Ο Ίκαρος ανοίγει τα φτερά του και στο παιδικό βιβλίο

Ο Ίκαρος ανοίγει τα φτερά του και στο παιδικό βιβλίο

(κείμενο-συνέντευξη: Αγγελική Λάλου)

Ο Ίκαρος γιορτάζει τα 70 χρόνια παρουσίας του στον εκδοτικό χώρο κι εμείς έχουμε κάθε λόγο να γιορτάζουμε μαζί του. Σε μια εποχή κατά την οποία το πνεύμα και ο πολιτισμός βάλλονται από παντού, ο Ίκαρος συνεχίζει να προάγει τις τέχνες και τα γράμματα. Από το 1943, με ιδρυτές τους Νίκο Καρύδη, Αλέκο Πατσιφά και Μάριο Πλωρίτη, οι εκδόσεις του εξακολουθούν να είναι συνώνυμο της ποιότητας και της υψηλής αισθητικής. Σήμερα, με σεβασμό στο παρελθόν αλλά και με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, στο τιμόνι βρίσκονται οι κόρες του Νίκου Καρύδη, Χρυσή και Κατερίνα Καρύδη, και τα εγγόνια του, Μαριλένα Πανουργιά και Νίκος Αργύρης. Είχαμε την τύχη να ανέβουμε στο ιστορικό πατάρι και να μιλήσουμε από κοντά με τη Μαριλένα, η οποία με χαρά μάς ξενάγησε στον μαγικό κόσμο της παιδικής λογοτεχνίας.

Μαριλένα, πώς είναι να μεγαλώνεις μέσα στα βιβλία και ανάμεσα σε τόσους σημαντικούς ποιητές και συγγραφείς; Έχεις κάποια ιδιαίτερη παιδική ανάμνηση που θυμάσαι με νοσταλγία;
«Δεν πρόλαβα –λόγω ηλικίας– να συνεργαστώ με τους μεγάλους ποιητές της γενιάς του τριάντα. Την τύχη αυτή την είχαν η Χρυσή και η Κατερίνα Καρύδη, η δεύτερη γενιά του Ίκαρου. Τακτική επαφή είχαμε με τον Γιάννη Μόραλη που περνούσε για πολλά χρόνια από τον Ίκαρο το πρωί, ως μέρος της καθιερωμένης βόλτας του. Νιώθω μεγάλη περηφάνια που έχω συνεργαστεί με σημαντικούς ποιητές, συγγραφείς και ζωγράφους όπως η Κική Δημουλά, ο Χρήστος Γιανναράς, ο Απόστολος Δοξιάδης, ο Δημήτρης Νόλλας, ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος, ο Αλέξης Κυριτσόπουλος, ο Γιάννης Ψυχοπαίδης, αλλά και νεότερους, όπως ο Χρήστος Αγγελάκος, ο Γιώργος Ψάλτης, ο Γιάννης Αντιόχου και άλλοι πολλοί. Καθένας έχει τις δικές του ιδιαιτερότητες και ευαισθησίες. Από τη μέρα που παραδίδεται το τελικό κείμενο μέχρι να παραλάβουμε τα αντίτυπα από το βιβλιοδέτη μεσολαβούν υπέροχες κουβέντες, συναντήσεις με τους επιμελητές για τη μορφή του βιβλίου και το σχεδιασμό του εξωφύλλου, και για μας αυτό είναι το πιο πολύτιμο κομμάτι της δουλειάς μας. Η επαφή με αυτούς τους δημιουργούς στο πατάρι του Ίκαρου είναι μια μοναδική εμπειρία που διαμορφώνει καθημερινά το χαρακτήρα μου.

