100 χρόνια από τη γέννηση της μοναδικής Μαρίας Κάλλας

Με πολλά νέα εξαιρετικά βιβλία να προστίθενται στην ήδη πλούσια βιβλιογραφία της για το πολύτιμο έργο αλλά και την ίδια τη ζωή της, με νέες υπερπαραγωγές με λαμπρό καστ νέες ταινίες προς τιμήν της κάνουν την εμφάνισή τους και μια σειρά σημαντικών εκδηλώσεων να αφιερώνονται σε εκείνη σε όλο τον κόσμο και με ένα δικό της επιτέλους μουσείο στην καρδιά της Αθήνας, το 2023 είναι η χρονιά της – δικαίως καθώς γιορτάζουμε τα 100 χρόνια από τη γέννησή της!

Ακόμα κι αν δεν σου αρέσει η όπερα αποκλείεται να μη νιώσεις δέος στο άκουσμα της φωνής της. Δυναμική και συνάμα εύθραυστη. Γοητευτική και εμβληματική, μια προσωπικότητα που έγραψε και συνεχίζει να γράφει ιστορία. Η Μαρία Κάλλας  – γεννημένη με το επίσημο όνομά της ως Μαρία Άννα Σοφία Καικιλία Καλογεροπούλου (στον τόπο της γέννησής της είχε καταχωρηθεί ως Σοφία Καικιλία Κάλος), γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη, στις 2 Δεκεμβρίου 1923 ήταν κορυφαία Ελληνίδα υψίφωνος και η πλέον γνωστή παγκοσμίως ντίβα της όπερας. Σύμφωνα με μαρτυρία της μητέρας της, Ευαγγελίας Δημητριάδου – Καλογεροπούλου, η Κάλλας γεννήθηκε στις 3 Δεκεμβρίου του 1923, ενώ στην ταυτότητά της αναφερόταν η 2α Δεκεμβρίου, ημερομηνία στην οποία επέμενε και η ίδια.

Στις 27 Οκτωβρίου 1956 εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης ως “Νόρμα” στο ομώνυμο έργο του Μπελλίνι. Στις 5 Αυγούστου 1957 επιστρέφει στην Αθήνα και εμφανίζεται στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών. Δύο μήνες πριν είχε γνωρίσει τον εφοπλιστή Αριστοτέλη Ωνάση σε δεξίωση της κοσμικογράφου Έλσα Μάξγουελ. Η γνωριμία τους θα εξελιχθεί σε μία από τις πλέον συζητημένες σχέσεις στην ιστορία.

Στις 5 Ιουλίου 1965 εμφανίζεται για τελευταία φορά σε παράσταση όπερας στο Κόβεντ Γκάρντεν με την “Τόσκα” σε σκηνοθεσία Φράνκο Τζεφιρέλι. Στα 1966 απεκδύεται την αμερικανική υπηκοότητα και λαμβάνει την ελληνική. Με αυτή της την ενέργεια λύεται και τυπικά ο γάμος της με τον Μενεγκίνι. Πλέον ελπίζει ότι ο Αριστοτέλης Ωνάσης θα της ζητήσει να παντρευτούν κάτι που τελικά δεν γίνεται, μια και στις 20 Οκτωβρίου 1968 ο Έλληνας μεγιστάνας παντρεύεται τη χήρα του Αμερικανού Προέδρου Κέννεντυ, Τζάκυ. Αυτή του η πράξη βυθίζει σε κατάθλιψη την κορυφαία υψίφωνο.

Το 1969 γυρίζει σε ταινία τη “Μήδεια” του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Πιερ Πάολο Παζολίνι. Η ταινία δεν έχει τύχη στις κινηματογραφικές αίθουσες. Στις 25 Μαΐου 1970 μεταφέρεται στο νοσοκομείο και γίνεται γνωστό ότι επιχείρησε να αυτοκτονήσει λαμβάνοντας μεγάλη δόση βαρβιτουρικών.

Το 1973 σκηνοθετεί στο Τορίνο μαζί με τον Τζουζέπε ντι Στέφανο το έργο “Σικελικοί Εσπερινοί” (I Vespri Siciliani) και την ίδια χρονιά ξεκινά μαζί του μια παγκόσμια καλλιτεχνική περιοδεία. Στις 8 Δεκεμβρίου η Κάλλας τραγούδησε στην Όπερα των Παρισίων, όπου το κοινό την κάλεσε στη σκηνή 10 φορές καταχειροκροτώντας την. Η τελευταία της εμφάνιση έγινε στην πόλη Σαππόρο της Ιαπωνίας στις 11 Δεκεμβρίου του 1974.

Η Μαρία Κάλλας πέθανε στις 16 Σεπτεμβρίου 1977 στο Παρίσι. Η κηδεία της έγινε στις 20 Σεπτεμβρίου στον Ελληνορθόδοξο Καθεδρικό του Αγίου Στεφάνου στο Παρίσι και, αφού το σώμα της αποτεφρώθηκε όπως επιθυμούσε, την άνοιξη του 1979 η τέφρα της σκορπίστηκε στο Αιγαίο Πέλαγος.

Σήμερα τιμώντας τα 100 χρόνια από τη γέννησή της θυμόμαστε μερικές από τις χαρακτηριστικές της φράσεις:

«Γεννιέσαι καλλιτέχνης ή όχι. Και μένεις καλλιτέχνης, αγαπητή, ακόμα κι αν η φωνή σου δεν είναι κάτι λιγότερο από πυροτεχνήματα. Ο καλλιτέχνης είναι πάντα εκεί, μέσα σου».

