Πώς θα δώσουμε στο παιδί μας το κίνητρο να μελετήσει για το σχολείο
Οι συμβουλές της ειδικής ψυχοπαιδαγωγού Τάνυας Γεριτσίδου θα μας βοηθήσουν να του προσφέρουμε τα εργαλεία για να αρχίσει να διαχειρίζεται αποδοτικά το χρόνο, την ενέργειά του και να πετύχει τους στόχους του.
Αν το παιδί μας βρίσκεται στην εφηβεία ή τη λεγόμενη προεφηβεία (μια περίοδο στην οποία μπαίνει από τα 11 περίπου χρόνια του), ίσως αναρωτιόμαστε πώς μπορούμε να το παρακινήσουμε να μελετήσει χωρίς να έρθουμε σε σύγκρουση μαζί του και δίχως να βρισκόμαστε κυριολεκτικά από πάνω του από την ώρα που θα γυρίσει από το σχολείο μέχρι αργά το βράδυ. Ακολουθώντας τις συμβουλές που δίνει στο Childit.gr η ειδική ψυχοπαιδαγωγός Τάνυα Γεριτσίδου θα το πετύχουμε χωρίς άγχος για όλη την οικογένεια, δίχως πίεση και με ένα… παράπλευρο όφελος: θα δεθούμε περισσότερο με το παιδί μας.
1. Βοηθάμε το παιδί μας να προσδιορίσει τους στόχους του και τα μέσα με τα οποία θα τους πετύχει
Το συντομότερο δυνατόν, κάνουμε μια σοβαρή συζήτηση μαζί του, η οποία όμως δεν μοιάζει με διάλεξη αλλά περισσότερο με συνέντευξη. Στη διάρκειά της κάνουμε στο παιδί μας μια σειρά ερωτήσεων που αφορούν τα ενδιαφέροντα και το μέλλον του, π.χ. τι του αρέσει να κάνει, πώς βλέπει τον εαυτό του σε δύο χρόνια από τώρα και τι θα ήθελε να κάνει αν δεν υπήρχε το σχολείο. Ό,τι κι αν μας απαντήσει, ακόμα και αν αυτό μας φαίνεται παράλογο, το αντιμετωπίζουμε με σοβαρότητα.
Η συζήτησή μας πρέπει να είναι όσο το δυνατόν απαλλαγμένη από συναισθηματική φόρτιση, από επικριτικό λόγο (όπου απαξιώνουμε τις φιλοδοξίες και τα όνειρα του παιδιού, λέγοντάς του για παράδειγμα «η μουσική δεν είναι επάγγελμα»), από κατηγορητικό λόγο (στον οποίο του αποδίδουμε χαρακτηρισμούς του τύπου «είσαι εκτός πραγματικότητας») και από απειλητικό λόγο (με φράσεις όπως «θα αποτύχεις», «δεν θα κάνεις τίποτα στη ζωή σου», «δεν θα σε θέλει κανείς»).
Στη συνέχεια, ρωτάμε το παιδί μας πώς σκοπεύει να πετύχει τους στόχους του και του εξηγούμε ότι για να τους κατακτήσει πρέπει να δουλέψει μεθοδικά, συστηματικά και με έξυπνο τρόπο. Έτσι, μέσα από το διάλογο μαζί του, η φιλοδοξία του γίνεται προσδοκία και αποκτά ερείσματα στην πραγματικότητα.
Σε καμία περίπτωση, όπως είπαμε, δεν πρέπει να υποτιμήσουμε τα όνειρά του σε αυτόν το διάλογο: Άλλωστε, το αντικείμενο που ενδιαφέρει ένα παιδί είναι συνήθως και αυτό στο οποίο έχει φυσική κλίση. Υπάρχει βέβαια και ένα περίπου 10% των περιπτώσεων όπου τα όνειρα και οι φιλοδοξίες ενός παιδιού δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Σε αυτή την περίπτωση, οι χειρισμοί που πρέπει να γίνουν είναι λεπτοί και καλό είναι να ζητήσουμε τη βοήθεια ενός ειδικού.
2. Δίνουμε στο παιδί μας τη μεθοδολογία για να μελετάει αποτελεσματικά
Για να το πετύχουμε, πρέπει να το καθοδηγήσουμε βήμα βήμα σε αυτήν. Π.χ. όταν μελετάει ιστορία μπορούμε να του ζητήσουμε αρχικά να υπογραμμίσει τα σημαντικά σημεία του κειμένου και στη συνέχεια να το ρωτήσουμε γιατί επέλεξε να υπογραμμίσει τις συγκεκριμένες φράσεις. Αυτό όχι μόνο θα κάνει τη μελέτη του πιο αποτελεσματική, αλλά και θα το βοηθήσει να αναπτύξει την κριτική σκέψη του.
Μετά θα το κατευθύνουμε στο επόμενο βήμα: θα του ζητήσουμε, αφού διαβάσει τα πιο σημαντικά σημεία του μαθήματος, όταν θα νιώσει έτοιμο να έρθει να μας τα πει. Ζητώντας του να έρθει «όταν θα νιώσει έτοιμο» και όχι σε μια χρονική προθεσμία που θα ορίσουμε εμείς, βοηθάμε το παιδί, επιπλέον, να αρχίσει να καταλαβαίνει μόνο του πότε είναι πραγματικά έτοιμο. Ακόμα και αν η όλη διαδικασία χρειαστεί να επαναληφθεί εκατοντάδες φορές, αυτό δεν πρέπει να μας απογοητεύει: σταδιακά η μεθοδολογία της μελέτης θα γίνει κτήμα του παιδιού.
