Από τη συναισθηματική νοημοσύνη στην ενσυναίσθηση

Τα παιδιά αναγνωρίζουν πιο εύκολα τα συναισθήματα απ’ ό,τι τις πράξεις ή τις συμπεριφορές. Ωστόσο δεν μπορούν όταν είναι μικρά να τα ονοματίσουν ή να τα ξεχωρίσουν με τον τρόπο που το κάνουν οι μεγάλοι. Υπάρχουν πολλά βήματα που μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε τα παιδιά να τα καταλαβαίνουν πώς νιώθουν τα ίδια αλλά και πώς κάνουν τους άλλους να νιώθουν.

• Μιλάμε για τα συναισθήματα: Λέμε με κάνεις να νιώθω χαρά όταν… Είμαι λίγο λυπημένη σήμερα επειδή… Αυτός ο καιρός μου δημιουργεί όμορφη διάθεση…
• Ζωγραφίζουμε τα συναισθήματα: Αφήνουμε τα παιδιά να εκφραστούν με τη ζωγραφική, τα χρώματα, τις χειροτεχνίες και μετά συζητάμε για το τι συναισθήματα είχαν όση ώρα τα έφτιαχναν και τι συναισθήματα τους δημιουργεί το αποτέλεσμα. Επίσης, τους ζητάμε να φτιάξουν μια θεματική ενότητα με βάση ένα συναίσθημα, ή μια κλίμακα συναισθήματος.
• Μαθαίνουμε το «θερμόμετρο» των συναισθημάτων: Υπάρχουν τα συναισθήματα αλλά υπάρχουν και οι διακυμάνσεις: πολλή χαρά-λίγη χαρά, πολύς θυμός-μέτριος θυμός, μεγάλη λύπη-μικρή λύπη.
• Μπαίνουμε στα «παπούτσια» κάποιου άλλου: Παίζουμε παιχνίδια ρόλων ή προσομοίωσης που βοηθούν τα παιδιά να μπουν στη θέση κάποιου άλλου και να καταλάβουν τι νιώθει κάποιος άλλος σε μια συγκεκριμένη κατάσταση. Κάνουμε θεατρικά παιχνίδια και εξερευνούμε με αυτόν τον τρόπο μια ποικιλία συναισθημάτων.

• Διαβάζουμε βιβλία για τα συναισθήματα ή βλέπουμε παιδικές ταινίες και μιλάμε για το πώς νιώθουμε: Για το πώς μπορεί να ένιωθαν οι ήρωες των ιστοριών ή πώς μπορεί να νιώθαμε εμείς στη θέση τους.
• Δεν επικρίνουμε κανένα συναίσθημα: Αγκαλιάζουμε όλα τα συναισθήματα, βοηθάμε ωστόσο τα παιδιά να τα διαχειρίζονται και κυρίως να τα εκφράζουν με έναν τρόπο που δεν θα δημιουργεί πρόβλημα ούτε στα ίδια ούτε στους άλλους!
• Βρίσκουμε τρόπους έκφρασης: Χορεύουμε και τραγουδάμε! Η μουσική, ο ρυθμός, οι χορευτικές κινήσεις απελευθερώνουν και μας βοηθάνε να εκτονωθούμε, να εκφραστούμε και να ισορροπήσουμε.
• Μαθαίνουμε να αναπνέουμε: Δείχνουμε στα παιδιά πώς να ελέγχουν κάποια στρεσογόνα συναισθήματα με την αναπνοή και πώς να ηρεμούν μόνα τους.
• Παίζουμε μαζί: Και χρησιμοποιούμε το παιχνίδι για να καταλάβουμε τι νιώθουμε και να διαχειριζόμαστε αισθήματα νίκης, ήττας, ενθουσιασμού, πικρίας, σεβασμού των κανόνων, ή ανταγωνισμού.
• Φτιάχνουμε νέες λέξεις ή νέα συναισθήματα: Μερικές φορές τα συναισθήματα των παιδιών δεν χωράνε σε ετικέτες και δεν μπαίνουν εύκολα στις γνωστές κατηγορίες, στην προσπάθειά τους να επικοινωνήσουν τα συναισθήματά τους ας τους δώσουμε τη δυνατότητα να φτιάξουν νέες λέξεις, όπως υπάρχει ήδη η χαρμολύπη και ο κλαυσίγελος που προσπαθούν να συνδυάσουν αταίριαστα εκ πρώτης όψεως συναισθήματα, να βοηθήσουμε τα παιδιά να δημιουργήσουν τους δικούς τους συνδυασμούς: θυμολύπη, χαρανεύρα, κλπ…

Κυρίως επικοινωνούμε με τα παιδιά. Δεν υπάρχει «σωστό» ή «λάθος» συναίσθημα. Μιλάμε και ακούμε. Τα ενθαρρύνουμε να είναι ειλικρινή και να εκφράζουν αυτά που νιώθουν και τα βοηθάμε να τα διαχειρίζονται για να μπορούν να ζουν σε αρμονία με τον εαυτό τους και τους άλλους γύρω τους.