις τελευταίες δεκαετίες σχετίζεται άμεσα με τον περιορισμό της αυτονομίας τους και, ουσιαστικά, με το πόσο μπορούν να παίξουν μόνα τους. Με άλλα λόγια, οι ερευνητές ισχυρίζονται ότι οι αυξήσεις στο άγχος και την κατάθλιψη των παιδιών οφείλονται (τουλάχιστον εν μέρει) στη μείωση του ανεξάρτητου χρόνου παιχνιδιού των παιδιών, χωρίς την επίβλεψη ενός ενήλικα (Gray et al., 2023).
Πρώτον, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα προβλήματα ψυχικής υγείας στα παιδιά είναι πράγματι σε άνοδο. Οι συντάκτες του άρθρου του Journal of Pediatrics παραθέτουν μια δήλωση που εκδόθηκε το 2021 προς τη διοίκηση Μπάιντεν από την Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής, την Αμερικανική Ακαδημία Ψυχιατρικής Παιδιών και Εφήβων και την Ένωση Νοσοκομείων Παίδων, χαρακτηρίζοντας την ψυχική υγεία στα παιδιά εθνική έκτακτη ανάγκη. Η έρευνα δείχνει ότι αυτή η αύξηση στα προβλήματα ψυχικής υγείας της παιδικής ηλικίας ήταν σταθερή τις τελευταίες δεκαετίες. Οι ερευνητές αναφέρουν επίσης ότι τον τελευταίο μισό αιώνα, το ποσοστό των παιδιών που πληρούν κλινικά κριτήρια για αγχώδεις ή καταθλιπτικές διαταραχές έχει αυξηθεί κατά πέντε έως οκτώ φορές. Τα ποσοστά αυτοκτονιών έχουν επίσης αυξηθεί μεταξύ των νέων, με αύξηση 3,5 φορές μεταξύ 1950 και 2005 και άλλη 2,4 φορές αύξηση μόλις μεταξύ 2005 και 2020.
Τα παιδιά λοιπόν είναι πιο ανήσυχα και καταθλιπτικά από ποτέ. Είναι όμως αυτή η κρίση ψυχικής υγείας επειδή τα παιδιά παίζουν λιγότερο μόνα τους; Το παιχνίδι είναι σίγουρα σε πτώση. Οι γονείς αναφέρουν ότι τα παιδιά τους παίζουν έξω πολύ λιγότερο από ό,τι έκαναν και τα παιδιά είναι πολύ λιγότερο πιθανό να περπατήσουν στο σχολείο με τους φίλους τους (αντί με τους γονείς τους) από ό,τι τα προηγούμενα χρόνια (Gray et al., 2023). Μια μελέτη δείχνει ότι μεταξύ των ετών 1981 και 1997, ο μη δομημένος χρόνος παιχνιδιού μειώθηκε κατά περίπου 25 τοις εκατό (Hofferth & Sandberg, 2001) και μια πιο πρόσφατη έρευνα σε σχεδόν 9.000 οικογένειες με παιδιά προσχολικής ηλικίας στις Ηνωμένες Πολιτείες έδειξε ότι περίπου οι μισοί δεν πηγαίνουν έξω για να παίξουν τακτικά (Tandon, Zhou, & Christakis, 2012).
