«Όλοι μας είμαστε εν δυνάμει “χαρισματικοί” γονείς, εφόσον είναι στη φύση μας η αγάπη και η φροντίδα προς τα παιδιά μας» Ελένη Γαρυφαλάκη
Μιλήσαμε με την Ελένη Γαρυφαλάκη, με αφορμή το βιβλίο της «Χαρισματική εκπαίδευση – πώς οι δυσκολίες γίνονται πλεονέκτημα (θεωρία spin)»
Με αφορμή το βιβλίο της «Χαρισματική εκπαίδευση – πώς οι δυσκολίες γίνονται πλεονέκτημα (θεωρία spin)» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Brainfood, είχαμε μια ουσιαστική συζήτηση για τη γονεϊκότητα, την ανατροφή και την πολλαπλή νοημοσύνη, με τη συγγραφέα μαμά και εξειδικευμένη παιδαγωγό Ελένη Γαρυφαλάκη.
Πώς θα μπορούσαν οι γονείς να γίνουν πιο «χαρισματικοί»;
Είναι ενδιαφέρον να ξεκινά κανείς με μια τέτοια ερώτηση. Μιλάμε για χαρισματικά παιδιά, αναφερόμαστε σε «χαρισματική» εκπαίδευση με το νέο αυτό βιβλίο, αλλά κανείς δεν είχε μιλήσει μέχρι τώρα για «χαρισματικούς» γονείς. Υπάρχουν στ’ αλήθεια; Θα μπορούσε κάποιος να γίνει; Ποια είναι η συνταγή ή, μήπως, είναι ένα ταλέντο εκ γενετής;
Νομίζω πως όλοι μας είμαστε εν δυνάμει «χαρισματικοί» γονείς, εφόσον είναι στη φύση μας η αγάπη και η φροντίδα προς τα παιδιά μας, όπως, επίσης, μιλάμε για γονεϊκό ένστικτο, πολύ δυνατό μάλιστα. Στην πορεία κάπου χανόμαστε, είτε γιατί η «κασέτα» των βιωμάτων μας και του τρόπου που η κοινωνία μας μεγάλωσε είναι δυσλειτουργική, είτε γιατί ακούμε παραπάνω απ’ όσο θα έπρεπε τους «ειδικούς» και ό,τι διαβάζουμε στο Διαδίκτυο.
Με ποιον τρόπο θα μπορούσαν οι γονείς να βοηθούν τα παιδιά να καλλιεργούν την πολλαπλή νοημοσύνη τους;
Πολλοί γονείς με ρωτούν «Πώς θα ανακαλύψω το ταλέντο του παιδιού μου;» και απαντώ «Είναι ανάγκη να του βάλεις από τώρα ταμπέλα;» και μετά με ξαναρωτά «Ναι, αλλά, αν βρει από τώρα πού είναι καλό, δεν θα γίνει έτσι ευτυχισμένο;». Να πω την αλήθεια, δεν ξέρω αν αυτό είναι το μυστικό της ευτυχίας, το να ανακαλύψεις, δηλαδή, νωρίς το ταλέντο σου, αλλά ξέρω σίγουρα ποιο είναι το μυστικό της δυστυχίας: να θεωρήσεις ότι σε κάποια πράγματα δεν είσαι καλός. Η θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης βοηθά πολύ και σ’ αυτό ακριβώς. Η επαφή με πολλά ερεθίσματα, ώστε το παιδί να αισθάνεται ότι μπορεί να είναι καλό σε πολλά πράγματα και να τα καταφέρνει σε διαφορετικούς τομείς είναι ένα μεγάλο δώρο που μπορούν να κάνουν οι γονείς στα παιδιά τους. Πολλά και διαφορετικά ερεθίσματα, διαφορετικοί άνθρωποι που μπορούν να εμπνεύσουν πολύπλευρα το παιδί σας και ανοιχτό μυαλό σε νέες εμπειρίες είναι ένας σπουδαίος τρόπος να εξελιχθεί ένα παιδί νοητικά, συναισθηματικά και κοινωνικά.
Ποιες πιθανές ερωτήσεις/ανησυχίες έρχεται να απαντήσει το βιβλίο σας «Χαρισματική εκπαίδευση» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Brainfood;
Το βιβλίο αυτό είναι μια πρόταση για μια γενναία αλλαγή στο εκπαιδευτικό σύστημα του παρόντος, που πνέει τα λοίσθια και θα έπρεπε να έχει αλλάξει εδώ και πολύ πολύ καιρό, κατά τη γνώμη μου. Ένας σύγχρονος πολίτης χρειάζεται να σκέφτεται πρώτα απ’ όλα και όχι να αποστηθίζει, χρειάζεται να δημιουργεί και να συνδημιουργεί, να καινοτομεί και οραματίζεται, να αισθάνεται και να συναισθάνεται, να επικοινωνεί και να συνεργάζεται. Στο βιβλίο «Χαρισματική Εκπαίδευση» υπάρχουν και τα θεωρητικά εργαλεία που προσφέρουν οι νευροεπιστήμες στον τομέα της εκπαίδευσης, αλλά και πρακτικές ιδέες και προτάσεις για να δώσουν έμπνευση και κίνητρα για ένα συλλογικό βήμα παραπέρα.