Τι ήταν αυτό που σε ώθησε να ασχοληθείς με το παιδικό βιβλίο;
«Το άνοιγμα στο χώρο του παιδικού βιβλίου υπήρχε στο μυαλό μας πολλά χρόνια. Λίγο αφότου ο Νίκος κι εγώ γίναμε γονείς κι αρχίσαμε να περνάμε περισσότερη ώρα στο παιδικό τμήμα των βιβλιοπωλείων, νιώσαμε ότι υπήρχε ένα κενό που θα μπορούσαμε να καλύψουμε. Κι από ό,τι φαίνεται από την πορεία της παιδικής σειράς, μάλλον είχαμε δίκιο».

Ποια ήταν τα αγαπημένα σου παιδικά βιβλία ως παιδί;
«Νομίζω ότι από τα προ-σχολικά βιβλία θυμάμαι τις περιπέτειες του Σπότ. Αργότερα τον Peter Rabbit και σε μεγαλύτερη ηλικία τον Τρελλαντώνη».

Με ποια κριτήρια επιλέγεις τα βιβλία που εκδίδετε;
«O στόχος μας είναι τα βιβλία να προσελκύσουν τους μικρούς αναγνώστες στο μαγικό κόσμο της ανάγνωσης και να διαμορφώσουν ένα υψηλό κριτήριο αισθητικής. Αναζητούμε ιστορίες που, με άρτια κείμενα και προσεγμένη, φρέσκια εικονογράφηση, δίνουν ένα γοητευτικό αποτέλεσμα και περνούν διακριτικά ένα μήνυμα προς τα παιδιά.

Έχεις ένα παιδί τεσσάρων χρόνων, ποια είναι τα βιβλία που του διαβάζεις και ποια είναι τα αγαπημένα του;
«Η Έλλη αγαπάει πολύ τον Τικ και την Τέλα, αλλά και τα βιβλία του Oliver Jeffers. Αγαπημένα μας βιβλία είναι και αυτά του Αντώνη Παπαθεοοδούλου, αλλά και του Eric Carl».

Σε βοηθάει στην επιλογή των βιβλίων, δηλαδή λαμβάνεις υπόψη σου τη γνώμη της;
«Όταν τα βιβλία που σκεφτόμαστε να βγάλουμε είναι για την ηλικία της, συχνά τα παίρνω σπίτι και τα διαβάζουμε μαζί ώστε να δω τις αντιδράσεις της. Με ενδιαφέρει πολύ να ακούσω πώς διαβάζεται δυνατά ένα βιβλίο, πριν κυκλοφορήσει. Όμως κάθε παιδί είναι διαφορετικό, και σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί καταλύτη η άποψή της.

Πόσο εύκολο είναι να κάνεις ένα παιδί να αγαπήσει το βιβλίο, σε μια εποχή που επικρατούν τα ηλεκτρονικά μέσα και η εικόνα;
«Αν στο σπίτι υπάρχουν βιβλία, αν το παιδί βλέπει τους γονείς να διαβάζουν, και αν διαβάζουμε παραμύθια από πολύ μικρές ηλικίες στα παιδιά, το πιθανότερο είναι να αγαπήσουν το διάβασμα. Τα ηλεκτρονικά μέσα και η εικόνα είναι χρήσιμα εργαλεία της σημερινής εποχής και μπορούν να λειτουργούν συμπληρωματικά».

Σε ένα παιδικό βιβλίο τι βλέπεις να μετρά περισσότερο, το κείμενο ή η εικόνα; Για σένα τι είναι σημαντικότερο;
«Φυσικά ο συνδυασμός».

-Αν σου δινόταν η ευκαιρία να γυρίσεις το χρόνο πίσω, ποιο συγγραφέα ή ποιο παραμύθι θα ήθελες να εκδώσεις;
«Υπάρχουν πολλά βιβλία που έχουν εκδοθεί στην Ελλάδα, Ελλήνων και ξένων που θα ήθελα να έχουμε εκδώσει. Ζηλεύω τους εκδότες που έχουν βγάλει βιβλία του Αντώνη Παπαθεοδούλου· για τα βιβλία και τη συνεργασία. Θα μου άρεσε να έχουμε εκδώσει Το μεγάλο βιβλίο με τα ζώα, ή το Ένα λιοντάρι στο Παρίσι. Θα θελα να έχουμε βγάλει τον Φεγγαροσκεπαστή. Όπως και να ΄χει χαίρομαι να βλέπω καλά παιδικά βιβλία στα ράφια των βιβλιοπωλείων».

