Είναι εντάξει να φοβάσαι!
Μιλώντας κι εξηγώντας στα παιδιά το συναίσθημα του φόβου
«Το μόνο που πρέπει να φοβόμαστε είναι ο ίδιος ο φόβος» είπε κάποτε ο Φραγκλίνος Ρούζβελτ. Το πρώτο βήμα για τη διόρθωση οτιδήποτε είναι ο προσδιορισμός της πηγής. Για παράδειγμα, εάν έχουμε νερό στο σπίτι μας, πρέπει να βρούμε την πηγή της διαρροής. Η ίδια διαδικασία ισχύει για τον φόβο. Μόλις προσδιορίσουμε από πού προέρχεται, μπορούμε να βρούμε μια λύση.
Είτε πρόκειται για τέρατα μέσα στην ντουλάπα ή ανασφάλεια για τον κορωνοϊό, ο φόβος είναι ένα συναίσθημα που μπορεί να εκδηλωθεί με διαφορετικούς τρόπους, ειδικά στα παιδιά. Αλλά ποιοι είναι οι καλύτεροι τρόποι για να τα βοηθήσετε να το διαχειριστούν;
Πριν κάνετε οτιδήποτε, ελέγξτε τις δικές σας φοβίες
Το πρώτο βήμα προς την αντιμετώπιση των φόβων των παιδιών σας είναι να γνωρίζετε τους δικούς σας. Πριν ξεκινήσετε να μιλάτε, ελέγξτε τον εαυτό σας και βεβαιωθείτε ότι το άγχος σας είναι υπό έλεγχο. Το να ακούτε προσεκτικά είναι σημαντικό επειδή θέλετε να απαντήσετε στις ανησυχίες τους και να μην ξεφύγετε από τις δικές σας ανησυχίες. Όταν αισθάνεστε έτοιμοι, πάρτε μερικές βαθιές ανάσες και προσφέρετε ένα αυτί που μπορεί να εστιάσει στα λόγια τους χωρίς εσωτερικές παρεμβολές, ώστε να μπορούν να μοιραστούν μαζί σας ό,τι αισθάνονται ότι τα βαραίνει.
Είναι σημαντικό επίσης να ξέρετε αν τους έχετε μεταδώσει κάποιες από τις φοβίες σας, για παράδειγμα αν τρομάζετε υπερβολικά όταν βλέπετε ένα έντομο, ένα σκύλο, όταν ακούτε ένα κεραυνό, όταν νιώθετε τις πρώτες ενδείξεις ενός σεισμού.
Το να είμαστε γονείς μας ωθεί πρώτα απ’ όλα να αντιμετωπίσουμε τις δικές μας φοβίες και να είμαστε ψύχραιμοι για να νιώθουν τα παιδιά μαζί μας ασφαλή.
Στη συνέχεια, επιλέξτε προσεκτικά τις λέξεις σας
Ως γονείς, είναι εύκολο να πετάξετε αστείες δηλώσεις και να ξεχάσετε πώς είναι κυριολεκτικά το να είσαι παιδί. Για αυτό είναι σημαντικό να ελέγχετε την ειρωνεία, τον σαρκασμό και τις υπερβολές όταν μιλάτε σε ένα παιδί που βρίσκεται υπό καθεστώς φόβου. Ακόμα και το χιούμορ που θα χρησιμοποιήσετε πρέπει να είναι λεπτό και να είστε σίγουροι ότι θα γίνει κατανοητό από το παιδί και ότι δεν θα εντείνει την ανησυχία του.
Στη συνέχεια, προβάλλετε έναν αέρα σιγουριάς. Να μιλάτε με ήρεμο τόνο φωνής που μεταδίδει το μήνυμα ότι, ανεξάρτητα από το τι συμβαίνει, οι ενήλικες στη ζωή του έχουν τον έλεγχο και θα συνεχίσουν να διατηρούν τα παιδιά τους ασφαλή. Ένα μεγαλύτερο παιδί μπορεί να χειριστεί μια πιο απολαυστική παρουσίαση του τι συμβαίνει, αλλά ένα μικρότερο παιδί θα αντιμετωπίσει καλύτερα το φόβο του αν ξέρει ότι έχει ασφάλεια και σταθερότητα.
