Black Friday: Η τέλεια ευκαιρία να διδάξετε στα παιδιά σας αυτά που δεν αγοράζονται με χρήματα

Εδώ και μέρες, το σπίτι σας —όπως και κάθε σπίτι— βομβαρδίζεται. Διαφημίσεις στην τηλεόραση, banners στο διαδίκτυο, newsletters στο email και, φυσικά, οι ενθουσιώδεις κραυγές των παιδιών: «Μαμά, δες αυτό το παιχνίδι!», «Μπαμπά, έχει έκπτωση στο καινούργιο PlayStation!», «Πρέπει να το πάρουμε τώρα, είναι ευκαιρία!».

Η Black Friday έχει εξελιχθεί σε μια γιορτή του υπερκαταναλωτισμού, μια περίοδο που συχνά προκαλεί άγχος στους γονείς και μια αίσθηση ακόρεστης επιθυμίας στα παιδιά. Τι θα λέγατε όμως αν φέτος αλλάζαμε το σενάριο; Αντί να αντιμετωπίσουμε αυτές τις μέρες απλώς ως μια περίοδο εξόδων ή ως μια μάχη για να συγκρατήσουμε τις απαιτήσεις των παιδιών, ας τις δούμε ως ένα μοναδικό, ζωντανό εργαστήριο μάθησης.

Η καταναλωτική φρενίτιδα είναι η ιδανική αφορμή για να μιλήσουμε στα παιδιά για την οικονομική διαχείριση, την κριτική σκέψη, την ενσυναίσθηση και, τελικά, για το τι έχει πραγματική αξία στη ζωή.

Ακολουθούν μερικοί τρόποι για να μετατρέψετε το “Shopping Therapy” σε “Life Lesson”.

1. Το μάθημα της διάκρισης: «Ανάγκη» εναντίον «Επιθυμίας»

Τα παιδιά (και συχνά οι ενήλικες) δυσκολεύονται να ξεχωρίσουν το «τι χρειάζομαι» από το «τι θέλω». Η Black Friday θολώνει ακόμα περισσότερο αυτά τα όρια, δημιουργώντας μια επίπλαστη αίσθηση επείγοντος.

Η άσκηση: Πριν ανοίξετε οποιοδήποτε e-shop ή πάτε στα μαγαζιά, καθίστε με τα παιδιά και φτιάξτε μια λίστα. Ζητήστε τους να χωρίσουν τα πράγματα που ζητούν σε δύο στήλες:

• Ανάγκες: Πράγματα που είναι απαραίτητα για την καθημερινότητα (π.χ. καινούργια αθλητικά γιατί τα παλιά σκίστηκαν, ένα μπουφάν, τετράδια).
• Επιθυμίες: Πράγματα που θα ήταν ωραίο να έχουν, αλλά μπορούν να ζήσουν και χωρίς αυτά (π.χ. το τελευταίο μοντέλο ενός gadget, ένα ακόμη ζευγάρι sneakers απλώς επειδή είναι στη μόδα).

Συζητήστε γιατί οι ανάγκες έχουν προτεραιότητα. Εξηγήστε τους ότι ο προϋπολογισμός της οικογένειας είναι πεπερασμένος και ότι η επιλογή του να αγοράσουμε μια «επιθυμία» συχνά σημαίνει ότι θυσιάζουμε μια άλλη «ανάγκη» ή μια μελλοντική εμπειρία.

2. Οικονομικός αλφαβητισμός στην πράξη: έρευνα και προϋπολογισμός

Αντί να πείτε απλά «ναι» ή «όχι» σε ένα αίτημα, δώστε στα παιδιά (ειδικά αν είναι άνω των 7 ετών) έναν ρόλο διαχειριστή.

Η άσκηση: Ορίστε ένα συγκεκριμένο budget για τις αγορές τους (π.χ. 30 ή 50 ευρώ). Πείτε τους: «Αυτά είναι τα χρήματα που διαθέτουμε. Πώς θα τα αξιοποιήσεις καλύτερα;». Ενθαρρύνετέ τα να κάνουν έρευνα αγοράς. Να συγκρίνουν τιμές σε διαφορετικά μαγαζιά, να υπολογίσουν τα μεταφορικά, να δουν αν η «έκπτωση» είναι πραγματική ή πλασματική (ελέγχοντας την ιστορικότητα της τιμής).

Έτσι, μαθαίνουν την αξία του χρήματος, την έννοια του «κόστους ευκαιρίας» (αν πάρω το ακριβό παιχνίδι, δεν μου μένουν λεφτά για το βιβλίο) και την ικανοποίηση της έξυπνης αγοράς.

3. Κριτική σκέψη: αποκωδικοποιώντας το μάρκετινγκ

Τα παιδιά είναι εύκολα θύματα των διαφημιστικών τρικ. Η Black Friday είναι γεμάτη από ψυχολογικά τεχνάσματα: «Μόνο για λίγες ώρες», «Τελευταία τεμάχια», «Η ευκαιρία της ζωής σου».

