Πώς να μεγαλώσουμε παιδιά που να είναι προετοιμασμένα για τον «έξω κόσμο»
Ελευθερία και όρια, ανεξαρτησία κι ασφάλεια: πώς συνδυάζονται στην ανατροφή των παιδιών
Δεν θέλουμε να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας σε μια γυάλα – ωστόσο θέλουμε να είμαστε όσο γίνεται πιο σίγουροι για την ασφάλειά τους έξω από το σπίτι. Όταν μιλάμε για ελευθερία ως προς την ανατροφή των παιδιών δεν εννοούμε την κατάργηση όλων των ορίων. Καθώς τα παιδιά δεν αισθάνονται καθόλου ελεύθερα όταν τα μεγαλώνουμε χωρίς σαφή όρια. Αντίθετα, αισθάνονται ανασφαλή.
Όταν δεν υπάρχουν όρια, τα παιδιά νιώθουν εκτεθειμένα και φοβούνται συνεχώς για την ασφάλειά τους. Για παράδειγμα, τα μωρά νιώθουν ασφαλή να κυλάνε στην κούνια τους με τα κάγκελα να εμποδίζουν μια πιθανή πτώση, όπως και τα παιδιά νιώθουν μεγαλύτερη ασφάλεια όταν παίζουν στο πάρκο προστατευμένα από τα αυτοκίνητα, απ’ ό,τι όταν παίζουν στον δρόμο.
Παρόλο που συνεχώς –όσο μεγαλώνουν– τα παιδιά θα προσπαθούν ολοένα να σπρώχνουν τα όριά τους λίγο πιο πέρα και θα αγωνίζονται να τα ξεπεράσουν, μόνο όταν γνωρίζουν ότι υπάρχουν όρια (και ποια αυτά είναι) έχουν την εμπιστοσύνη που τους επιτρέπει να ονειρεύονται και να δημιουργούν.
Ως γονείς καθημερινά αγωνιζόμαστε ως προς τις αποφάσεις που παίρνουμε να ισορροπούμε ανάμεσα σε αυτά που τους κάνουν καλό (βλ. ασφάλεια) και σε αυτά που θα τους κάνουν μεγαλύτερο καλό μακροπρόθεσμα (βλ. ανεξαρτησία).
Πώς λοιπόν μπορούμε να καλλιεργήσουμε τη φιλοδοξία των παιδιών μας για ανεξαρτησία και αυτονομία – διατηρώντας τα ασφαλή;
Τα παιδιά μαθαίνουν να διαχειρίζονται το ρίσκο και να αποφεύγουν τους κινδύνους, όταν βρίσκονται σε επαφή με τον πραγματικό κόσμο κι έχουν γνώση των κινδύνων που καιροφυλακτούν. Χωρίς την επίγνωση του κινδύνου δεν μπορούν να αναπτύξουν στρατηγικές αντιμετώπισης ή αποφυγής τους.
Ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορούμε να διασφαλίσουμε την προστασία τους είναι προσφέροντάς τους ευκαιρίες να μάθουν τον πραγματικό κόσμο.
3 σημαντικές δεξιότητες που πρέπει να βοηθήσετε τα παιδιά να αναπτύξουν
Την ικανότητα να παίρνουν σωστές αποφάσεις – σταματήστε να τους λέτε συνέχεια τι να κάνουν
- Η λήψη αποφάσεων απαιτεί εξάσκηση και προσπάθεια.
- Χωρίς την απαραίτητη ενθάρρυνση από τους γονείς τους, τα παιδιά αργούν να αρχίζουν να σκέφτονται για τον εαυτό τους ή να πάρουν πρωτοβουλία.
- Το ελεύθερο παιχνίδι αναπτύσσει την ικανότητα των παιδιών στο να παίρνουν αποφάσεις.
- Μη δίνετε οδηγίες για τα πάντα και αρχίστε σταδιακά να τους δίνετε επιλογές για να μπουν στη διαδικασία να σκέφτονται προτού εκτελέσουν κάτι.
Την ικανότητα να είναι ο εαυτός τους – βοηθήστε τα να πιστέψουν στις δυνάμεις τους
- Τα παιδιά δεν είναι δικές μας μικρογραφίες – έχουν τα δικά τους χαρακτηριστικά, τη δική τους προσωπικότητα και τον δικό τους χαρακτήρα. Αυτό είναι σημαντικό να το έχουμε συνέχεια στο νου μας για να τα γνωρίσουμε και για να βοηθήσουμε τα ίδια να αποκτήσουν σωστή γνώση κι επίγνωση του εαυτού τους.
- Πρέπει να επιτρέπουμε στα παιδιά να είναι ο εαυτός τους. Να τα αποδεχόμαστε, να τα αγαπάμε για αυτό που είναι και να τους το δείχνουμε.
- Πρέπει να δείξουμε στα παιδιά ότι είναι εντάξει και να είναι και να νιώθουν διαφορετικοί – κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και διαφορετικός από τους άλλους.
- Μάθετε στα παιδιά να τα βγάζουν πέρα, να βρίσκουν λύσεις αξιοποιώντας τις δυνατότητές τους.
- Επιτρέψτε τους να κάνουν λάθη και να μαθαίνουν μέσα από αυτά.
Μάθετέ τα να διαχειρίζονται την πίεση από τους ομηλίκους τους – μη συγκρίνετε
- Ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους που μπορεί να απειλήσει την ασφάλεια των παιδιών είναι η κοινωνική πίεση. Το να κάνουν κάτι παράτολμο ή ριψοκίνδυνο απλώς και μόνο για να αποδείξουν κάτι στους άλλους.
- Για να μην μπει το παιδί σε μια διαδικασία να συγκριθεί ή να ανταγωνιστεί τους άλλους σε ένα ωστόσο ανόητο ή επικίνδυνο πλαίσιο, φροντίστε όσο είναι μικρά να μη χρησιμοποιείτε άλλα παιδιά ως πρότυπο ή να τα συγκρίνετε με άλλα παιδιά ως προς τις επιδόσεις ή τη συμπεριφορά τους.
- Βοηθήστε τα παιδιά να έχουν μια καλή εικόνα για τον εαυτό τους και να πιστεύουν στις δυνάμεις τους.
- Επιτρέψετε τους το δικαίωμα στο λάθος, το δικαίωμα στο να χάνουν. Αγκαλιάστε τις αδυναμίες τους. Τονώστε τα δυνατά τους χαρακτηριστικά και την αυτοπεποίθησή τους.
- Δώστε τους εφόδια και αφήστε τα να μπορούν να στέκονται στα πόδια τους.
Οι τρεις κανόνες της ελευθερίας
Α: Διδάξτε το παιδί σας να μη φοβάται το άγνωστο. Ενθαρρύνετέ το να μη φοβάται να εξερευνήσει, να ανακαλύψει και να κατακτήσει το άγνωστο
Β: Καλλιεργήστε την εμπιστοσύνη και το θάρρος στο παιδί σας. Διδάξτε του να είναι τολμηρό.
Γ: Όλη η ελευθερία στον κόσμο είναι άχρηστη αν δεν έχει το θάρρος να τη χρησιμοποιήσει προς όφελός του.
Οι σωστές βάσεις επικοινωνίας, το να υπάρχει μεταξύ σας εμπιστοσύνη, ειλικρίνεια, και κυρίως το να ξέρει το παιδί ότι είστε εκεί για εκείνο κι ότι το ακούτε είναι το κλειδί για τη σωστή διαχείριση της ανεξαρτησίας και της ελευθερίας.