Βοηθήστε τα παιδιά να βρουν καλές κι αξιόπιστες πληροφορίες για να κατανοήσουν την πηγή του φόβου τους
Τα παιδιά μαζεύουν πληροφορίες όπως τα σφουγγάρια. Όταν συζητάμε για κάτι που ανησυχούν, τώρα είναι η ώρα να τους υπενθυμίσουμε ότι δεν είναι όλα όπως τα σκέφτονται ή ακούνε. Μελετήστε την πηγή των φόβων τους, ερμηνεύστε τους φόβους τους και δώστε τους λογικά στοιχεία για να κατανοήσουν αν αυτό που φοβούνται είναι κάτι φυσικό (όλοι φοβόμαστε).
Συστήνοντας το αίσθημα του φόβου
Όλοι φοβόμαστε κάποια στιγμή στη ζωή μας. Ο φόβος είναι ένα σημαντικό συναίσθημα που στόχος του είναι να μας κρατάει ασφαλείς. Το να φοβόμαστε τον δρόμο μας κάνει να κοιτάμε προσεχτικά πριν περάσουμε απέναντι και να ελέγχουμε το φανάρι και τη σηματοδότηση. Το να φοβόμαστε το ρεύμα μας κάνει να μη βάζουμε το χέρι μας στην πρίζα. Όταν ξέρουμε τι φοβόμαστε ξέρουμε τι να κάνουμε και τι να αποφύγουμε για να παραμείνουμε ασφαλείς.
Αν πέσουμε από την κούνια, το να φοβηθούμε σημαίνει ότι πρέπει να γίνουμε πιο προσεχτικοί για να μην ξαναπέσουμε – δεν σημαίνει ότι δεν θα ανέβουμε ξανά στην κούνια. Αν χτυπήσουμε ενώ κάνουμε ποδήλατο δεν θα μας κάνει να κρύψουμε το ποδήλατο στην αποθήκη, θα μας κάνει να σιγουρευόμαστε από πριν ότι φοράμε κράνος κι όλα τα απαραίτητα προστατευτικά κι ότι θα λάβουμε μερικά πράγματα ακόμα υπόψη για να βελτιώσουμε τις οδηγικές μας δεξιότητες.
Αντιμετωπίζουμε τους φόβους μας και βελτιώνουμε τα αντανακλαστικά μας και τις γνώσεις σε σχέση με όλα όσα μπορεί να μας φοβίζουν.
Διδάξτε τους μηχανισμούς αντιμετώπισης
Ένα από τα πιο δύσκολα σημεία του φόβου είναι ότι δεν θα είστε πάντα παρόντες για να βοηθήσετε το παιδί σας να το διαχειριστεί αυτή τη στιγμή. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι μηχανισμοί αντιμετώπισης είναι τόσο σημαντικοί. Μια τεχνική με βαθιές αναπνοές για δέκα λεπτών κάθε βράδυ πριν από τον ύπνο μπορεί να είναι μια εξαιρετική ιεροτελεστία που τα παιδιά μπορούν να χρησιμοποιούν και σε συντομευμένη εκδοχή και κατά τη διάρκεια της μέρα όταν θέλουν να βρουν κουράγιο και θάρρος να αντιμετωπίσουν κάτι που τα φοβίζει.
Ρωτήσετε απευθείας το παιδί σας τι τα βοηθά να χαλαρώσουν. Ίσως είναι άσκηση ή η ανάγνωση ή ένα παζλ. Θα μπορούσε επίσης το να μιλά με τους φίλους του. Κάνετε αυτές τις δραστηριότητες μαζί, καθώς η παρουσία σας προσθέτει ένα άλλο επίπεδο άνεσης, το οποίο, όπως η «κουβέρτα ενός μικρού παιδιού», μπορεί τελικά να τα βοηθήσει να αναπτύξουν μια αξιόπιστη εσωτερική αίσθηση άνεσης.