Μαμά εναντίον Μπαμπά-Όταν δεν συμφωνούν σε θέματα για το παιδί
Τι να κάνετε όταν έχετε αντίθετη άποψη για το πώς μεγαλώνει ένα παιδί
Της Τούσας Ζάππα
Με τη συνεργασiα της Κατερίνας Αγγελή, κλινικής ψυχολόγου, ψυχοθεραπεύτριας (γνωσιακή συμπεριφοριστική προσέγγιση)
Πότε ήταν η τελευταία φορά που μαλώσατε με το σύζυγό σας για την τιμωρία που -για άλλη μια φορά- χάρισε στο μικρό σας γιο; Τον λυπήθηκε κι έκανε μαζί του μέτωπο απέναντι στην αυστηρή μαμά. Θυμώσατε και είπατε ότι δεν θα ανεχτείτε άλλο το παιχνίδι του «κακού και του καλού μπάτσου» στο ίδιο σας το σπίτι. Η διαφωνία σας για την ανατροφή του παιδιού χτύπησε ξανά κόκκινο. Μην ταράζεστε· δεν είστε ούτε οι πρώτοι ούτε οι τελευταίοι που έχουν αντίθετη άποψη για το πώς μεγαλώνουν ένα παιδί. Και φυσικά δεν είστε οι χειρότεροι γονείς του κόσμου, ούτε φτάσατε στο πάρα πέντε από το διαζύγιο. Διαφωνίες πάντα θα υπάρχουν και δεν μπορείτε να τις αποφύγετε. Μπορείτε όμως να τις χειριστείτε.
Παλιά, τα πράγματα ήταν πιο απλά, οι ρόλοι διακριτοί κι από την αρχή μοιρασμένοι. Με τη μητέρα τυπική νοικοκυρά και τον πατέρα να κερδίζει το ψωμί της οικογένειας και να επιβάλλει την κατάλληλη πειθαρχία. Το «περίμενε να γυρίσει ο πατέρας σου και θα τα πούμε» είναι ένα μότο που ακουγόταν συνέχεια. Τώρα όμως; Τώρα, καλωσήρθατε στον θαυμαστό καινούριο κόσμο του σήμερα, όπου κι οι δυο γονείς, γεμάτοι ανησυχίες και ανασφάλειες, προσπαθούν να ανταποκριθούν στους νέους ρόλους που τους ζητάνε να αναθρέψουν υπέροχα παιδιά, με τα οποία θα είναι οι καλύτεροι φίλοι, αλλά και οι σωστότεροι καθοδηγητές. Με όλο το ενδιαφέρον συγκεντρωμένο στο παιδί, θέλοντας πάντα να κάνουν ό,τι καλύτερο γίνεται, βρίσκονται συχνά να διαφωνούν σε σοβαρά, αλλά και σε άλλα πολύ μικρότερης σημασίας θέματα. Σύμφωνα με έρευνες στην Αμερική, το 90% των ζευγαριών δήλωσε ότι αυξήθηκαν οι καβγάδες από την εποχή που απέκτησαν μωρό.
Γιατί διαφωνούμε;
Οι λόγοι πολλοί. Πρώτα απ’ όλα, το γεγονός ότι είμαστε δυο διαφορετικοί χαρακτήρες κι όχι ο ένας κλώνος του άλλου. Έχουμε μεγαλώσει με άλλους γονείς, άλλους δασκάλους, σε διαφορετικές οικογένειες, σε άλλες γειτονιές κι έχουμε ο καθένας τις δικές του εμπειρίες. Όλα όσα μάθαμε στη ζωή μας καλούμαστε τώρα να τα εφαρμόσουμε ως γονείς πια. Πετώντας ό,τι μας ενοχλούσε στην παιδική μας ηλικία και κρατώντας ό,τι μας έχει αφήσει τις γλυκύτερες αναμνήσεις, προσπαθούμε να διαπαιδαγωγήσουμε τα δικά μας παιδιά με τον τρόπο που θεωρούμε σωστό. Μόνο που συχνά ο καθένας ξεχνά ότι δίπλα του (στην καλύτερη περίπτωση, αν όχι απέναντι) είναι ένας άλλος άνθρωπος που έχει τον ίδιο σκοπό, έστω κι αν ξεκινάει από διαφορετικό δρόμο. Και δεν είναι μόνο αυτό. Υπάρχουν κι οι περιπτώσεις που οι μπαμπάδες είναι πιο ελαστικοί επειδή λείπουν πολλές ώρες από το σπίτι και δεν απολαμβάνουν όσο θα ήθελαν το παιδί. «Τι του φωνάζεις;», σου λένε. Κι η απάντηση «δεν είσαι εδώ εσύ για να δεις τι τραβάω», ακούγεται μόνο σαν γκρίνια. Κι αφήνουν το μικρό να κάνει τα δικά του.
