«Έξι πράγματα που μου δίδαξε το παιδί μου με ΔΕΠΥ»
Η Αμερικανίδα αρθρογράφος Rita Templeton γνωρίζει από πρώτο χέρι ότι οι δυσκολίες της μητρότητας, ή μάλλον ειδικά αυτές, κρύβουν πολύτιμα μαθήματα.
Αναμφίβολα τα παιδιά μας μας κάνουν διαφορετικούς ανθρώπους. Τους δίνουμε σημαντικά μαθήματα ζωής αλλά και εκείνα έχουν πολλά –και συχνά αναπάντεχα– να μας διδάξουν. Ειδικά τα παιδιά με ιδιαίτερες ανάγκες. Μαζί τους έχουμε να μάθουμε όχι μόνο τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της «τυπικής» μητρότητας, αλλά και να αντιμετωπίσουμε καθημερινές προκλήσεις που άλλοι γονείς δεν αντιμετωπίζουν.
Τι θέλω να πω; Ο μεγαλύτερος γιος μου έχει ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας… με μια έμφαση στο «υπερκινητικό» κομμάτι). Δυσκολεύεται να καθίσει ή να σταθεί ακίνητος, χοροπηδώντας –κυριολεκτικά- γύρω γύρω στο υπνοδωμάτιό του, ακόμα και ενώ δουλεύει στον υπολογιστή. Προφανώς αυτό τον δυσκολεύει να συγκεντρωθεί σε οτιδήποτε για περισσότερα από μερικά λεπτά τη φορά οπότε, όπως μπορείτε να φανταστείτε, δίνουμε μάχες από τότε που ξεκίνησε το σχολείο.
Αλλά παρά τις δυσκολίες που έχουμε αντιμετωπίσει, ή μάλλον χάρη σε αυτές, η ανατροφή του γιου μου μας έχει ανοίξει τα μάτια. Οι ανάγκες του, καθώς μαθαίνουμε να τον βοηθάμε να προχωράει στη ζωή του καλύπτοντας και αντιμετωπίζοντάς τις, μου έχουν διδάξει εκπληκτικά μαθήματα:
Αποδοχή. Ας είμαστε ειλικρινείς: Καμία μελλοντική μητέρα δεν ονειρεύεται, ενώ χαϊδεύει την κοιλιά της, να αποκτήσει ένα παιδί με ΔΕΠΥ. Και όταν το παιδί σου διαγιγνώσκεται με οτιδήποτε δεν περίμενες, είτε συνειδητοποιείς από τη γέννα ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα είτε παίρνει λίγο περισσότερο, παθαίνεις ένα σοκ – ειδικά αν είναι κάτι που δεν θα «περάσει», απλά. Πονάς για λογαριασμό του παιδιού σου, γιατί παρόλο που δεν το είχε ζητήσει, πρέπει να το αντιμετωπίσει για το υπόλοιπο της ζωής του. Αλλά με το γιο μου, έχω συνειδητοποιήσει ότι είναι απλώς ένα μέρος που το κάνει αυτό που είναι, όπως και τα ξανθά μαλλιά του και το εγγενές χάρισμά του στον προγραμματισμό υπολογιστών. Θα ήταν πολύ διαφορετικός χωρίς αυτό, και αυτό θα φαινόταν, απλά, παράξενο.
Υπομονή. Μια εργασία διαρκεί αιώνια για ένα παιδί με ΔΕΠΥ. Ακόμα και οι απλούστερες εντολές χάνονται στον πολυάσχολο εγκέφαλό του, και το «Σε παρακαλώ, πλύνε τα δόντια σου» γίνεται «Σε παρακαλώ, πήγαινε προς το μπάνιο αλλά άφησε ένα παιχνίδι στο πάτωμα να αποσπάσει την προσοχή σου και άλλαξε πορεία για να το δώσεις στον αδερφό σου και ξεχάσου με ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι που παίζει και μετά άρχισε να διαφωνείς μαζί του για το αν είναι η καλύτερη η παλιά ή η νέα έκδοση του Minecraft». Όπως έχω μάθει, από αυτά τα παιδιά δεν μπορούμε να περιμένουμε να τους δώσουμε, απλά, μια εντολή και να περιμένουμε να την εκτελέσουν – και οι αντιπερισπασμοί δεν είναι απαραίτητα δικό τους φταίξιμο. Για όλα αυτά, έχω γίνει πιο υπομονετική (ή τουλάχιστον, ελαφρώς).