Το σύγχρονο παιδικό βιβλίο θα ήθελες να αντικατοπτρίζει το πνεύμα της εποχής, ή πρέπει να μένει σ’ έναν φανταστικό κόσμο, με νεράιδες και ιππότες;
«Ο “φανταστικός κόσμος” των καλών παραμυθιών είναι γεμάτος συμβολισμούς, που αντικατοπτρίζουν το πνεύμα κάθε εποχής».

Άλλες εποχές, άλλα παιδιά, άλλες ανάγκες… Τι βλέπεις να αλλάζει στο παιδικό βιβλίο και τι άλλο θα ήθελες να δεις να αλλάζει;
«Οι νέοι γονείς είναι πιο απαιτητικοί. Αναζητούν βιβλία, παραστάσεις, δραστηριότητες υψηλού επιπέδου. Υπάρχει πληθώρα ιστοσελίδων και εντύπων που ψάχνουν, κρίνουν αυστηρά και καθοδηγούν τους ενδιαφερόμενους μακριά από κακές, πρόχειρες παραγωγές. Θέλω να πιστεύω ότι αυτό θα οδηγήσει σταδιακά τους εκδότες να στραφούν ακόμη περισσότερο στο ποιοτικό παιδικό βιβλίο. Ένα άλλο στοιχείο είναι βεβαίως η χρήση των νέων μέσων και του Διαδικτύου. Η μεγάλη πρόκληση που συναντάμε σήμερα είναι να μπορέσουμε να εκμεταλλευτούμε τις νέες δυνατότητες που προσφέρει η τεχνολογία, όπως μία ηλεκτρονική εφαρμογή ή ένας ιστότοπος, ώστε να προσελκύσουμε τα παιδιά στην ανάγνωση. Η ιστοσελίδα που φτιάξαμε με τους ήρωες Τικ και Τέλα (www.tikkaitela.gr) είχε ακριβώς αυτόν το σκοπό. Τα παιδιά εξοικειώνονται με τους ήρωες παίζοντας και ζωγραφίζοντας, μαθαίνουν πληροφορίες για το συγγραφέα και οδηγούνται στην ανάγνωση των βιβλίων».

Ο Ίκαρος έχει ένα σημαντικό παρελθόν στην ποίηση, θα ήταν αδύνατο να μην περάσει την αγάπη του αυτή και στο παιδικό βιβλίο. Μίλησέ μας λίγο για τη συνεργασία σας με τον Αλέξη Κυριτσόπουλο και τα πολύ όμορφα βιβλία του «Βεγγαλικά» και «Λίγο ακόμα». Θα υπάρξει συνέχεια;
«Η σειρά Αν διάβαζα ποιητές της γενιάς του ’30 αποτέλεσε για μας τη γέφυρα από το κλασικό στο παιδικό βιβλίο. Ο Αλέξης Κυριτσόπουλος είναι ένας χαρισματικός δημιουργός. Δεν είναι τυχαίο ότι όλα του τα παραμύθια επανεκδίδονται εδώ και χρόνια. Η συνεργασία μας ήταν για μένα πολύτιμη. Ετοιμάζεται αυτές τις μέρες το επόμενο βιβλίο της σειράς, που θα είναι ένα παραμύθι εμπνευσμένο από τα ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου».

