Πώς να καταλάβετε αν υποφέρετε από επιλόχειο αγχώδη διαταραχή;
Καθώς είναι τρεις με τέσσερις φορές πιο συνηθισμένη από την επιλόχειο κατάθλιψη
Από τότε που γεννήθηκε το μωρό σας, αντί να πλέετε σε πελάγη ευτυχίας όπως νομίζετε ότι θα έπρεπε να σας συμβαίνει, είστε μονίμως στα πρόθυρα του πανικού. Αφού θηλάσετε το μωρό σας δυσκολεύεστε να κοιμηθείτε, καθώς ένα πλήθος από καταστροφικές σκέψεις εισβάλλουν, η μία μετά την άλλη, στο μυαλό σας και αφού τελικά αποκοιμηθείτε αποκαμωμένη, ξυπνάτε προτού ακόμα ξαναξυπνήσει το μωρό σας πεινασμένο, λουσμένη στον ιδρώτα από μια αδιόρατη αίσθηση απειλής που σας ακολουθεί διαρκώς τον τελευταίο καιρό.
Τον ύπνο σας στοιχειώνουν εφιάλτες: ότι το μωρό σας πνίγεται σε μια κουταλιά γάλα, ότι βράζει από τον πυρετό ή ότι σας πέφτει από τα χέρια μέσα στη μέση του δρόμου. Η ανακούφιση που νιώθετε όταν ξυπνάτε ξαφνικά και ανακαλύπτετε ότι συνεχίζει να κοιμάται δίπλα σας γαλήνιο δεν διαρκεί πολύ. Σύντομα θα δώσει τη θέση της σε ένα νέο εφιαλτικό σενάριο, που θα σας βασανίσει στον ύπνο σας ή τις ώρες που είστε ξύπνια.
Δεν είστε οι μόνες. Σύμφωνα με την κοινωνική λειτουργό Karen Kleiman, ιδρύτρια και διευθύντρια του Κέντρου κατά του Επιλόχειου Στρες, γύρω στο 15% των νέων μαμάδων αισθάνεται τόσο έντονο στρες, που δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα ακόμα και με τις πιο απλές υποχρεώσεις της ημέρας τους. Πολλές από αυτές δεν ξέρουν ότι το μαρτύριό τους έχει όνομα. Όπως σχολιάζει η Kleiman στο βιβλίο της Dropping the Baby and Other Scary Thoughts (Ο φόβος ότι θα μου πέσει το μωρό και άλλες τρομακτικές σκέψεις) η επιλόχειος αγχώδη διαταραχή –μια διαφορετική κατάσταση από την επιλόχειο κατάθλιψη– συχνά δεν διαγιγνώσκεται, καθώς όλοι, ακόμα και οι γιατροί, θεωρούν φυσιολογικό από μια νέα μητέρα να αισθάνεται αυξημένο άγχος.
Άλλωστε, είναι φυσικό ένστικτο να ανησυχούμε για τα μικρά μας. Σε κάποιες περιπτώσεις όμως αυτή η ανησυχία μάς παραλύει. Μια νέα μητέρα που υποφέρει από επιλόχειο άγχος νιώθει ότι βρίσκεται διαρκώς σε ένα πεδίο μάχης. Η Kleiman περιγράφει αυτή την κατάσταση ως «υπερβολική ανησυχία» ή «τοξική ανησυχία».
«Η περίοδος μετά τη γέννα ενός παιδιού είναι μια εποχή μετάβασης που μπορεί να θέσει σε έντονη δοκιμασία μια γυναίκα», γράφει η Kleiman. «Σε αυτή τη γυναίκα λείπει πολύτιμος ύπνος, την ταλαιπωρούν οι ορμονικές μεταβολές και κάποιες φορές περνούν από το μυαλό της απίστευτες σκέψεις. Αν όμως μια μητέρα κάνει σκέψεις που της προκαλούν αμηχανία, σε μια περίοδο της ζωής της όταν η οικογένεια, οι φίλοι της και η κοινωνία περιμένουν από εκείνη να νιώθει ευτυχισμένη, είναι πολύ πιθανό να την καταβάλουν οι τύψεις και μια αβάσταχτη αίσθηση αποτυχίας».
Σε νευρολογικό επίπεδο, ο εγκέφαλος μιας εγκυμονούσας υφίσταται μια σειρά από αλλαγές που καθώς την προετοιμάζουν για τη μητρότητα, μπορεί να συντελέσουν και στο άγχος της. Για παράδειγμα, στη διάρκεια της εγκυμοσύνης ανεβαίνουν τα επίπεδα οξυτοκίνης, της ορμόνης που ευνοεί την τρυφερότητα. Η ίδια ορμόνη όμως είναι που ενεργοποιεί έντονα περιοχές του εγκεφάλου οι οποίες συνδέονται με τη συναισθηματική ταύτιση και, ναι, το άγχος. Σύμφωνα μάλιστα με μια μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2016 στην επιθεώρηση Nature Neuroscience, οι συγκεκριμένες αλλαγές μπορεί να παραταθούν και μετά την επιλόχειο περίοδο. Ουσιαστικά, μια νέα μητέρα έχει προγραμματιστεί να αφουγκράζεται τις ανάγκες του μωρού της και να ανταποκρίνεται σε αυτές. Κάποιες φορές όμως το στρες να το κάνει σωστό μπορεί να γίνει τοξικό.
Ποιες γυναίκες κινδυνεύουν περισσότερο από την επιλόχειο αγχώδη διαταραχή; Οι παράγοντες κινδύνου, όπως σχολιάζει η Kleiman, είναι το οικογενειακό ιστορικό άγχους, η γενετική προδιάθεση σε ψυχιατρικές διαταραχές, παράγοντες από το περιβάλλον, οι ορμονικές αλλαγές, ακόμα και μοτίβα σκέψης που μας οδηγούν στην ανησυχία. Ωστόσο, η επιλόχειος αγχώδης διαταραχή δεν κάνει διακρίσεις: μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε γυναίκα γίνεται μητέρα. Για την ακρίβεια, σύμφωνα με μελέτη του 2016 από το Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας, είναι τρεις με τέσσερις φορές πιο συνηθισμένη από την επιλόχειο κατάθλιψη.
Η αντιμετώπιση κάθε περιστατικού αποφασίζεται από τον ειδικό και μπορεί να είναι ψυχοθεραπεία, φαρμακευτική αγωγή, γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία ή συνδυασμών αυτών. Σε κάθε περίπτωση, μια γυναίκα δεν πρέπει να κρατάει στάση άρνησης απέναντι σε συμπτώματα έντονου άγχους.