«Συνήθως το θέμα αυτό της ασυμφωνίας το συναντάμε σε γονείς που έρχονται να συμβουλευτούν έναν ειδικό για προβλήματα συμπεριφοράς του παιδιού τους», λέει η ψυχολόγος Κατερίνα Αγγελή. «Πολλές φορές ακριβώς αυτή η ασυμφωνία είναι ένας από τους λόγους που συντηρούν το όποιο πρόβλημα. Το παιδί ξέρει ότι δεν υπάρχει κάποιος κανόνας που θα τηρηθεί 100%. Κι όταν αισθάνεται ότι μπορεί να ξεφύγει από κάτι που ίσως του είναι δυσάρεστο, όπως, π.χ., να υποχρεωθεί να καθίσει να διαβάσει, θα προσπαθήσει να ξεφύγει. Αν αισθάνεται ότι πιέζοντας πιο πολύ τον ένα γονιό μπορεί να το κατορθώσει, θα το κάνει».
Οπότε ποια είναι η δική μας θέση; Πρέπει οι γονείς να βρουν μια κοινή βάση, κάποιους κανόνες διαπαιδαγώγησης του παιδιού και να συμφωνήσουν μεταξύ τους ότι σε αυτούς και οι δυο θα έχουν την ίδια στάση 100%. Κι αν διαφωνούν σε πολλά, καλύτερα να βάλουν λίγους από κοινού αποδεκτούς κανόνες, παρά να υπάρχουν πολλοί που να τηρεί μόνο ο ένας. Γιατί οι μονομερείς συμφωνίες δεν τηρούνται σε καμιά περίπτωση και καταλήγουμε σε φαύλο κύκλο: να βάζει ο ένας κάποιον κανόνα κι ο άλλος να αισθάνεται ότι το παιδί πιέζεται και να κρατάει την αντίθετη στάση ως αντίβαρο για να δημιουργήσει ισορροπίες.
Ο αντίκτυπος στο παιδί
Η μικρή Ελένη είναι η κλασική περίπτωση ενός κοριτσιού της ηλικίας της. Για ό,τι θέλει γουργουρίζει για λίγο στην αγκαλιά του μπαμπά –τον σέρνει κανονικότατα από τη μύτη– φέρνοντας σε απελπισία τη μητέρα της, που προσπαθεί να βάλει κάποιους κανόνες. Οι διαφωνίες συχνές, αλλά δεν την πτοούν. «Σε περιπτώσεις που πρόκειται για ένα παιδί χωρίς προβλήματα, με εύκολη ιδιοσυγκρασία δηλαδή, οι διαφωνίες μπορεί να μη δημιουργήσουν δύσκολες καταστάσεις», λέει η κ. Αγγελή. «Σε περιπτώσεις όμως που το παιδί προκαλεί, έχει ανάγκη να του βάλουν όρια, να του απαγορεύσουν πράγματα, να του βάλουν κάποιους κανόνες οι οποίοι θα τηρηθούν, σε αυτές τις περιπτώσεις το να μην έχουν κοινή στάση οι γονείς μπορεί να προκαλέσει προβλήματα. Το παιδί καταλαβαίνει ότι μπορεί και να τη γλιτώσει, οπότε πιέζει για να το καταφέρει. Επίσης, ξέρει ότι μπορεί ανά πάσα στιγμή που ο ένας το πιέζει για κάτι να καταφύγει στον άλλο για συμπαράσταση. Η ουσία πάντως είναι ότι το όποιο πρόβλημα πρέπει να αντιμετωπιστεί με τον συγκεκριμένο κανόνα δεν λύνεται. Αν το παιδί αισθάνεται ότι μπορεί και να τον τροποποιήσει, θα το κάνει. Κι έτσι, για παράδειγμα, αντί να το πείσουμε να διαβάσει πριν ανοίξει την τηλεόραση, καταλήγουμε να βλέπει τηλεόραση με τα μαθήματα να περιμένουν. Όσο έντονη όμως κι αν είναι η αντίρρηση για κάτι, η διαφωνία δεν πρέπει να γίνεται μπροστά στο παιδί. Μερικές φορές αυτό είναι πολύ δύσκολο για τους γονείς. Γίνεται πιο εύκολο όμως όταν η επικοινωνία μεταξύ τους είναι καλή. Έτσι, στην περίπτωση, για παράδειγμα, που ο ένας βλέπει τον άλλο να μην τηρεί αυτό που έχει συμφωνηθεί, είναι καλύτερο να του κάνει ένα νόημα κρυφά από το παιδί. Ακόμα κι αν κάποιος από τους δυο γονείς “παραστρατήσει”, μπορεί ο άλλος να τον φωνάξει στο δίπλα δωμάτιο και να κάνουν από κοινού μια συμφωνία για το πώς να αντιμετωπίσουν αυτό το “παραστράτημα”».