Τι στάθηκε αφορμή για να γράψετε το νέο βιβλίο σας;
Πάντα τα παιδιά είναι η αφορμή για οποιοδήποτε βιβλίο έγραψα, γράφω και θα γράψω. Τα ζω καθημερινά τα παιδιά πώς ασφυκτιούν μέσα στο σχολείο και πώς αναζητούν διαφορετικές εμπειρίες και ερεθίσματα. Ο τρόπος που οργανώνεται πια ο εγκέφαλός τους είναι διαφορετικός, οι ανάγκες τους τελείως αλλιώτικες και ο σύγχρονος κόσμος, επίσης, έχει αλλάξει τόσο πολύ, που μοιάζει πια φυσικό επακόλουθο να ακούγονται περισσότερες φωνές για αλλαγή στο εκπαιδευτικό σύστημα. Το βιβλίο αυτό είναι άλλος ένας «λίθος» στην παγκόσμια ιδέα μιας νέας εκπαίδευσης.
Πώς μπορούμε να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να κάνουν μεγάλα όνειρα;
Πάντα το αντίθετο του φόβου ήταν το όνειρο. Όταν ήμαστε παιδιά, μας έλεγαν να φέρνουμε στο μυαλό μας ωραίες εικόνες, να ονειρευτούμε τον εαυτό μας όπως θα θέλαμε ή να κάνουμε μια προσευχή-όνειρο για να διώξουμε το φόβο.
Δυστυχώς, ειδικά τα τελευταία δύο χρόνια έχει γεμίσει τα παιδιά με φόβο και ανασφάλεια, αλλά η ιστορία έχει δείξει ότι, ακριβώς τέτοιες εποχές, έχουν δημιουργήσει ανθρώπους με σπουδαίο όραμα και νοημοσύνη. Δείτε, για παράδειγμα, τη Φλωρεντία της Αναγέννησης, η οποία προήλθε από μια πανδημία που είχε γεμίσει φόβο και θάνατο τους ανθρώπους της εποχής κι όμως ακολούθησαν σπουδαία μυαλά και αντίστοιχα διαχρονικές δημιουργίες.
Είναι στη φύση μας, λοιπόν, να ονειρευόμαστε πολύ και ο μόνος τρόπος για να ενθαρρύνουμε τα όνειρα, μεγάλα ή μικρά, είναι να ακούμε. Κι η αρχαιοελληνική ακριβής σημασία της λέξης «ακούω» είναι «αισθάνομαι».
Τι σας δίνει δύναμη να υλοποιείτε το εκπαιδευτικό σας όραμα;
Πάντα είχα μια βαθιά πίστη ότι κάθε άνθρωπος έχει ένα δικό του μονοπάτι, στο οποίο βρίσκει τον εαυτό του μέσα στο σύνολο. Από μικρή ήξερα ότι η εκπαίδευση είναι το μονοπάτι μου. Είναι αυτή η πίστη που με κάνει να μην πτοούμαι σε αντιξοότητες και δυσκολίες, ούτε να εφησυχάζομαι σε επιτυχίες και ευκολίες. Χρειάζεται σταθερότητα στο βήμα για να κρατήσεις ισορροπία σε ένα μονοπάτι με γκρεμούς, θα μπορούσα να πω, μιλώντας αλληγορικά.
Ποιες είναι οι πιο σημαντικές προσωπικές εκπαιδευτικές σας αξίες;
Η πίστη, με όλες τις έννοιες που μπορεί να έχει, η εργασιακή ηθική, η συνέπεια, η αυθεντικότητα και η αίσθηση του «μαζί».
Οι γιορτές είναι η εποχή των δώρων, ποιες αρετές θα πρέπει να έχει ένα δώρο για να είναι «χαρισματικό» για τα παιδιά;
Παλιότερα πίστευα ότι ένα δώρο πρέπει να είναι πρακτικό και μάλλον ακριβό. Για παράδειγμα, θα πρέπει να αντέχει στον χρόνο, να έχει εκπαιδευτική αξία ή να έχει καλή ποιότητα. Τώρα πια απολαμβάνω τα ακριβά ποιοτικά δώρα το ίδιο με μια φτηνή πλαστική χαζομαρούλα, αρκεί να έχουν ένα χαρακτηριστικό: να κάνουν «κλικ» στην περιέργεια του παιδιού με πολλούς και ποικίλους τρόπους και για μεγάλο χρονικό διάστημα, όχι μόνο για μια μέρα ή για μια εβδομάδα. Για παράδειγμα, αν αγοράσω το ακριβό κουκλόσπιτο μιας καλής μάρκας παιχνιδιών, ναι, είναι ένα ωραίο ποιοτικό δώρο, αλλά είναι όλα έτοιμα: έπιπλα, πιατάκια, χαλάκια, ζωάκια κ.ο.κ. Αν αγοράσω, όμως, δύο κούκλες και ένα απλό ξύλινο κουκλόσπιτο χωρίς κάτι έτοιμο και χαρίσω και στο παιδί τον χρόνο που χρειάζεται για να δημιουργήσουμε παρέα τα έπιπλα, τα χαλάκια, τα κουζινικά και όλα τα σχετικά, αυτό σίγουρα είναι πολύτιμο δώρο, είναι «χαρισματικό», γιατί το παρακινεί να φανταστεί και να δημιουργήσει. Πρόσφατα, έκανα δώρο ένα απλό ελατήριο σε ένα παιδάκι και έχουν περάσει δύο εβδομάδες και ακόμα το παίζει με χίλιους δύο τρόπους, που, προσωπικά, δεν είχα ποτέ φανταστεί.