Θα διαβάσουμε κι άλλα βιβλία του ταλαντούχου και βραβευμένου Oliver Jeffers, εκτός από το «Ουπς» και “Αυτό το ελάφι είναι δικό μου”;
«Είμαστε πολύ περήφανοι που τα βιβλία του Oliver Jeffers εκδίδονται στην Ελλάδα από εμάς. Οι ιστορίες του έχουν φανατικούς οπαδούς σε όλο τον κόσμο και θέλαμε να τον συστήσουμε στο ελληνικό κοινό στο ξεκίνημα της παιδικής σειράς των βιβλίων μας. Όπως στο εξωτερικό, έτσι κι εδώ, τα βιβλία του έχουν αγαπηθεί πολύ από τους μικρούς αναγνώστες αλλά και τους γονείς τους. Το “Αυτό το ελάφι είναι δικό μου” θα κυκλοφορήσει την άνοιξη και έχουμε ήδη συμφωνήσει για την έκδοση ενός παλαιότερου βιβλίου του, το How to catch a star.

Θα απολαύσουμε κι άλλες περιπέτειες του αγαπημένου αρκούδου του Benji Davies;
«Η σειρά Αρκουδάκος έχει σημειώσει πολύ μεγάλη επιτυχία. Ο συνδυασμός της εικόνας με το απλό κείμενο και τα κινούμενα μέρη έκανε τα βιβλία αυτά κορυφαία επιλογή για τους γονείς των πολύ μικρών παιδιών. Σύντομα θα κυκλοφορήσουν οι περιπέτειες του Αρκουδάκου στο πειρατικό πλοίο, και οι περιπέτειες του Αρκουδάκου στην πυροσβεστική.

Από έναν παιδικό εκδοτικό οίκο που σέβεται τον εαυτό του, δεν θα μπορούσε να λείπει ο Ευγένιος Τριβιζάς. Μίλησε μας για τα βιβλία του που θα έχουμε τη χαρά να διαβάσουμε.

«Ετοιμάζονται δύο βιβλία του Ευγένιου Τριβιζά: Το Όπου φύγει φύγει με εικονογράφηση της Λίζας Ηλιού, είναι μια χιουμοριστική παραλλαγή της γνωστής αγγλικής ιστορίας Curious George, που ανατρέπει την εικόνα που είχαμε μέχρι σήμερα για το γνωστό πιθηκάκι, ενώ δίνει έμφαση στην ελευθερία και το σεβασμό για το περιβάλλον. Το βιβλίο θα κυκλοφορήσει και σε ειδική δίγλωσση έκδοση (Αγγλικά – Αμχαρικά) για τα παιδιά της Αιθιοπίας.

Η θαυμαστή καμήλα με εικονογράφηση του Νίκου Κούτση, είναι ένα παραμύθι σε μορφή κόμικ. Ο Αχμέτ Χαμαμέτ, ο μοναχικός βεδουίνος, έχει μια καμήλα που τον συνοδεύει ακούραστη σε όλα του τα ταξίδια. Η καμήλα τού εκμυστηρεύεται το όνειρό της να γίνει ανάλαφρη σαν ελαφίνα και του ζητάει να την απαλλάξει από την καμπούρα της. Στο βιβλίο ζωντανεύουν με συναρπαστικό τρόπο τα πολύβουα αραβικά παζάρια, τα κακόφημα λιμάνια, οι ομιχλώδεις δρόμους του Λονδίνου, οι αίθουσες αναμονής αισθητικών χειρουργών, και συνθέτουν μια σπαρταριστή, αλλά και τραγική αλληγορία».

Θα παρακολουθήσουμε κι άλλες ιστορίες με τον Τικ και την Τέλα, του Axel Sheffler;

«Η σειρά Τικ και Τέλα βεβαίως συνεχίζεται. Άλλωστε έχει σημειώσει μεγάλη επιτυχία και το αναγνωστικό κοινό περιμένει ανυπόμονα τα καινούργια βιβλία. Το φθινόπωρο θα διαβάσουμε δύο νέες περιπέτειες του αχτύπητου δίδυμου».
Τα κλασικά παραμύθια συνεχίζουν να αποτελούν πηγή έμπνευσης και βλέπουμε μια προσπάθεια των νέων συγγραφέων να δώσουν μια δική τους εκδοχή ή τη συνέχεια της ιστορίας, όπως συμβαίνει στο «Η Χρυσομαλλούσα και μόνο ένας αρκούδος», της Leigh Hodkinson.