Το ιδανικό θα ήταν οι γονείς να αποφασίζουν από κοινού ποιος είναι ο κανόνας, τι ζητάνε, κι από εκεί και πέρα το παιδί να ξέρει ότι σε όποιον και να πάει θα είναι το ίδιο πράγμα. Να μη βλέπει τη διαφωνία, αλλά την κοινή αντιμετώπιση. Να ξέρει ότι αυτό που λέει η μαμά που είναι παρούσα, το ίδιο θα πει κι ο μπαμπάς αν τον πάρει τηλέφωνο στη δουλειά του. Και για να γίνει αυτό, πρέπει οι κανόνες να είναι συμφωνημένοι κι όχι να είναι κάποιοι που έβαλε μόνο ο ένας κι ο άλλος είναι υποχρεωμένος να ακολουθήσει χωρίς να συμφωνεί.
Ψυχραιμία λοιπόν και επικοινωνία. Κακά τα ψέματα, τέλειοι γονείς δεν υπάρχουν. Κι αυτούς που βλέπουμε –και καμιά φορά τους ζηλεύουμε– που μεγαλώνουν με επιτυχία τα παιδιά τους είναι εκείνοι που μαθαίνουν από τα λάθη, τις συζητήσεις και την καθημερινή δουλειά. Θυμηθείτε να διατηρείτε την αίσθηση του χιούμορ. Έτσι κι αλλιώς, το να είσαι γονιός είναι μια πολύ δύσκολη και ταυτόχρονα πολύ διασκεδαστική «δουλειά».
Κλειδιά συμπεριφοράς
Από την ηλικία των 3 ετών, τα παιδιά γίνονται ιδιαίτερα επιδέξια στις διαπραγματεύσεις και ξέρουν πολύ καλά πώς να χειριστούν τον καθέναν από τους δυο σας. Οπότε καταφεύγουν στον πιο ελαστικό για να πάρουν αυτό που θέλουν.
Τα παιδιά που μπορούν να ξεφεύγουν από τους κανόνες αρχίζουν να εφαρμόζουν την ίδια τακτική στο σχολείο, στους συνομηλίκους κι αργότερα στην ενήλικη ζωή τους. Έχουν μάθει να χειρίζονται τους άλλους για να αποκτήσουν αυτό που επιθυμούν.
Αυτό το μάθημα θέλετε να πάρουν τα παιδιά σας;
Ποιο είναι το καλύτερο πράγμα που θέλει το παιδί σας να ακούσει; Μια φράση που να ξεκινάει κάπως έτσι «Ο μπαμπάς σου κι εγώ συζητήσαμε και συμφωνήσαμε ότι…».
Μην αφήνετε το παιδί να σας πιέζει για μια άμεση απάντηση ή λύση σε κάποιο πρόβλημα. «Θα το συζητήσουμε με τον μπαμπά σου και θα σου πούμε» είναι η καλύτερη απάντηση. Στην τελική, θα έχετε λίγο χρόνο να το σκεφτείτε καλύτερα.
Ακυρώνοντας συνεχώς το σύντροφο σας, θα τον κάνετε στο τέλος να παραιτηθεί από κάθε προσπάθεια τήρησης κανόνων ακόμα και σε δύσκολες καταστάσεις.
Μην αρχίσετε να μαλώνετε μπροστά στο παιδί. Δεν χρειάζεται η προσοχή του να επικεντρωθεί στον καβγά σας. Συζητήστε το θέμα για το οποίο διαφωνείτε σ’ ένα άλλο δωμάτιο.
Μη συζητάτε όταν τα πνεύματα είναι οξυμμένα. Πάνω στο θυμό λέμε πράγματα για τα οποία μετανιώνουμε μετά, και στην ανατροφή του παιδιού κάτι τέτοιο είναι τουλάχιστον απαράδεκτο.
Μάθετε να επικοινωνείτε. Συζητήστε διεξοδικά τον τρόπο με τον οποίο θέλει ο καθένας να μεγαλώσει το παιδί σας, τις αξίες σας και τις αγωνίες σας για το μέλλον του. Μάθετε να ακούτε το σύντροφό σας με την προσοχή που θα θέλατε κι εσείς να σας ακούει εκείνος.
