Το αντίδοτο στη θλίψη των εφήβων δεν είναι πάντα η ψυχοθεραπεία: Πώς η «προσφορά» αλλάζει τον εγκέφαλό τους

Όλοι οι γονείς ανησυχούμε. Διαβάζουμε τις στατιστικές για την ψυχική υγεία των εφήβων μετά την πανδημία και η καρδιά μας σφίγγεται: το 40% των μαθητών λυκείου νιώθει επίμονη θλίψη, ενώ ένα σοκαριστικό 20% έχει σκεφτεί σοβαρά την αυτοκτονία. Ψάχνουμε λύσεις, ειδικούς, δραστηριότητες. Κι όμως, μια εξαετής μελέτη από το Πανεπιστήμιο Cornell έρχεται να προτείνει μια λύση απρόσμενα απλή και βαθιά ανθρώπινη: Την αίσθηση του σκοπού μέσω της προσφοράς.

Το πείραμα των 400 δολαρίων

Ο ψυχολόγος Anthony Burrow ηγήθηκε ενός πρωτοποριακού προγράμματος, του “The Contribution Project”. Επέλεξε τυχαία πάνω από 1.200 μαθητές και φοιτητές και τους έδωσε 400 δολάρια (περίπου 380 ευρώ) με μία μόνο οδηγία: Να χρησιμοποιήσουν τα χρήματα για να προσφέρουν κάτι στον εαυτό τους ή στην κοινότητά τους. Χωρίς ψιλά γράμματα, χωρίς περιορισμούς.

Τα αποτελέσματα, οκτώ εβδομάδες μετά, ήταν εντυπωσιακά. Οι νέοι που συμμετείχαν στο πρόγραμμα σημείωσαν σημαντικά υψηλότερες βαθμολογίες σε ψυχολογικούς δείκτες όπως:

• Αίσθηση του «ανήκειν»
• Γενική ευεξία
• Αίσθηση σκοπού
• Αίσθημα χρησιμότητας

Σε σύγκριση με συνομηλίκους τους που δεν έλαβαν μέρος, αυτοί οι έφηβοι ένιωθαν καλύτερα με τον εαυτό τους και τη ζωή τους.

Δεν έχει σημασία το «τι», αλλά το «πώς»

Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο της έρευνας είναι ότι δεν είχε σημασία πώς ξόδεψαν τα χρήματα. Κάποιοι πλήρωσαν τα πλυντήρια για φτωχότερους γείτονες, άλλοι δώρισαν βιβλία στα παλιά τους σχολεία, φύτεψαν δέντρα ή έφτιαξαν ιστοσελίδες ψυχικής υποστήριξης. Άλλοι έκαναν πιο απλές κινήσεις, όπως το να μοιράσουν γλυκά.

Αυτό που βελτίωσε την ψυχολογία τους δεν ήταν το μέγεθος της πράξης, αλλά η διαδικασία: Το να σκεφτούν «πώς μπορώ να βοηθήσω;», να σχεδιάσουν μια λύση και να την υλοποιήσουν. Η πράξη της προσφοράς, ανεξαρτήτως κλίμακας, λειτούργησε ως βάλσαμο.

Γιατί ο «Σκοπός» είναι υπερδύναμη για τους εφήβους

Ο δρ. Burrow εξηγεί ότι όταν ένας έφηβος νιώθει ότι έχει σκοπό, αποκτά ένα τεράστιο πλεονέκτημα που τον ακολουθεί και στην ενηλικίωση. Οι νέοι με σκοπό είναι πιο ανθεκτικοί στο στρες, έχουν καλύτερη κοινωνική ζωή και λιγότερη μοναξιά.

Όταν ένα παιδί νιώθει χρήσιμο, παύει να είναι απλώς θεατής της ζωής του ή «θύμα» των συνθηκών. Γίνεται πρωταγωνιστής. Νιώθει ότι έχει δύναμη να αλλάξει τον κόσμο γύρω του, έστω και λίγο.

Πώς μπορούμε να το εφαρμόσουμε εμείς οι γονείς;

Δεν χρειάζεται να δώσετε 400 ευρώ στο παιδί σας για να δείτε αποτελέσματα. Η αρχή είναι αυτή που μετράει. Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας:

1. Να εντοπίσουν κάτι που τα νοιάζει: Είναι τα αδέσποτα; Το περιβάλλον; Η μοναξιά των ηλικιωμένων;
2. Να σκεφτούν μια μικρή δράση: Όχι κάτι τεράστιο. Ίσως να μαζέψουν τρόφιμα, να βοηθήσουν έναν γείτονα, να οργανώσουν μια μικρή γιορτή.
3. Να δράσουν και να συζητήσουν: Αφήστε τα να το κάνουν και μετά ρωτήστε τα πώς ένιωσαν.

Σε έναν κόσμο που συχνά κάνει τα παιδιά να νιώθουν απομονωμένα πίσω από οθόνες, η ευκαιρία να προσφέρουν ίσως είναι το πιο δυνατό «αντικαταθλιπτικό». Τους θυμίζει ότι είναι ικανά, ότι ανήκουν κάπου και ότι η παρουσία τους έχει αξία. Και αυτό είναι ένα μάθημα ζωής ανεκτίμητο.