Γονείς και φροντίδα των γεννητικών οργάνων του παιδιού

Οι γονείς είναι σημαντικό να γνωρίζουν πώς να φροντίζουν (ή καλύτερα πώς να ΜΗΝ φροντίζουν) την καθαριότητα των γεννητικών οργάνων των παιδιών τους.
Τα αγοράκια γεννιούνται με φυσιολογική φίμωση. Πρόκειται για μια φυσιολογική κατάσταση, όπου τα περισσότερα βρέφη έχουν την ακροποσθία – το «πετσάκι» που καλύπτει την βάλανο – αρκετά σφιχτή που να καλύπτει την κεφαλή του πέους, χωρίς να είναι δυνατόν να τραβηχτεί πίσω και να αποκαλυφθεί η βάλανος.

Η φυσιολογική ανάπτυξη της περιοχής οδηγεί, στην πορεία του χρόνου, σε σταδιακή χαλάρωση αυτής της ακροποσθίας, όπου σταδιακά το πετσάκι αυτό διαχωρίζεται από την βάλανο, ο αρχικός συνδετικός ιστός ανάμεσα στα δύο μέρη λεπταίνει και διαλύεται, ώστε μεγαλώνει η διάμετρος που η κεφαλή του πέους γίνεται οπτικά εμφανής. Σε πολλά αγόρια η βάλανος γίνεται πλήρως εμφανής φυσιολογικά μέχρι 2 ετών, σε άλλα μπορεί να μην γίνει εμφανής έως 5-6 ετών, ενώ σε λίγες περιπτώσεις αυτό μπορεί να συμβεί φυσιολογικά έως και την εφηβεία. Δεν είναι σπάνιο η οπισθοχώρηση να συμβαίνει κατά την περίοδο που το παιδί αρχίζει να ασχολείται έντονα με το σώμα του και με το πέος του, συχνά στις ηλικίες των 5 με 7 ετών. Όλες αυτές οι καταστάσεις είναι φυσιολογικές, με την προυπόθεση να μην έχουν γίνει βίαιοι χειρισμοί της περιοχής από γιατρούς ή από τους γονείς προκαλώντας ουλοποίηση.

Σε έναν μικρό αριθμό αγοριών, αυτή η σταδιακή οπισθοχώρηση της ακροποσθίας δεν συμβαίνει ποτέ και δεν μπορεί να τραβηχτεί πίσω από την κεφαλή του πέους.

Αυτή η κατάσταση λέγεται παθολογική φίμωση, σπάνια είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς ωρίμανσης της περιοχής, αλλά πολύ συχνότερα είναι αποτέλεσμα βίαιων εξωγενών χειρισμών. Η ακροποσθία του παιδιού δεν πρέπει ποτέ να τραβιέται προς τα πίσω βίαια με σκοπό τον καθαρισμό.Δεν υπάρχει καμία ανάγκη να γίνει οποιοσδήποτε καθαρισμός της ακροποσθίας και της βαλάνου μέσα από την ακροποσθία σε μικρά αγόρια, αντίθετα απομακρύνεται χρήσιμη αμυντική έκκριση της περιοχής και, στην προσπάθεια να κατεβάσει κανείς απότομα το πετσάκι του παιδιού, προκαλείται ουλοποίηση, δημιουργία επίκτητου συνδετικού ιστού ο οποίος κολλάει περαιτέρω την βάλανο με την ακροποσθία δημιουργώντας μη αναστρέψιμες ουλές και προβλήματα στο μέλλον.

Τα περισσότερα μικρά αγόρια κάποια στιγμή περνούν μια περίοδο κατά την οποία συχνά αγγίζουν ή παίζουν με την περιοχή του πέους. Αυτό είναι μια φυσιολογική διαδικασία στην ψυχοκινητική τους και σωματική ανάπτυξη και στις περισσότερες περιπτώσεις δεν πρέπει να την αποτρέπουμε. Είναι αναγκαίο να περιεργαστούν και να μάθουν το σώμα τους. Όταν η ακροποσθία ωριμάζει και είναι έτοιμη να υποχωρήσει, πολλές φορές τα παιδιά το διαπιστώνουν από μόνα τους, πειραματίζονται περισσότερο και αποκαλύπτουν τη βάλανο με δικούς τους χειρισμούς.

Στην περίπτωση κοριτσιού, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι, αντίστοιχα με την ανατομία της περιοχής στα αγόρια, αρκετά κοριτσάκια γεννιούνται με μερική ή ολική σύμφυση χειλέων στην περιοχή του αιδοίου, ενώ παρουσιάζουν και μια φυσιολογική, προστατευτική έκκριση βλέννας στην περιοχή. Δεν επεμβαίνουμε με βίαιους χειρισμούς στην περιοχή και δεν απομακρύνουμε αυτήν την βλέννα, αλλά καθαρίζουμε τακτικά με απλό τρεχούμενο νερό.

