Όχι, το παιδί σου δεν είναι «τρομοκράτης»: Πώς να διαχειριστείς τα ξεσπάσματα χωρίς φωνές και τιμωρίες

Η συμβουλή «μην διαπραγματεύεσαι» είναι παγίδα. Μάθε γιατί τα έντονα ξεσπάσματα οφείλονται σε έλλειψη δεξιοτήτων, όχι σε κακή συμπεριφορά, και πώς η μέθοδος της «συρρύθμισης» θα σώσει την ψυχική υγεία της οικογένειάς σου.

Όλοι οι γονείς έχουμε ζήσει αυτή τη σκηνή: Το παιδί παθαίνει κρίση. Αρνείται να κλείσει το τάμπλετ, ουρλιάζει ότι δεν θέλει να διαβάσει ή πέφτει στο πάτωμα επειδή πρέπει να φορέσει παπούτσια. Τα ξεσπάσματα κλιμακώνονται μέσα σε δευτερόλεπτα και μια φωνή στο κεφάλι μας προειδοποιεί: «Μην υποχωρήσεις. Μην διαπραγματεύεσαι με τρομοκράτες!».

Υπάρχει μια δόση αλήθειας σε αυτό; Ναι. Αν το παιδί φωνάζει και εσείς ενδώσετε για να σταματήσει, ενισχύετε τη συμπεριφορά. Είναι ο λεγόμενος «καταναγκαστικός κύκλος». Όμως, το να βλέπετε το παιδί σας σαν «εχθρό» είναι μια συνταγή αποτυχίας.

Ας δούμε γιατί αυτή η νοοτροπία οδηγεί σε αδιέξοδο και πώς να αντιμετωπίσετε τα ξεσπάσματα αποτελεσματικά.

Το παιδί δεν είναι ο εχθρός, του λείπουν δεξιότητες

Ας πάρουμε το παράδειγμα του 9χρονου Γιώργου. Κάθε φορά που έπρεπε να ετοιμαστεί για την προπόνηση, το σπίτι γινόταν πεδίο μάχης. Φωνές, κλάματα, άρνηση.

Αρχικά, οι γονείς του πίστευαν ότι το έκανε από πείσμα. Όταν όμως παρατήρησαν καλύτερα, κατάλαβαν κάτι σπουδαίο: Τα ξεσπάσματα του Γιώργου δεν ήταν ένδειξη κακίας. Ήταν αποτέλεσμα ενός «κενού δεξιότητας» (skill gap). Του έλειπε η ευελιξία και η συναισθηματική ωριμότητα να σταματήσει κάτι που του άρεσε και να ξεκινήσει κάτι άλλο.

Τα παιδιά δεν καταστρώνουν σχέδια εναντίον μας. Αυτό που μοιάζει με ανυπακοή, είναι συχνά αδυναμία διαχείρισης συναισθημάτων.

Γιατί η μεταφορά του «Τρομοκράτη» είναι λάθος

Όταν αντιμετωπίζετε τα ξεσπάσματα ως πράξη τρομοκρατίας, μπαίνετε σε μάχη «νικητή-χαμένου». Αλλά εσείς και το παιδί σας δεν είστε αντίπαλοι. Είστε δύο άνθρωποι με διαφορετικές επιθυμίες εκείνη τη στιγμή.

Το ερώτημα δεν πρέπει να είναι «Ποιος θα νικήσει;», αλλά «Πώς θα συνεργαστούμε;». Όταν βλέπουμε την έκρηξη θυμού ως πόλεμο, χάνουμε την ουσία: ότι το παιδί μας εκείνη την ώρα υποφέρει.

Το μυστικό δεν είναι η υποχώρηση, είναι το Σχέδιο

Η παγίδα δεν είναι ότι «υποχωρείτε» τη στιγμή της κρίσης. Το λάθος γίνεται αν, αφού σταματήσουν τα ξεσπάσματα, δεν επιστρέψετε ποτέ στο πρόβλημα για να το λύσετε.

Η έκρηξη του παιδιού είναι το σύμπτωμα, όχι η αιτία. Η αιτία είναι ότι δυσκολεύεται να διαχειριστεί αυτό που του ζητάτε.

Τι να κάνετε αντ’ αυτού (Ο Οδηγός Επιβίωσης)

Ακόμα και το FBI, όταν διαπραγματεύεται, έχει στόχο την αποκλιμάκωση. Οι γονείς χρειάζονται παρόμοια τακτική όταν αντιμετωπίζουν παιδικά ξεσπάσματα.

1. Την ώρα της έκρηξης: Συρρύθμιση (Co-regulation)
Όταν το παιδί είναι σε κατάσταση αμόκ, σταματήστε τις οδηγίες. Ο εγκέφαλός του έχει «κατεβάσει ρολά».

Χαμηλώστε τη φωνή σας.

Πάρτε βαθιές ανάσες (η ηρεμία σας θα βοηθήσει να ηρεμήσει και εκείνο).

Αφήστε προσωρινά το αίτημα στην άκρη: «Ας κάνουμε ένα διάλειμμα».

Αυτό δεν είναι ήττα. Είναι σταθεροποίηση. Ένα νευρικό σύστημα σε πανικό δεν μπορεί να μάθει.

2. Όταν επιστρέψει η ηρεμία: Λύστε το πρόβλημα
Αφού περάσει η μπόρα και τα ξεσπάσματα υποχωρήσουν, τότε επιστρέφετε στο θέμα. Στην περίπτωση του Γιώργου, οι γονείς του είπαν ήρεμα: «Φαίνεται ότι δυσκολεύεσαι να ετοιμαστείς. Ας βρούμε ένα σχέδιο». Μαζί, έφτιαξαν ένα σύστημα με πόντους επιβράβευσης. Αυτό έδωσε στον Γιώργο κίνητρο, δομή και αίσθηση επιτυχίας. Οι καβγάδες σταμάτησαν.

Να θυμάστε

Όταν αφήνετε προσωρινά ένα αίτημα αλλά έχετε σχέδιο να το συζητήσετε αργότερα, διδάσκετε στο παιδί σας ότι μπορείτε να συνεργαστείτε. Τα ξεσπάσματα δεν είναι ο εχθρός. Είναι το σήμα ότι λείπει ένα σχέδιο. Ξεκινήστε να φτιάχνετε το δικό σας σήμερα.