Αυτό συμβαίνει για διάφορους λόγους. Τα παιδιά περνούν περισσότερο χρόνο σε δομημένες δραστηριότητες στα σχολεία και τους παιδικούς σταθμούς (Hofferth & Sandberg, 2001) και, ως εκ τούτου, ο χρόνος του διαλείμματος μειώνεται. Στην πραγματικότητα, μια έρευνα σε σχολεία των ΗΠΑ δείχνει ότι μόνο το 40 τοις εκατό των σχολείων έχουν καθορισμένη πολιτική για παιχνίδι σε εξωτερικούς χώρους (Burriss & Burriss, 2011). Επιπλέον, τα παιδιά περνούν περισσότερο χρόνο στις οθόνες, λέγοντας συχνά ότι προτιμούν τα ηλεκτρονικά παιχνίδια από το να παίζουν έξω (Dowdell, Gray, & Malone, 2011). Οι γονείς εργάζονται επίσης περισσότερο και συνήθως υπάρχουν περισσότερες ανησυχίες για την ασφάλεια όταν πρόκειται για παιχνίδι έξω από το σπίτι όπου τα παιδιά δεν χρειάζεται να παρακολουθούνται τόσο πολύ. Αυτό είναι μια ιδιαίτερη ανησυχία για οικογένειες που ζουν σε περιοχές υψηλής φτώχειας που μπορεί να είναι ιδιαίτερα νευρικές για την ασφάλεια των παιδιών τους (Kimbro & Schachter, 2011).
Άλλοι Παράγοντες που Επηρεάζουν την Ψυχική Υγεία των Παιδιών
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αν και υπάρχει σχέση (ή αυτό που οι ερευνητές και οι στατιστικολόγοι αποκαλούν συσχέτιση) μεταξύ της μείωσης του χρόνου ανεξάρτητου παιχνιδιού και της αύξησης των προβλημάτων ψυχικής υγείας των παιδιών, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι το ένα προκαλεί το άλλο. Επιπλέον, ενώ η μείωση του ανεξάρτητου παιχνιδιού μπορεί σίγουρα να είναι ένας παράγοντας που επηρεάζει την ψυχική υγεία και ευεξία, πιθανότατα δεν είναι ο μόνος παράγοντας (που οι συγγραφείς της αρχικής διαφήμισης μελέτης mit). Για παράδειγμα, τα προβλήματα ψυχικής υγείας στους ενήλικες έχουν επίσης εκτοξευθεί. Κανείς δεν ξέρει ακριβώς γιατί βιώνουμε αυτήν την αύξηση, αλλά η μείωση των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων θα μπορούσε να είναι ένας παράγοντας, ειδικά δεδομένης της αύξησης της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της εμφάνισης της πανδημίας COVID-19, η οποία άφησε τους ανθρώπους απομονωμένους για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Πράγματι, η μοναξιά γίνεται ευρέως διαδεδομένη στις Ηνωμένες Πολιτείες, με έως και 60 τοις εκατό των Αμερικανών να αναφέρουν ότι αισθάνονται μοναξιά σε τακτική βάση (Holt-Lunstad et al., 2010). Και ένας από τους μεγαλύτερους προγνωστικούς παράγοντες προβλημάτων ψυχικής υγείας στα παιδιά είναι τα προβλήματα ψυχικής υγείας στους γονείς. Επομένως, είναι πιθανό ότι η ψυχική υγεία των γονιών επηρεάζει τα παιδιά τους.
Όποια και αν είναι η αιτία, οι αριθμοί δεν λένε ψέματα – τα προβλήματα ψυχικής υγείας αυξάνονται, για όλους. Το ερώτημα είναι τι κάνουμε για αυτό; Η επίπτωση της έρευνας που παρουσιάζεται εδώ είναι ότι το ανεξάρτητο παιχνίδι, ιδιαίτερα με φίλους, θα μπορούσε να είναι χρήσιμο για την ψυχική υγεία των παιδιών. Και, ομοίως, ίσως κάποιο «παιχνίδι» μεταξύ των ενηλίκων θα ήταν επίσης χρήσιμο. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τους γονείς, καθώς η έξοδος κάθε τόσο για κάποιο ελεύθερο χρόνο των ενηλίκων μπορεί όχι μόνο να βοηθήσει την ψυχική υγεία των γονιών, αλλά μπορεί επίσης να υποστηρίξει την ευημερία των παιδιών τους. Πιθανότατα δεν θα λύσει πλήρως την κρίση ψυχικής μας υγείας, αλλά είναι ένα μέρος για να ξεκινήσουμε.
Η Vanessa LoBue, Ph.D., είναι καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Rutgers-Newark.
