«Δεν μπορείτε να βρείτε ειρήνη αποφεύγοντας τη ζωή» Virginia Woolf

Από τους σημαντικότερους συγγραφείς παγκοσμίως – από τις πρώτες γυναίκες που έθιξαν το δικαίωμα της γυναίκας να γράφει λογοτεχνία που να εκδίδεται και να θεωρείται ισάξια των ανδρών. Εμβληματική προσωπικότητα, ευφυής, αντισυμβατική, πρωτεργάτρια του φεμινισμού, το έργο της αποτελεί τομή στην παγκόσμια λογοτεχνία. Ο δυναμισμός της γραφής της ερχόταν ίσως σε αντίθεση ή αντικατόπτριζε τις αλλαγές της διάθεσής της και τη μάχη της με την ψυχική της υγεία.

Η Βιρτζίνια Γουλφ (Virginia Woolf, πλήρες όνομα: Adeline Virginia Stephen, Αντελίν Βιρτζίνια Στίβεν) γεννήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 1882 και ήταν Αγγλίδα μυθιστοριογράφος και δοκιμιογράφος, που θεωρήθηκε πρωτοπόρος και νεοτερίστρια λογοτέχνης στον 20ό αιώνα και μια από τους μεγαλύτερους καινοτόμους στην αγγλική γλώσσα.

Κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου υπήρξε σημαντική μορφή στη λογοτεχνική κοινωνία του Λονδίνου και μέλος της Ομάδας Μπλούμσμπερυ. Τα διασημότερα έργα της είναι τα μυθιστορήματα Η κυρία Ντάλογουεϊ (1925), Στο Φάρο (1927), το Ορλάντο: Μια Βιογραφία (1928) και το δοκίμιο Ένα Δωμάτιο Ολοδικό Σου (1929) με την παροιμιώδη φράση της: «Μια γυναίκα πρέπει να έχει τα χρήματα και ένα δωμάτιο κατάδικό της, εάν πρόκειται να γράψει μυθιστοριογραφία». Τα μυθιστορήματά της διακρίνονται για το ψυχολογικό τους βάθος και το εκφραστικό τους ύφος. Άλλα γνωστά έργα της είναι τα Νύχτα και Μέρα, Τα Κύματα, Τα Χρόνια, Τρεις Γκινέες, κ.ά.

Στις 10 Αυγούστου του 1912 παντρεύεται τον Λέοναρντ Γουλφ, μέλος και αυτός της Ομάδας του Μπλουμσπμέρι και φίλος του Τόμπυ από τα φοιτητικά του χρόνια. Αμέσως μετά το γάμο θα φύγουν για ένα μεγάλο ταξίδι του μέλιτος σε Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία.

Ο Λέναρντ αν και η Βιρτζίνια του είχε εξομολογηθεί την ανικανότητά της να ανταποκριθεί στο σεξουαλικό του πάθος, καθώς επίσης και την πραγματική κατάσταση της υγείας της, ωστόσο ήταν απόλυτα σίγουρος ότι παρόλα αυτά ήθελε να την παντρευτεί. Και ό

Το 1914 το ζευγάρι αποφασίζει ότι θα έκανε καλό στη Βιρτζίνια να απομακρυνθεί από το θορυβώδες Λονδίνο, και γι’ αυτό εγκαταστάθηκαν στο Ρίτσμοντ, μια πόλη που απέχει περίπου 13 χλμ. από το Λονδίνο, και τον Μάρτιο του 1915 αγόρασαν πλέον και εγκαταστάθηκαν στο Hogarth House.

Τον χειμώνα του 1922 θα κάνει μια καθοριστική για τη ζωή της γνωριμία. Θα γνωρίσει σε ένα φιλικό δείπνο την κόρη του βαρώνου Λάιονελ Σάκβιλ Γουέστ, Βίτα Σάκβιλ Γουέστ με την οποία εκτός από τα λογοτεχνικά τους ενδιαφέροντα θα μοιραστεί και μια παθιασμένη ερωτική σχέση. Η γνωριμία που σηματοδοτεί και τα πιο παραγωγικά χρόνια της Γουλφ θα μετατραπεί σε ερωτική σχέση γύρω στο 1925. Το 1927, έγραψε την βιογραφία της Σάκβιλ με τίτλο Ορλάντο, την οποία ο γιος της Βίτα, Νάιτζελ Νίκολσον, χαρακτήρισε ως την πιο μακροσκελέστατη και γοητευτική ερωτική επιστολή στην ιστορία της λογοτεχνίας.