Πώς καταφέρνετε να εφαρμόζετε τη θεωρία και την εμπειρία χρόνων στην πράξη ως γονιός και ποιες οι μεγαλύτερες γονεϊκές προκλήσεις που έχετε δεχθεί μέχρι σήμερα;
Αχ, είναι τόσο διαφορετικό να διαβάζεις και να μιλάς για γονεϊκότητα απ’ το να είσαι γονιός. Ξεκίνησα το ταξίδι της γονεϊκότητας, προσπαθώντας να εφαρμόσω όσα γνώριζα, ξεχνώντας το ένστικτό μου και υπακούοντας στις έτοιμες «συνταγές». Ευτυχώς, από νωρίς διαψεύστηκα, βρήκα «τοίχο» και πάλι καλά που συνειδητοποίησα εγκαίρως ότι έπρεπε να αφεθώ στο ένστικτό μου. Τουλάχιστον, έτσι βλέπω κατάματα τα λάθη, τα διορθώνω και πάω στα επόμενα με περισσότερη εμπειρία! Αστειεύομαι εν μέρει, αλλά υπάρχει και μια αλήθεια σ’ αυτό: το παιδί μας δε θέλει ένα γονιό-σούπερ ήρωα, αλλά ένα πρότυπο υγιούς αγωνιστή.
Τι δράσεις και τι σχέδια έχετε για τη νέα χρονιά στον Καλό Αγωγό;
Λόγω πανδημίας, τα πράγματα πάνε συντηρητικά, όπως στις περισσότερες επιχειρήσεις, λόγω χρεών και αλλαγών στις συνθήκες. Δυστυχώς, έχουμε αφήσει στον «πάγο» την ωραία ιδέα για τα οικογενειακά μας Φεστιβάλ για τις Έξυπνες Πόλεις, αλλά έχουν δοθεί και αφορμές για πιο καινοτόμα events. Οργανώνουμε πράγματα που δεν υπήρχαν στην πόλη μας, όπως λέσχη ανάγνωσης για μικρά και μεγάλα παιδιά, δραστηριότητες ενηλίκων για πολλαπλή νοημοσύνη, γιγάντιες ρομποτικές κατασκευές, επαγγελματικός προσανατολισμός βάσει της θεωρίας της πολλαπλής νοημοσύνης, αλλά και δημιουργία επιτραπεζίων με την ιστορία της πόλης μας. Πάντα ο στόχος παραμένει ο ίδιος: έμπνευση, γιατί η έμπνευση είναι η κινητήρια δύναμη της μάθησης.
Ποια παιδικά βιβλία έχετε διαβάσει περισσότερο ή σας αρέσει να επιστρέφετε σε αυτά;
Είναι εύστοχη η χρήση της λέξης «επιστροφή» για τα βιβλία. Μ’ αρέσει η κλασική παιδική λογοτεχνία, γιατί οι άνθρωποι παλιότερα έγραφαν από ανάγκη, μια ανάγκη και μια φαντασία που τους «έπνιγε» κι έπρεπε να βρει διέξοδο με μολύβι σε χαρτιά. Ήταν κάτι που προέκυπτε από μια βαθιά συναίσθηση και συνδιαλλαγή με τον εαυτό τους και τον κόσμο γύρω τους και λιγότερο από μια απλή εξαργύρωση ενός συγγραφικού ταλέντου, όπως, ίσως, συμβαίνει σήμερα. Βιβλία, όπως η «Μόμο», η «Ματίλντα», οι «Άθλιοι», ο «Κόμης Μοντεχρήστος», ο «Γύρος του Κόσμου σε 80 Ημέρες», ο «Άρχοντας των Δαχτυλιδιών», ο «ΜΦΓ», το «Βιβλίο της Ζούγκλας», ο «Φρανκενστάιν» είναι μερικά από τα πολύ αγαπημένα μου, που διαβάζω ξανά και ξανά, με κάθε ανάγνωση να είναι μια εκ νέου μαγική εμπειρία.
Μια ευχή για τη νέα χρονιά;
Υγεία και αγάπη για όλους! Δεν χρειαζόμαστε κάτι άλλο, είναι τα δύο καλύτερα δώρα που μπορούμε να έχουμε για μια εξαιρετική χρονιά!