Τι πρέπει να επισημάνουμε στους γονείς;

• Ότι το δέρμα του παιδιού σε καμία ηλικία δεν πρέπει να τραβιέται απότομα προς τα πίσω με σκοπό να «καθαριστεί» η βάλανος. Δεν υπάρχει καμία ανάγκη για τέτοιου είδους καθαρισμό εσωτερικά της ακροποσθίας σε βρέφη, σε νήπια και σε μικρά παιδιά.

• Όταν η ακροποσθία ωριμάσει και είναι έτοιμη να αποκολληθεί, το αγοράκι το ανακαλύπτει συνήθως από μόνο του και το καταφέρνει. Από εκεί και έπειτα είναι καλό το αγοράκι να μάθει να το κάνει τακτικά ως κομμάτι του συνήθους πλυσίματος στο μπάνιο. Θα πρέπει να προσέχουμε το παιδί να ξεπλένει το σαπούνι και να καλύπτει και πάλι την βάλανο με την ακροποσθία αφού τελειώσει τον καθαρισμό.

• Το πλύσιμο είναι ακριβώς όπως και για οποιοδήποτε άλλο μέρος του σώματος του παιδιού, με νερό και σαπούνι και καλό ξέβγαλμα στο τέλος.

• Λερωμένες πάνες θα πρέπει να αλλάζονται έγκαιρα

• Εάν το παιδί περνάει περίοδο που εξερευνά το σώμα του προσπαθήστε να το αφήσετε να το κάνει, αφήνοντάς το για λίγο γυμνό χωρίς πάνα ή χωρίς εσώρουχο εάν θέλει.

• Δεν πρέπει να βάζουμε αντισηπτικές κρέμες ή διαλύματα στην περιοχή «προληπτικά» αλλά μόνο εφόσον υπάρχει λοίμωξη.

Τι είναι η βαλανίτιδα;
Δε είναι σπάνιο κάποιες φορές να αναπτύσσεται ερεθισμός στην περιοχή του πέους που μπορεί να εξελιχθεί σε βαλανίτιδα, με πρήξιμο, ερυθρότητα, πόνο.
Πολλές φορές γίνεται διάγνωση βαλανίτιδας χωρίς να υπάρχει κάτι τέτοιο. Συχνά, ιδιαίτερα σε μικρές ηλικίες, παρατηρείται μια ερυθρότητα στην κορυφή της ακροποσθίας. Μπορεί να προκαλείται από ερεθιμσό από λερωμένη πάνα, από υπολείμματα σαπουνιού όταν δεν το απομακρύνουμε καλά με νερό ή από την προσπάθεια γονιού ή γιατρού να τραβήξει το πετσάκι προς τα κάτω. Επομένως το πιο απλό είναι να αποφεύγονται αυτές οι καταστάσεις, να γίνονται συχνές αλλαγές πάνας, να ξεπλένεται η περιοχή καλά με νερό, να τοποθετείται στα βρέφη κρέμα υδρόφοβη, συμπεριλαμβανομένης και της περιοχής του πέους. Μπάνιο για αρκετή ώρα και μούλιασμα σε ζεστό νερό βοηθάει, με καλό σκούπισμα στο τέλος.

Άλλες φορές πάλι γονείς ή και γιατροί νομίζουν ότι είναι παθολογικό το σμήγμα, μία άσπρη προς κιτρινωπή πηχτή έκκριση που περιέχει κύτταρα τα οποία έχουν αποκολληθεί από την ακροποσθία. Το σμήγμα αυτό είναι εντελώς φυσιολογικό, έχει και προστατευτικές ιδιότητες και σιγά σιγά εξαφανίζεται από μόνο του. Δεν πρέπει να το απομακρύνουμε βίαια και δεν χρειάζεται καμία θεραπεία.

Στην πραγματική βαλανίτιδα μέρος της βαλάνου ή όλη η βάλανος παρουσιάζει φλεγμονή, με κοκκίνισμα, πρήξιμο και πόνο. Μπορεί να υπάρχει και πυώδης έκκριση από το πέος. Το παιδί μπορεί να πονάει την στιγμή που ουρεί. Η αντιμετώπιση γίνεται τοπικά με αντισηπτικά και αντιβιοτικά σκευάσματα, ενώ το ζεστό μπάνιο μπορεί επίσης να βοηθήσει.

Στέλιος Παπαβέντσης MRCPCH DCH IBCLC 2012