«Είναι καιρός οι γονείς να διδάξουν από νωρίς στα παιδιά ότι στη διαφορετικότητα υπάρχει ομορφιά και δύναμη» Maya Angelou

Θα χρειαζόμασταν πολλά αφιερώματα για να μιλήσουμε για το έργο και τη ζωή της και ακόμα περισσότερα για να συμπεριλάβουμε όλες τις σπουδαίες φράσεις που διατύπωσε και πολλές από τις οποίες αξίζει όχι απλώς να αποστηθίσεις αλλά να αρχίσεις να εφαρμόζεις. Η Maya Angelou, Μάγια Αγγέλου, , (πραγματικό όνομα: Marguerite Annie Johnson) γεννήθηκε στις 4 Απριλίου 1928 (πέθανε στις 28 Μαΐου 2014) και ήταν Αμερικανίδα ποιήτρια, τραγουδίστρια, πεζογράφος, Angelou ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των πολιτών και καθηγήτρια πανεπιστημίου. Κυκλοφόρησε επτά αυτοβιογραφίες, τρεις μελέτες, αρκετές ποιητικές συλλογές καθώς και μια λίστα από θεατρικές παραστάσεις, ταινίες και τηλεοπτικά προγράμματα μέσα σε 50 χρόνια. Έλαβε δεκάδες βραβεία και πάνω από 50 τιμητικές διακρίσεις. Η Αγγέλου είναι περισσότερο γνωστή για τις επτά αυτοβιογραφίες της, οι οποίες επικεντρώνονται στην παιδική της ηλικία και στα πρώτα χρόνια της ενήλικης ζωής της. Η πρώτη αυτοβιογραφία της με τίτλο I Know Why the Caged Bird Sings (1969) περιγράφει την ζωή της μέχρι την ηλικία των 17 ετών και της χάρισε διεθνή αναγνώριση.

Έγινε ποιήτρια και συγγραφέας αφότου ανέλαβε μια σειρά από δουλειές ως νεαρή ενήλικας, συμπεριλαμβανομένων των μαγείρισσα, πόρνη, χορεύτρια σε νυχτερινά μαγαζιά, τραγουδίστρια, ηθοποιός στην όπερα Porgy and Bess, συντονίστρια σε συνέδρια της βόρειο-χριστιανών και δημοσιογράφος στην Αίγυπτο και την Γκάνα κατά τη διάρκεια της αποικιοκρατίας της Αφρικής. Ήταν σκηνοθέτης, ηθοποιός, συγγραφέας και παραγωγός παραστάσεων, ταινιών και τηλεοπτικών προγραμμάτων. Το 1982 έγινε η πρώτη καθηγήτρια στο Τμήμα Αμερικανικών Σπουδών στο Wake Forest University της Βόρειας Καρολίνα. Ήταν ενεργό μέλος του Κινήματος των Δικαιωμάτων των Πολιτών και εργάστηκε μαζί με τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και τον Μάλκολμ Χ. Ξεκινώντας τη δεκαετία του 1990, έκανε περίπου 80 εμφανίσεις ανά έτος ως επισκέπτρια καθηγήτρια σε διάφορα πανεπιστήμια – κάτι που το συνέχισε μέχρι την ηλικία των 80 ετών. Το 1993, η Angelou αφηγήθηκε το ποίημά της On the Pulse of Morning στην ορκωμοσία του Προέδρου Μπιλ Κλίντον και έγινε η πρώτη ποιήτρια που απήγγειλε ποίημά της σε ορκωμοσία Προέδρου των ΗΠΑ μετά τον Robert Frost στην ορκωμοσία του Προέδρου John F. Kennedy το 1961.

