Σε ποια ηλικία διδάσκουμε την έννοια των σωματικών ορίων σε ένα πολύ εκδηλωτικό παιδάκι;
Και με ποιον τρόπο του μαθαίνουμε να σέβεται τον προσωπικό χώρο των άλλων, χωρίς όμως να αποθαρρύνουμε εντελώς τις χειρονομίες τρυφερότητας.
Στην περίοδο της μη λεκτικής επικοινωνίας, τα παιδιά εισπράττουν και δίνουν τρυφερότητα μέσα από το άγγιγμα. Με αγκαλιές, φιλιά και χάδια χτίζουμε τη σχέση μας μαζί τους στη διάρκεια των πρώτων μηνών της ζωής τους και τα κάνουμε να νιώσουν αγάπη και ασφάλεια.
Μεγαλώνοντας, ένα παιδάκι συνεχίζει να δείχνει τρυφερότητα μέσα από τις πράξεις του, κάτι που δεν πρέπει να αποθαρρύνουμε. Ταυτόχρονα όμως οφείλουμε ως γονείς να αρχίσουμε να του μαθαίνουμε πώς θα σεβαστεί τον προσωπικό χώρο των άλλων και το γεγονός, ας πούμε, ότι ένα άλλο παιδάκι μπορεί να μην επιθυμεί μια αγκαλιά ή ένα φιλί. Πώς θα βρούμε τη χρυσή τομή;
«Τα παιδιά δεν ξέρουν τίποτα στην αρχή της ζωής τους. Οι γονείς πρέπει να τα διδάξουν και να τους δώσουν το παράδειγμα», εξηγεί ο οικογενειακός θεραπευτής Ken Dolan-Del Vecchio, συγγραφέας του βιβλίου «Simple Habits of Exceptional (But Not Perfect)» («Απλές συνήθειες που μας κάνουν ξεχωριστούς (αλλά όχι τέλειους)»).
«Γινόμαστε πρότυπα» σημαίνει ότι καταρχήν εμείς οι ίδιοι, ως γονείς, σεβόμαστε τα σωματικά όρια του παιδιού μας αλλά και του ή της συντρόφου μας. «Οι γονείς πρέπει να δείχνουν ότι αναγνωρίζουν ότι κάθε ένας –τόσο ένας ενήλικας όσο και ένα παιδί– έχει τα όριά του. Διαφορετικά, δεν θα το κάνουν ούτε τα παιδιά τους».
Αυτό δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι πρέπει να προσφέρουμε με φειδώ τρυφερότητα και αγάπη σε ένα μωρό. Στην περίοδο της μη λεκτικής επικοινωνίας, μόνο οι αγκαλιές και τα χάδια κάνουν ένα μωρό ή ένα νήπιο να νιώσει ασφαλές. Αλλά καθώς ένα παιδί αρχίζει να αναπτύσσει λεκτικές δεξιότητες, μπορούμε να τις χρησιμοποιήσουμε ως μέσο για να του διδάξουμε τις έννοιες των σωματικών ορίων και της συγκατάθεσης.
Με ποιον τρόπο; Ζητώντας από το παιδί μας, για παράδειγμα, προτού αγκαλιάσει ή φιλήσει ένα παιδάκι, να ρωτήσει το άλλο παιδάκι αν συμφωνεί. Γιατί το πρόβλημα σε τέτοιες περιπτώσεις δεν είναι η ίδια η χειρονομία της τρυφερότητας –κάθε άλλο! – αλλά η μη συναίνεση από την άλλη πλευρά.
«Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να κάνετε το παιδί σας να νιώσει ότι η οικειότητα και η τρυφερότητα δεν είναι καλά πράγματα», εξηγεί ο Dolan-Del Vecchio. «Προσπαθήστε να βρείτε την ισορροπία. Ζούμε σε μια κοινωνία που δεν ενθαρρύνει την επαφή. Είναι πολύ σημαντικό λοιπόν να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να αποκτήσουν δυνατές διαπροσωπικές σχέσεις».
Η καλύτερη τακτική, σύμφωνα με τον ειδικό, αν το παιδί μας παραβιάσει άθελά του τα όρια του άλλου, είναι να του το δείξουμε με καλή διάθεση, χωρίς π.χ. να του βάλουμε τις φωνές ή να το κάνουμε να νιώσει αμήχανα. Μπορούμε, για παράδειγμα, να το απομακρύνουμε λίγο από το άλλο παιδάκι και να του υπενθυμίσουμε ότι προτού αγκαλιάσει κάποιον, πρέπει πάντα να τον ρωτάει αν θέλει μια αγκαλιά. Ταυτόχρονα, δεν πρέπει να διστάσουμε να ζητήσουμε από τους φίλους και τους συγγενείς μας να κάνουν το ίδιο, προτού αγκαλιάσουν ή φιλήσουν το παιδί μας.
«Έτσι, χωρίς να τιμωρείτε το παιδί σας, του διδάσκετε με συνέπεια και ηρεμία τις έννοιες των σωματικών ορίων και του αλληλοσεβασμού», προσθέτει ο Dolan-Del Vecchio.
Αν το παιδί σας είναι ιδιαίτερα εκδηλωτικό, μεγάλη έμφαση πρέπει να δώσετε στην προστασία του απέναντι σε δυνητικά επικίνδυνους αγνώστους, μιλώντας του με δόκιμους όρους για τα γεννητικά του όργανα και εξηγώντας του ότι ποτέ μα ποτέ δεν πρέπει να αφήσει κάποιον άλλο να τα αγγίξει (διαβάστε εδώ περισσότερα για την προστασία ενός παιδιού από αγνώστους).
Η ίδια η τρυφερότητα του παιδιού δεν συνιστά λόγο ανησυχίας αφού, καλώς ή κακώς, «τα περισσότερα παιδιά γίνονται πιο συγκρατημένα μεγαλώνοντας», καταλήγει ο ειδικός.