Ανεκτικότητα. Η ΔΕΠΥ συνοδεύεται από πολλές παρορμητικές «δράσε πρώτα και σκέψου μετά» συμπεριφορές που –όπως ξέρει κάθε γονιός παιδιού με ΔΕΠΥ– κάποιες φορές κάνουν το παιδί σου «ένα τέτοιο παιδί», όσο καλά κι αν συμπεριφέρεται σε κανονικές συνθήκες (ή όσο αυστηρά κι αν το πειθαρχείς). Παρόλο που η διαταραχή δεν είναι ορατή, αυτά τα παιδιά φαίνεται να είναι κανονικά παιδιά που φέρονται σαν βλάκες, πράγμα που πυροδοτεί πολλές επικριτικές ματιές από τους γύρω. Τώρα που το ξέρω από πρώτο χέρι, έχω πάψει να κατακρίνω άλλους γονείς για τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρονται τα παιδιά τους (ή για τα ίδια τα παιδιά). Ποτέ δεν ξέρεις από πού προέρχεται πραγματικά μια συμπεριφορά. Πράγμα που μου έχει διδάξει επίσης την…
Κατανόηση. Ξέρετε πόσο απελπιστικό (να μην πούμε άβολο) είναι να έχεις το παιδί που είναι το πιο φασαριόζο και το πιο ενοχλητικό σε μια συνάντηση ή που σηκώνεται και περιφέρεται στην τάξη ενώ όλα τα άλλα κάθονται υπάκουα; Είναι δύσκολο. Και όταν είσαι ο γονιός εκείνου του παιδιού, αντιμετωπίζεις πολλή άδικη κριτική και. Όπως έχω μάθει, για όποιον αγωνίζεται για την εικόνα του στους άλλους, το να βρίσκει κάποιον που τον καταλαβαίνει είναι σαν μια σταγόνα νερό μέσα στην έρημο.
Θάρρος: Εμείς οι γονείς παιδιών με ΔΕΠΥ μπορεί να δυσκολευόμαστε, αλλά αυτό δεν συγκρίνεται με ό,τι πρέπει να περάσουν τα ίδια τα παιδιά μας, έτσι ο γιος μου μού έχει διδάξει το θάρρος. Ξέρει ότι δεν είναι πάντα εύκολο να βρίσκεται με άλλους ανθρώπους, αλλά το προσπαθεί ούτως ή άλλως. Δυσκολεύεται στο σχολείο, αλλά αντιμετωπίζει την κάθε μέρα με ανανεωμένο πνεύμα αισιοδοξία. Εγώ με τη σειρά μου έχω μάθει πώς να είμαι γενναία, να αγωνίζομαι τολμηρά και σταθερά ώστε να ικανοποιηθούν οι εκπαιδευτικές ανάγκες του και να τον υπερασπίζομαι όταν χρειάζεται.
Συμπόνια. Όλα αυτά τα κάνω για το γιο μου γιατί ξέρω πόσο δύσκολο πρέπει να είναι κάποιες φορές να είσαι στη θέση του. Το κάνει γιατί ξέρω πόσο έξυπνος, καλός και τρυφερός είναι – ακόμα και τις στιγμές που όλα αυτά επισκιάζονται από τη ΔΕΠΥ. Ξέρω ότι δεν του αξίζει οι άλλοι να παραβλέπουν όλα αυτά τα υπέροχα στοιχεία του εξαιτίας ενός πράγματος που ο ίδιος δεν μπορεί να ελέγξει. Και θα τον στηρίξω μέχρι το τέλος του κόσμου, γιατί ο γιος μου δεν είναι η ΔΕΠΥ του.
Κάθε γονιός που το παιδί του έχει ΔΕΠΥ μπορεί να σας πει ότι βρίσκεται διαρκώς εν μέσω ενός εξαντλητικού μαραθωνίου εξηγήσεων και φαρμάκων και συνεδριών και διαπραγματεύσεων και συναντήσεων με δασκάλους. Κάποιοι ίσως πουν ότι τα παιδιά μας είναι τυχερά που έχουν κάποιους να τα κάνουν όλα αυτά για λογαριασμό τους. Αλλά στη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, κι εμείς διδασκόμαστε από τα παιδιά μας πολύτιμα μαθήματα που δεν μας κάνουν απλώς καλύτερους γονείς, αλλά καλύτερους ανθρώπους.