Το 1928 καινούριοι έρωτες θα τραβήξουν τη Σάκβιλ μακριά από τη Γουλφ, και ύστερα από την περίοδο του πόνου για τον χωρισμό η σχέση τους θα μετατραπεί σε φιλική αλλά ουσιαστική και θα κρατήσει μέχρι το τέλος της ζωής της Γουλφ.

Στις 28 Μαρτίου 1941 η Γουλφ εγκατέλειψε το σπίτι της προς άγνωστη κατεύθυνση αφήνοντας δυο σημειώματα, ένα για την αδερφή της και ένα για τον σύζυγό της. Αν και στο σημείωμα έγραφε ότι είχε σκοπό να αυτοκτονήσει, ωστόσο αγνοούνταν για 3 εβδομάδες, μέχρι να βρεθεί πρώτα το καπέλο της και το μπαστούνι της σε μια όχθη του ποταμού Ουζ (Ouse) και αργότερα τρία μικρά παιδιά να ανακαλύψουν το πτώμα της στις 19 Απριλίου του 1941.

Το πτώμα της αποτεφρώνεται την επόμενη μέρα και τα υπολείμματα θάβονται στο σπίτι στο Μονκς, κάτω από μια φτελιά.

Τον Ιούλιο του 1941 ο Γουλφ θα εκδώσει το τελευταίο μυθιστόρημά της, ενώ το 1953 θα εκδώσει και αποσπάσματα από τα ημερολόγια της με τίτλο A Writer’s Diary.

Σημείωμα αυτοκτονίας προς τον σύζυγό της:

Αισθάνομαι σίγουρα πως τρελαίνομαι πάλι. Αισθάνομαι ότι δε μπορούμε να ξαναπεράσουμε άλλον ένα σαν εκ τους φοβερούς χρόνους. Και δεν θα συνέλθω ξανά τούτη τη φορά. Αρχίζω ν’ ακούω φωνές και δε μπορώ να συγκεντρωθώ. Έτσι κάνω κείνο που μου φαίνεται καλύτερο για όλους μας. Μου ‘χεις δώσει τη μέγιστη δυνατή ευτυχία. Ήσουν με κάθε τρόπο όλ’ αυτά που κανείς δε θα μπορούσε να ‘ναι. Δε γνωρίζω δυο ανθρώπους που θα μπορούσαν να είναι ευτυχέστεροι, μέχρι που με χτύπησε τούτη η φοβερή αρρώστια. Δεν μπορώ να την παλέψω άλλο. Ξέρω ότι χαλώ τη ζωή σου, που χωρίς εμένα θα μπορούσες να κάνεις. Και το ξέρεις πως το ξέρω. Βλέπεις δεν μπορώ μήτε να γράψω… ακόμη κι αυτό. Δε μπορώ να διαβάσω. Θέλω να πω πως οφείλω όλη την ευτυχία της ζωής μου σε σένα. Ήσουν ολότελα υπομονετικός μαζί μου και καλός σ’ απίστευτο βαθμό. Θέλω να σ’ το πω αυτό -ο καθένας το ξέρει. Αν κάποιος θα μπορούσε να μ’ είχε σώσει, αυτός θα ‘σουν εσύ. Όλα έχουνε χαθεί για μένα μα βεβαιώνω για την καλοσύνη σου. Δεν μπορώ να συνεχίσω να χαλώ τη ζωή σου άλλο. Δεν σκέφτομαι ότι δυο άνθρωποι θα μπορούσαν να ‘ναι ευτυχέστεροι απ’ όσο ήμασταν εμείς.