Με την έκδοση του βιβλίου I Know Why the Caged Bird Sings, η Angelou παρουσίασε διάφορα θέματα της προσωπικής της ζωής. Ήταν εκπρόσωπος των μαύρων και των γυναικών της Αμερικής και τα έργα της θεωρούνται ότι υπερασπίζονται τον πολιτισμό των μαύρων. Τα έργα της χρησιμοποιούνται ευρέως στα σχολεία και στα πανεπιστήμια όλου του κόσμου παρόλο που έχουν γίνει προσπάθειες να αποσυρθούν τα βιβλία της από κάποιες βιβλιοθήκες των ΗΠΑ. Τα γνωστότερα έργα της κατατάσσονται στην κατηγορία των αυτοβιογραφικών μυθιστορημάτων, ωστόσο πολλοί κριτικοί λογοτεχνίας τα θεωρούν αυτοβιογραφίες. Η Angelou έκανε προσπάθεια να αμφισβητήσει την κοινή δομή της αυτοβιογραφίας μέσω της κριτικής, της αλλαγής και της επέκτασης του είδους. Τα βιβλία της επικεντρώνονται σε θέματα όπως ο ρατσισμός, η ταυτότητα, η οικογένεια και τα ταξίδια.

Η Angelou ανέδειξε την εμπειρία τού να είναι κανείς αφρικανικής καταγωγής στις Ηνωμένες Πολιτείες. Θεωρείται από τις πιο σπουδαίες Αμερικανίδες ποιήτριες και συγγραφείς, ως «μια από τις σημαντικότερες καλλιτεχνικές μορφές της Αμερικής κατά την τελευταία 50ετία» και μια από τις «μεγαλύτερες μορφές της παγκόσμιας λογοτεχνίας».

Με αφορμή την επέτειο της γέννησής της, θυμόμαστε μερικές από τις χαρακτηριστικές της φράσεις:

 

«Όταν κάποιος σου δείχνει ποιος είναι, πίστεψε τον από την πρώτη φορά».

 

«Αν κάτι δεν σου αρέσει, άλλαξέ το. Εάν δεν μπορείς να το αλλάξεις, άλλαξε τη στάση σου».

 

«Τρέφω μεγάλο σεβασμό για το παρελθόν. Αν δεν ξέρεις από πού έρχεσαι, δεν ξέρεις πού πας. Έχω σεβασμό για το παρελθόν, αλλά είμαι άνθρωπος της στιγμής. Είμαι εδώ και κάνω ό,τι καλύτερο μπορώ για να είμαι απόλυτα συγκεντρωμένη στο μέρος που βρίσκομαι, μετά πηγαίνω στο επόμενο μέρος».

 

«Η αποστολή μας στη ζωή δεν είναι απλώς να επιβιώσουμε, αλλά να ευδοκιμήσουμε – και να το κάνουμε με κάποιο πάθος, συμπόνια, χιούμορ και στιλ».

 

«Είμαστε το άθροισμα όλων όσων έχουμε δει, ακούσει, φάει, μυρίσει, μας είπαν, ξεχάσαμε – είναι όλα εκεί. Όλα επηρεάζουν τον καθένα μας και γι’ αυτό προσπαθώ να βεβαιωθώ ότι οι εμπειρίες μου είναι θετικές».

 

«Προσπαθήστε να είστε ένα ουράνιο τόξο στο σύννεφο κάποιου».

 

«Τίποτα δεν θα λειτουργήσει αν δεν δοκιμάσετε να το κάνετε».

 

«Υπάρχει μια μεγάλη διαφορά μεταξύ αλήθειας και γεγονότων. Τα γεγονότα μπορούν να κρύψουν την αλήθεια».

 

«Η επιμονή είναι η πιο σημαντική από όλες τις αρετές, γιατί χωρίς επιμονή δεν μπορείς να ασκήσεις καμία άλλη αρετή με συνέπεια. Μπορείτε να ασκήσετε οποιαδήποτε αρετή ακανόνιστα, αλλά τίποτα με συνέπεια χωρίς επιμονή».

 

«Δεν υπάρχει μεγαλύτερη αγωνία από το να κουβαλάς μέσα σου μια ανείπωτη ιστορία».

 

«Η προκατάληψη είναι ένα βάρος που μπερδεύει το παρελθόν, απειλεί το μέλλον και καθιστά το παρόν απρόσιτο».