See Also

Συστήνοντας την Emily Dickinson στα παιδιά

Έχετε στα σχέδια να βγάλετε κάτι άλλο αντίστοιχο; Εσύ, ποιανού κλασικού παραμυθιού θα ήθελες να διαβάσεις τη συνέχεια;

«Είναι φυσικό τα κλασικά παραμύθια να εμπνέουν νέους δημιουργούς. Έχουμε δει καλά και κακά παραδείγματα αυτής της τάσης, είτε πρόκειται για συγγραφή είτε για δραματοποίηση. Ο Ευγένιος Τριβιζάς είναι από τους πρώτους που «πειράξανε» κλασσικά παραμύθια με εξαιρετικά πετυχημένο τρόπο. Η αλήθεια είναι ότι η “Η Χρυσομαλλούσα και μόνο ένας αρκούδος” είναι κατά τη γνώμη μου από τις πιο πετυχημένες απόπειρες συνέχειας παραμυθιού… Άραγε τι απέγιναν οι αδελφές της Σταχτοπούτας;»

Στη σειρά «Παίζω και Διαβάζω» της Corina Fletcher γίνεται προσπάθεια να συνδυαστεί το παιχνίδι με το διάβασμα. Πόσο εύκολο είναι κάτι τέτοιο;
«Η σειρά Παίζω και διαβάζω έχει την ίδια λογική που έχουν τα πάνινα βιβλία, τα βιβλία με κινούμενα μέρη ή τα βιβλία με ήχους. Για τις μικρές ηλικίες στις οποίες απευθύνονται αυτού του είδους τα βιβλία, το παιχνίδι είναι ένας υπέροχος τρόπος να μυήσουμε τα παιδιά στην ανάγνωση».

Η «Δροσοσταλίδα» είναι ένα πολύ όμορφο και τρυφερό παραμύθι για μικρά και μεγάλα παιδιά, ξέρεις αν ετοιμάζει κάτι καινούργιο ο Αντώνης Δημητρακόπουλος;
«Ο Αντώνης Δημητρακόπουλος εργάζεται στον Ίκαρο πάνω από δέκα χρόνια. Η Δροσοσταλίδα του έδωσε το έναυσμα της παιδικής σειράς. Ήδη την εποχή που τελείωσε το πρώτο του βιβλίο, υπήρχε άλλο ένα στο συρτάρι του. Γράφει διαρκώς, κι ελπίζω σύντομα να ολοκληρώσει κάποιο ακόμη παραμύθι ώστε να προχωρήσουμε στην έκδοσή του».

Ποιοι είναι οι στόχοι και τα σχέδιά σου για το μέλλον;
«Ο Ίκαρος ανοίγει τα φτερά του και σε άλλους χώρους πέρα από την ποίηση. Κρατάμε τα κλασικά μας βιβλία που είναι αναπόσπαστα δεμένα με την ταυτότητά μας, και παράλληλα κάνουμε ανοίγματα και σε άλλους χώρους. Οι τίτλοι του φετινού χειμώνα περιλαμβάνουν τίτλους ελληνικής σύγχρονης πεζογραφίας, μια σειρά ξένης λογοτεχνίας, και φυσικά τα νέα παιδικά μας βιβλία. Στόχος μας είναι να ανανεώνουμε τακτικά το αναγνωστικό μας κοινό, με γνώμονα πάντα την αυστηρή επιλογή των τίτλων».

* Περισσότερες πληροφορίες για τα βιβλία και τα νέα των εκδόσεων Ίκαρος μπορείτε να βρείτε και στο καλαίσθητο site τους www.ikarosbooks.gr & kids.ikarosbooks.gr

** Εκδόσεις Ίκαρος: Βουλής 4, Σύνταγμα, τηλ.: 210-3225152.

(η φωτογραφία της Μαριλένας Πανουργιά είναι της Αλεξάνδρας Αργύρη)