Με αφορμή την επέτειο του θανάτου της, θυμόμαστε μερικές από τις χαρακτηριστικές της φράσεις:

«Δεν μπορεί κανείς να σκέφτεται καλά, να αγαπά καλά, να κοιμάται καλά, αν δεν έχει δειπνήσει καλά».

«Αν δεν λες την αλήθεια για τον εαυτό σου, δεν μπορείς να την πεις για άλλους ανθρώπους».

«Δεν μπορείτε να βρείτε ειρήνη αποφεύγοντας τη ζωή».

«Μερικοί άνθρωποι πηγαίνουν σε ιερείς. Άλλοι στην ποίηση. Εγώ στους φίλους μου».

«Ο δικός μου εγκέφαλος είναι για μένα ο πιο ακαταλόγιστος μηχανισμός – πάντα βουίζει, βουίζει, βουίζει στα ύψη και μετά θαμμένος στη λάσπη. Και γιατί; Για τι είναι αυτό το πάθος;»

«Η ζωή δεν είναι μια σειρά από λαμπτήρες συμμετρικά διατεταγμένες. Η ζωή είναι ένα φωτεινό φωτοστέφανο, ένας ημιδιαφανής φάκελος που μας περιβάλλει από την αρχή της συνείδησης μέχρι το τέλος».

«Γιατί οι γυναίκες ενδιαφέρονται τόσο περισσότερο για τους άντρες από ό,τι οι άνδρες για τις γυναίκες;»

«Κάποιος πρέπει να πεθάνει για να εκτιμήσουμε περισσότερο τη ζωή οι υπόλοιποι».

«Για το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας, ο “ανώνυμος” ήταν γυναίκα».

«Σκέφτηκα πόσο δυσάρεστο είναι να είσαι κλειδωμένος απέξω. Και μετά σκέφτηκα πώς είναι χειρότερο, ίσως, να είσαι κλεισμένος από μέσα».

«Τα μάτια των άλλων οι φυλακές μας. Οι σκέψεις τους τα κλουβιά μας».

«Μπορώ μόνο να σημειώσω ότι το παρελθόν είναι όμορφο γιατί κανείς δεν συνειδητοποιεί ποτέ ένα συναίσθημα εκείνη τη στιγμή. Επεκτείνεται αργότερα, και έτσι δεν έχουμε ολοκληρωμένα συναισθήματα για το παρόν, μόνο για το παρελθόν».

«Οι γυναίκες υπηρέτησαν όλους αυτούς τους αιώνες ως γυαλιά που έχουν τη δύναμη να αντικατοπτρίζουν τη σιλουέτα του άνδρα σε διπλάσιο μέγεθος από το φυσικό της».

«Ως γυναίκα δεν έχω χώρα. Ως γυναίκα, η χώρα μου είναι όλος ο κόσμος».

«Τακτοποιήστε ό,τι κομμάτια σας έρθουν».

«Η ιστορία της αντίθεσης των ανδρών στη γυναικεία χειραφέτηση είναι ίσως πιο ενδιαφέρουσα από την ίδια την ιστορία αυτής της χειραφέτησης».

«Η μυθοπλασία είναι σαν ιστός αράχνης, κολλημένος τόσο ελαφρά ίσως, αλλά εξακολουθεί να είναι προσκολλημένος στη ζωή και στις τέσσερις γωνίες. Συχνά η προσκόλληση είναι ελάχιστα αισθητή».

«Η γλώσσα είναι κρασί στα χείλη».

«Είναι μοιραίο να είσαι άντρας ή γυναίκα αγνός και απλός: πρέπει να είσαι άνδρας σε γυναίκα ή γυναίκα σε άντρα».

«Ωστόσο, είναι στην αδράνεια μας, στα όνειρά μας, που η βυθισμένη αλήθεια έρχεται μερικές φορές στην κορυφή».

«Για να απολαύσουμε την ελευθερία πρέπει να ελέγχουμε τον εαυτό μας».

«Η ομορφιά του κόσμου, που τόσο σύντομα θα χαθεί, έχει δύο άκρα, μια του γέλιου, μια της αγωνίας, που κόβει την καρδιά».

«Όσο μεγαλώνεις, τόσο περισσότερο σου αρέσει η απρέπεια».