3. Βοηθάμε το παιδί μας να νιώσει ότι μεγαλώνει
Συχνά λέγεται ότι όταν ένα παιδί μπαίνει στην εφηβεία, νομοτελειακά θα συγκρουστεί μαζί μας. Αυτό όμως δεν είναι κανόνας. Αυτή την περίοδο, της εφηβείας αλλά και της προεφηβείας, έχουμε την πρώτη μας ευκαιρία ως γονείς, πρώτον, να το εισαγάγουμε στην πραγματικότητα της ενηλικίωσης και δεύτερον, να το αντιμετωπίσουμε ως προ-ενήλικα.
Τι σημαίνει εισάγω στην πραγματικότητα της ενηλικίωσης; Οι έφηβοι έχουν την ιδέα ότι όταν ενηλικιωθούν θα μπορούν να κάνουν ό,τι «τους καπνίσει», χωρίς κανόνες και κυρίως χωρίς συνέπειες. Είναι όμως στο χέρι μας να εξηγήσουμε στο παιδί μας ότι και τώρα και στην ενήλικη ζωή του κάθε στόχος του θα απαιτεί μια επένδυση χρόνου και ενέργειας. Να του πούμε ότι αυτό σημαίνει, πρακτικά, πως δεν μπορεί να αφιερωθεί στη μελέτη του για να σπουδάσει στο πανεπιστήμιο ενώ ταυτόχρονα ασχολείται κάθε εβδομάδα με τέσσερα διαφορετικά χόμπι. Δεν είναι υπεράνθρωπος!
Θα χρειαστεί λοιπόν αφενός να γίνει πιο αποτελεσματικό στη μελέτη του και αφετέρου να ιεραρχήσει τα χόμπι του, επιλέγοντας εκείνο το «εκλεκτό» στο οποίο θα αφιερώνει τον περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Μπορούμε να του εξηγήσουμε ότι ο χρόνος και η ενέργεια είναι όπως τα χρήματα που έχουμε σε ένα λογαριασμό στην τράπεζα: αν τα ξοδέψουμε όλα για να αγοράσουμε ένα πανάκριβο ρούχο, δεν θα μας μείνουν χρήματα για φαγητό και, τελικά, ούτε το καινούριο μας ρούχο θα ευχαριστηθούμε γιατί θα «πεθαίνουμε» της πείνας!
Πώς θα αντιμετωπίσουμε ένα παιδί στην εφηβεία ως προ-ενήλικα; Του δείχνουμε ότι έχει εκείνο τον έλεγχο στο πώς θα διαχειριστεί το χρόνο και την ενέργειά του ώστε με τη μικρότερη επένδυση χρόνου και ενέργειας να πετύχει το καλύτερο αποτέλεσμα. Και όσο περισσότερο το κάνει με αποτελεσματικότητα στους στόχους που έχουν τεθεί, τόσο περισσότερο αρχίζουμε να αναγνωρίζουμε την ωριμότητά του. Αυτό μπορεί να σημαίνει, στην πράξη, ότι του παραχωρούμε όλο και περισσότερες πρωτοβουλίες στην αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου του (π.χ. του επιτρέπουμε να ξεκινήσει ένα χόμπι που εκείνο θα διαλέξει, χωρίς να κριτικάρουμε την επιλογή του) ή του επιτρέπουμε να κάνει μια αλλαγή στην εμφάνισή του (αρκεί αυτή η αλλαγή να μην είναι μόνιμη, γιατί η προσωπικότητα ενός εφήβου διαμορφώνεται ακόμα και οι προτιμήσεις του αλλάζουν ραγδαία).
Καθώς το παιδί μας αρχίζει να αφιερώνει χρόνο και ενέργεια στον αγώνα προς την κατάκτηση των στόχων του, δεν διστάζουμε παράλληλα να του δείξουμε την περηφάνειά μας για την ωρίμανση, την ενηλικίωσή του. Αυτό είναι ένα από τα σημαντικότερα όπλα του γονέα. Η κ. Γεριτσίδου έχει δει στις συνεδρίες της έναν έφηβο να αλλάζει αμέσως τρόπο έκφρασης και συμπεριφοράς και να μεταμορφώνεται σε ένα νεαρό άντρα ή μια νεαρή κοπέλα, από την αίσθηση και μόνο που του μεταφέρουν οι γονείς του ότι μεγαλώνει!
4. Παρακινούμε το παιδί μας να μην το αγχώνει η μελέτη
Του λέμε ότι είναι στο χέρι του, εάν δουλέψει, να πετύχει το στόχο του. Το ενθαρρύνουμε να μην προσκολλάται στα επιμέρους αποτελέσματα (π.χ. στην αποτυχία του σε ένα σχολικό τεστ), αλλά να παραμένει συγκεντρωμένο στον τελικό στόχο (η τελική κατάκτηση του αντικειμένου και η επίτευξη της τελικής επιζητούμενης βαθμολογίας τόσο στο σχολείο όσο και στις πανελλήνιες).
Του τονίζουμε ότι μια επιμέρους αποτυχία δεν είναι ενδεικτική της αξίας του και δεν πρέπει να επηρεάζει την αυτοεκτίμησή του. Αντιθέτως είναι μια πολύτιμη εμπειρία για να μπορέσουμε να εξετάσουμε, αξιολογήσουμε και επικαιροποιήσουμε/τελειοποιήσουμε τη μεθοδολογία προσέγγισης του στόχου μας. Μπορούμε να συγκρίνουμε τη σχολική μελέτη με την προετοιμασία ενός αθλητή για έναν αγώνα: όπως μια «κακή» ημέρα προπόνησης δεν θα καθορίσει τις επιδόσεις του αθλητή στον αγώνα, το ίδιο συμβαίνει και με έναν «κακό» βαθμό σε κάποιο σχολικό τεστ.