 

«Η αλήθεια είναι ότι κανείς από εμάς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος μέχρι να είναι όλοι ελεύθεροι».

 

«Η αγάπη δεν αναγνωρίζει εμπόδια. Πηδά εμπόδια, πηδά φράχτες, εισχωρεί σε τοίχους για να φτάσει στον προορισμό της γεμάτη ελπίδα».

 

«Ο πόνος για το “σπίτι μας” υπάρχει σε όλους μας, το ασφαλές μέρος όπου μπορούμε να πάμε όπως είμαστε χωρίς να μας αμφισβητήσουν».

 

«Μπορεί να συναντήσουμε πολλές ήττες αλλά δεν πρέπει να ηττηθούμε».

 

«Η μουσική ήταν το καταφύγιό μου. Μπορούσα να σέρνομαι στο κενό ανάμεσα στις νότες και να κουλουριάζω την πλάτη μου στη μοναξιά».

 

«Η πικρία είναι σαν τον καρκίνο. Τρώει τον οικοδεσπότη. Αλλά ο θυμός είναι σαν τη φωτιά. Τα καίει όλα εντελώς».

 

«Μια σοφή γυναίκα δεν θέλει να είναι εχθρός κανενός. Μια σοφή γυναίκα αρνείται να γίνει θύμα οποιουδήποτε».

 

«Είναι καιρός οι γονείς να διδάξουν από νωρίς στα παιδιά ότι στη διαφορετικότητα υπάρχει ομορφιά και υπάρχει δύναμη».

 

«Μπορεί να μην ελέγχετε όλα τα γεγονότα που σας συμβαίνουν, αλλά μπορείτε να αποφασίσετε να μη συντριβείτε από αυτά».

 

«Είναι ένα από τα μεγαλύτερα δώρα που μπορείτε να κάνετε στον εαυτό σας, το να μπορείτε να συγχωρέσετε. Συγχωρείστε τους όλους».

 

«Η αγάπη είναι σαν ιός. Μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε ανά πάσα στιγμή».

 

«Αν έχεις μόνο ένα χαμόγελο, χάρισε το στους ανθρώπους που αγαπάς».

 

«Αν βρεις στην καρδιά σου να νοιάζεσαι για κάποιον άλλο, θα έχεις πετύχει».

 

«Έμαθα εδώ και πολύ καιρό ότι το πιο σοφό πράγμα που μπορώ να κάνω είναι να είμαι στο πλευρό μου, να είμαι συνήγορος του εαυτού μου και άλλων σαν εμένα».

 

«Η μητέρα μου είπε ότι πρέπει πάντα να δυσανασχετώ με την άγνοια αλλά να κατανοώ τον αναλφαβητισμού. Ότι κάποιοι, ανίκανοι να πάνε σχολείο, ήταν πιο μορφωμένοι και πιο έξυπνοι από τους καθηγητές κολεγίων».

 

«Νομίζω ότι όλοι έχουμε ενσυναίσθηση. Μπορεί να μην έχουμε αρκετό θάρρος να την επιδείξουμε».

 

«Οι λέξεις σημαίνουν περισσότερα από αυτά που αναγράφονται στο χαρτί. Χρειάζεται η ανθρώπινη φωνή για να τους εμφυσήσει βαθύτερο νόημα».

 

«Αν χάσουμε την αγάπη και τον αυτοσεβασμό ο ένας για τον άλλον, έτσι πεθαίνουμε τελικά».

 

«Με τόσους πολλούς τρόπους, ο διαχωρισμός με διαμόρφωσε και η εκπαίδευση με απελευθέρωσε».

 

«Πιστεύω ότι κάθε άνθρωπος γεννιέται με ταλέντο».

 

«Ό,τι θέλεις να κάνεις, αν θέλεις να είσαι σπουδαίος σε αυτό, πρέπει να το αγαπάς και να μπορείς να κάνεις θυσίες για αυτό».