 

«Αυτή είναι η διαφορά ανάμεσα σε καλούς δασκάλους και σε σπουδαίους δασκάλους: οι καλοί δάσκαλοι κάνουν το καλύτερο με τα μέσα που διαθέτει ένας μαθητής. Οι σπουδαίοι δάσκαλοι προβλέπουν το τέλος ενός μαθητή».

 

«Μια όπερα ξεκινά πολύ πριν ανέβει η κουρτίνα και τελειώνει πολύ αφού κατέβει. Ξεκινά στη φαντασία μου, γίνεται η ζωή μου, και μένει μέρος της ζωής μου πολύ καιρό μετά την έξοδο από την όπερα».

 

«Δεν μπορώ να αλλάξω τη φωνή μου. Η φωνή μου δεν είναι σαν ανελκυστήρας να ανεβαίνει και να κατεβαίνει».

 

«Πρώτα έχασα τη φωνή μου, μετά έχασα τη φιγούρα μου και μετά έχασα τον Ωνάση».

«Στη σκηνή, είμαι στο σκοτάδι».

 

«Όταν οι εχθροί μου σταματήσουν να φωνάζουν, θα ξέρω ότι γλιστράω».

 

«Δεν χρειάζομαι τα χρήματα, αγαπητέ μου. Δουλεύω για την τέχνη».

 

«Δεν ξέρω τι μου συμβαίνει στη σκηνή. Κάτι άλλο φαίνεται να με κυριεύει».

 

«Η αγάπη είναι πολύ καλύτερη όταν δεν είστε παντρεμένοι».

«Θα ήθελα να είμαι η Μαρία, αλλά υπάρχει η La Callas που απαιτεί να φέρω τον εαυτό μου με αξιοπρέπεια».

 

«Όταν η μουσική αποτυγχάνει να συμφωνήσει με το αυτί, να απαλύνει το αυτί και την καρδιά και τις αισθήσεις, τότε έχει χάσει τον σκοπό της».

 

«Είναι τρομερό το ότι πρέπει να περάσετε από τη ζωή, πιστεύοντας ότι έχετε ένα βράχο στο πλάι σας ενώ στην πραγματικότητα δεν το έχετε».

 

Μην μου μιλάς για κανόνες, αγαπητέ. Όπου και να είμαι, φτιάχνω τους δικούς μου κανόνες».

 

«Οι γυναίκες δεν είναι αρκετά φίλες με τους άνδρες, οπότε πρέπει να κάνουμε τον εαυτό μας απαραίτητο. Εξάλλου, έχουμε το καλύτερο όπλο στα χέρια μας απλώς και μόνο με το να είμαστε γυναίκες».

«Προετοιμάζομαι για πρόβες όπως θα ήθελα να προετοιμάζομαι για έναν γάμο».

 

«Ήμουν πάντα πολύ ώριμη για την ηλικία μου – και όχι πολύ χαρούμενη. Δεν είχα νέους φίλους. Μακάρι να μπορούσα να επιστρέψω σε εκείνες τις μέρες. Αν μπορούσα να τις ζήσω ξανά, πώς θα έπαιζα και θα απολάμβανα φιλίες με άλλα κορίτσια. Τι ηλίθια που ήμουν».

 

«Ανήκω σε αυτούς που προσφέρουν. Θέλω να δώσω λίγη ευτυχία ακόμα κι αν δεν είχα πολλή για τον εαυτό μου. Η μουσική έχει εμπλουτίσει τη ζωή μου και, ελπίζω – μέσω μου, έστω και λίγο – και τη ζωή του κοινού. Αν κάποιος έφυγε από μια όπερα κι αισθανόταν πιο χαρούμενος και πιο ήρεμος, θα έχω πετύχει τον σκοπό μου».

«Πρέπει να υπάρχει νόμος κατά του να αναγκάζονται τα παιδιά να κάνουν παραστάσεις σε νεαρή ηλικία Τα παιδιά πρέπει να έχουν μια υπέροχη παιδική ηλικία. Δεν πρέπει να τους δίνονται υπερβολικές ευθύνες».

 

«Οι πραγματικοί φίλοι είναι πολύ ξεχωριστοί, αλλά πρέπει να είστε προσεκτικοί γιατί μερικές φορές έχετε έναν φίλο και νομίζετε ότι είναι φτιαγμένος από βράχο, και ξαφνικά συνειδητοποιείτε ότι είναι μόνο φτιαγμένος από άμμο».

 

«Η τέχνη είναι κυριαρχία. Κάνει τους ανθρώπους να πιστεύουν ότι για εκείνη την ακριβή στιγμή στο χρόνο υπάρχει μόνο ένας τρόπος, μία φωνή. Η δική σου».

 

 

«Δεν είμαι άγγελος και δεν προσποιούμαι. Αυτός δεν είναι ένας από τους ρόλους μου. Αλλά ούτε εγώ είμαι διάβολος. Είμαι γυναίκα και σοβαρός καλλιτέχνης και έτσι θα ήθελα να κριθώ».

 

«Το να τραγουδάς είναι μια έκφραση της ύπαρξής σου, μιας ύπαρξης εν τη γενέσει».

 

«Μόνο όταν τραγουδούσα ένιωθα ότι με αγαπούσαν».

 

«Δεν θα σκότωνα τους εχθρούς μου, αλλά θα τους κάνω να γονατίσουν. Θα, μπορώ, πρέπει».