«Κάθε μυστικό της ψυχής ενός συγγραφέα, κάθε εμπειρία της ζωής του, κάθε ποιότητα του μυαλού του είναι γραμμένα μέσα στα έργα του».

«Αυτές είναι οι αλλαγές της ψυχής. Δεν πιστεύω στη γήρανση. Πιστεύω στο να αλλάζεις για πάντα την όψη σου στον ήλιο. Εξ ου και η αισιοδοξία μου».

«Άκαμπτος, ο σκελετός της συνήθειας και μόνο κρατά το ανθρώπινο πλαίσιο».

«Το χιούμορ είναι το πρώτο από τα δώρα που χάνεται σε μια ξένη γλώσσα».

«Η αλήθεια είναι ότι συχνά μου αρέσουν οι γυναίκες. Μου αρέσει η αντισυμβατικότητά τους. Μου αρέσει η πληρότητά τους. Μου αρέσει η ανωνυμία τους».

«Πραγματικά δεν μου αρέσει η ανθρώπινη φύση εκτός κι αν καλυμμένη πλήρως με την τέχνη».

«Στα περίχωρα κάθε αγωνίας κάθεται κάποιος παρατηρητής που δείχνει».

«Διανοητικός αγώνας σημαίνει να σκέφτεσαι ενάντια στο ρεύμα, όχι με αυτό. Είναι δουλειά μας να τρυπάμε σακούλες αερίου και να ανακαλύπτουμε τους σπόρους της αλήθειας».

«Μια γυναίκα πρέπει να έχει χρήματα και ένα δικό της δωμάτιο για να γράψει μυθοπλασία».

«Η λογοτεχνία είναι σπαρμένη με τα συντρίμμια των ανθρώπων που έχουν μυαλό πέρα ​​από τη λογική άποψη των άλλων».

«Δεν είναι οι καταστροφές, οι δολοφονίες, οι θάνατοι, οι ασθένειες, που μας γερνούν και μας σκοτώνουν. Είναι ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι φαίνονται και γελούν, και ανεβαίνουν τα σκαλιά όλων των λεωφορείων».

«Τα αριστουργήματα δεν είναι μοναχικές και μονοκόμματες γεννήσεις. Είναι το αποτέλεσμα πολλών ετών κοινής σκέψης, σκέψης από το σώμα των ανθρώπων, έτσι ώστε η εμπειρία της μάζας να βρίσκεται πίσω από την ενιαία φωνή».

«Η ανία είναι το νόμιμο βασίλειο του φιλάνθρωπου».

«Είναι πολύ πιο δύσκολο να σκοτώσεις ένα φάντασμα παρά μια πραγματικότητα».

«Το τηλέφωνο, που διακόπτει τις πιο σοβαρές συζητήσεις και κόβει απότομα τις πιο βαριές παρατηρήσεις, έχει ένα δικό του ρομαντισμό».

«Φαίνεται ότι μια εποχή ιδιοφυΐας πρέπει να διαδεχθεί μια εποχή προσπάθειας. Ταραχή και υπερβολή από την καθαριότητα και τη σκληρή δουλειά».

«Θέλω τη συγκέντρωση και τον ρομαντισμό, και τους κόσμους κολλημένους, ενωμένους, λαμπερούς: δεν έχω χρόνο να χάσω άλλο στην πρόζα».

«Ποιος θα μετρήσει τη ζέστη και τη βία της καρδιάς του ποιητή όταν πιαστεί και μπλέξει στο σώμα μιας γυναίκας;»

«Ο καθένας έχει το παρελθόν του κλειστό μέσα του σαν τα φύλλα ενός βιβλίου που του είναι γνωστό από την καρδιά του, και οι φίλοι του μπορούν να διαβάσουν μόνο τον τίτλο».

«Ωστόσο, είναι αλήθεια, η ποίηση είναι υπέροχη. Η καλύτερη πρόζα είναι αυτή που είναι πιο γεμάτη ποίηση».

«Το όμορφο φαίνεται σωστό από τη δύναμη της ομορφιάς, και το αδύναμο λάθος λόγω αδυναμίας».