Η άσκηση: Καθίστε μαζί και αναλύστε μια διαφήμιση. Ρωτήστε τα:

• «Γιατί νομίζεις ότι έβαλαν κόκκινα γράμματα και θαυμαστικά;»
• «Προσπαθούν να σε κάνουν να νιώσεις ότι θα χάσεις κάτι αν δεν το πάρεις τώρα;»
• «Ποιος κερδίζει τελικά; Εσύ που θα δώσεις τα χρήματα ή η εταιρεία;»

Βοηθήστε τα να καταλάβουν ότι το marketing στοχεύει στο συναίσθημα και όχι στη λογική. Η ικανότητα να σταθούν πίσω, να πάρουν μια βαθιά ανάσα και να μην παρασυρθούν από την παρόρμηση, είναι ένα εφόδιο που θα τα προστατεύει σε όλη τους την ενήλικη ζωή.

4. Ενσυναίσθηση: Η χαρά του να προσφέρεις

Η Black Friday εστιάζει στο «αποκτώ» και στο «συσσωρεύω». Είναι η τέλεια στιγμή για να κάνετε την ανατροπή και να εστιάσετε στο «μοιράζομαι».

Η άσκηση: Κάντε μια συμφωνία. Υπολογίστε πόσα χρήματα γλιτώσατε από τις εκπτώσεις στα είδη που αγοράσατε (π.χ. αν ένα παλτό είχε 100€ και το πήρατε 70€, γλιτώσατε 30€). Προτείνετε στο παιδί να διαθέσετε αυτό το ποσό —ή ένα μέρος του— για έναν καλό σκοπό. Μπορείτε να αγοράσετε τρόφιμα για το κοινωνικό παντοπωλείο, να πάρετε τροφή για αδέσποτα ή να ενισχύσετε έναν οργανισμό.

Εξηγήστε τους ότι δεν έχουν όλοι τη δυνατότητα να ψωνίζουν. Η συζήτηση για το προνόμιο και την αλληλεγγύη αυτές τις μέρες αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα. Δείξτε τους ότι η πραγματική «πληρότητα» δεν έρχεται όταν γεμίζουν οι σακούλες μας, αλλά όταν γεμίζει η καρδιά μας προσφέροντας.

5. Η «πράσινη» πλευρά: περιβάλλον και υπερκαταναλωτισμός

Κάθε καινούργιο αντικείμενο έχει ένα περιβαλλοντικό κόστος. Η παραγωγή, η συσκευασία, η μεταφορά.

Η άσκηση: Πριν πατήσετε το κουμπί της αγοράς για ένα ακόμη πλαστικό παιχνίδι, ρωτήστε: «Πού θα καταλήξει αυτό όταν το βαρεθείς;». Μιλήστε για τη βιωσιμότητα. Ίσως, αντί για ένα φτηνό παιχνίδι που θα χαλάσει σε μια εβδομάδα, να επιλέξουν κάτι πιο ποιοτικό και διαχρονικό. Ή ίσως να αποφασίσουν ότι δεν χρειάζονται τίποτα καινούργιο και προτιμούν να ανταλλάξουν βιβλία ή παιχνίδια με φίλους τους.

6. Εστιάζοντας στα πραγματικά «πολύτιμα»

Τελικά, το μεγαλύτερο μάθημα της Black Friday είναι να θυμηθούμε τι ΔΕΝ είναι σε έκπτωση, γιατί η αξία του είναι ανεκτίμητη.

Σε έναν κόσμο που φωνάζει ότι η ευτυχία κρύβεται σε ένα κουτί, οι γονείς καλούνται να ψιθυρίσουν την αλήθεια: Η ευτυχία κρύβεται στις στιγμές. Αντί για υλικά αγαθά, προτείνετε στα παιδιά να «αγοράσουν» εμπειρίες. Μια βόλτα στο βουνό, μια οικογενειακή βραδιά με επιτραπέζια, μια επίσκεψη σε ένα μουσείο, εισιτήρια για το σινεμά.

Το συμπέρασμα

Η Black Friday θα περάσει. Οι οθόνες θα σβήσουν και τα καινούργια αντικείμενα σύντομα θα γίνουν παλιά. Αυτό που θα μείνει, όμως, είναι η νοοτροπία που ενσταλάζετε στα παιδιά σας. Φέτος, λοιπόν, μην κάνετε απλώς έξυπνες αγορές. Κάντε έξυπνες συζητήσεις. Επενδύστε χρόνο στο να μεγαλώσετε ανθρώπους που ξέρουν να διαχειρίζονται τα χρήματά τους, που σέβονται τον κόπο πίσω από αυτά, που νοιάζονται για τον διπλανό τους και που ξέρουν ότι τα ωραιότερα πράγματα στη ζωή δεν έχουν barcode.

Αυτή είναι η μεγαλύτερη «προσφορά» που μπορείτε να κάνετε στην οικογένειά σας.