Πρώτη φορά στο σχολείο; Συμβουλές προσαρμογής από μια ειδικό
Πρακτικά tips από την ψυχολόγο Μένια Κ. Δούβρη για να αντιμετωπίσουμε το άγχος αποχωρισμού του παιδιού, αλλά και τη δική μας ανασφάλεια ως γονείς.
Από τη φετινή χρονιά το προνήπιο αποτελεί την πρώτη τάξη υποχρεωτικής εκπαίδευσης στη χώρα μας. Για πολλές οικογένειες θα είναι και η πρώτη φορά που θα αποχωριστούν τα παιδιά τους καθώς το εκπαιδευτικό σύστημα επιτρέπει σε παιδιά ως 4 ετών να μην πηγαίνουν σε παιδικό σταθμό, αλλά να μένουν σπίτι με τη μαμά ή κάποιον άλλο φροντιστή. Όσοι λοιπόν πρόκειται να στείλετε τα παιδιά σας για πρώτη φορά στο σχολείο πολύ πιθανό να έχετε ήδη αρχίσει να αισθάνεστε μια σχετική ανησυχία γύρω από αυτό το γεγονός. Η πρώτη φορά που το παιδί πηγαίνει στο σχολείο είναι καθοριστικής σημασίας για τη μετέπειτα πορεία του. Είναι η πρώτη φορά που το παιδί θα αποχωριστεί το γονιό του για ένα τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα. Η δυσκολία που είναι πιθανό να αντιμετωπίσει ένα παιδί στην προσαρμογή του στα νέα δεδομένα της καθημερινότητάς του είναι το λεγόμενο άγχος αποχωρισμού.
Το «άγχος αποχωρισμού» αφορά παιδιά από 7 μηνών ως και έξι ετών περίπου και περιλαμβάνει σκέψεις και φόβους του παιδιού ότι ο άνθρωπος που το φροντίζει, η μαμά ή κάποιος άλλος φροντιστής πρόκειται να πάθει κάτι όταν δεν βρίσκεται κοντά του. Χαρακτηριστικοί φόβοι είναι ότι η μαμά θα χτυπήσει, θα πεθάνει, ότι η μαμά και ο μπαμπάς θα έχουν κάποιο ατύχημα ή ότι δεν θα μπορέσουν να βρουν το δρόμο για να συναντηθούν και πάλι με τα παιδιά τους. Ανάλογα με τον τύπο δεσμού που έχουν σχηματίσει τα παιδιά με τους γονείς τους βιώνουν και αντίστοιχη δυσκολία στην αντιμετώπιση του άγχους αποχωρισμού.
Όλα τα παιδιά διαμορφώνουν έναν τύπο από τους ακόλουθους 3 τύπους πρόσδεσης με τους φροντιστές τους, ανάλογα με την ανταπόκριση που θα επιδείξει ο φροντιστής (μαμά) στις ανάγκες τους.
Ασφαλής προσκόλληση: η μητέρα ανταποκρίνεται κατάλληλα στις ανάγκες του μωρού της, είναι σταθερά διαθέσιμη, ευαίσθητη απέναντι στα μηνύματά του και δεκτική ως προς τη δυσφορία του.
Ανασφαλής προσκόλληση: η μητέρα είναι λιγότερο δεκτική και ευαίσθητη απέναντι στις απαιτήσεις του μωρού της για ασφάλεια και παρηγοριά, δεν είναι διαθέσιμη σε σταθερή βάση ή έχει κάπως απρόβλεπτο τρόπο ανταπόκρισης στις ανάγκες του.
Αποδιοργανωμένη/αδιαφοροποίητη προσκόλληση: το βρέφος δέχεται σημαντικά κακής ποιότητα φροντίδα, π. χ. κακοποίηση.
Κατά συνέπεια, ένα παιδί με ασφαλή προσκόλληση/δεσμό θα προσαρμοστεί με μεγαλύτερη ευκολία στο σχολείο ξεπερνώντας ευκολότερα το άγχος αποχωρισμού που θα βιώσει σε σχέση με ένα παιδί που έχει σχηματίσει ανασφαλή προσκόλληση.
Δυσκολία όμως αντιμετωπίζουν και οι γονείς που πρόκειται να αποχωριστούν τα παιδιά τους για πρώτη φορά. Είναι σημαντικό να έχουμε στο νου μας ότι τα παιδιά αντιλαμβάνονται το πώς αισθάνονται οι γονείς και ο τρόπος με τον οποίο θα αντιμετωπίσουν οι ίδιοι τη νέα τους καθημερινότητα έχει καταλυτική σημασία για την εύκολη προσαρμογή των παιδιών στο σχολείο. Το άγχος μιας μαμάς για το πώς θα περνά το παιδί στο σχολείο, αν θα το προσέχουν οι νηπιαγωγοί κ.λπ. καθρεπτίζεται τόσο στο πρόσωπο όσο και στη στάση του σώματός της. Η παραμικρή ένδειξη αμφιβολίας ή ανησυχίας γίνεται πολλές φορές αντιληπτή, παρά την προσπάθειά μας να την αποκρύψουμε. Μία τέτοια ένδειξη είναι πιθανό να προκαλέσει φόβο και ανασφάλεια στα παιδιά αλλά και να δυσχεράνει την ένταξή τους στο σχολικό περιβάλλον.
Tips για να αντιμετωπίσετε το άγχος αποχωρισμού του παιδιού:
-Μιλήστε στο παιδί για το νηπιαγωγείο και για το τι πρόκειται να κάνει εκεί.
-Ξεκινήστε να εξασκείστε με μικρούς αποχωρισμούς π.χ. πηγαίνετε για ψώνια μόνοι σας.
-Αν υπάρχει κάποιο αγαπημένο κουκλάκι, αφήστε το παιδί να το πάρει μαζί του. Μη φοβάστε, οι δασκάλες σιγά σιγά θα καταφέρουν να μένει το κουκλάκι σπίτι μόλις προσαρμοστεί το παιδί.
-Πηγαίνετε μαζί με το παιδί στο σχολείο και γνωρίστε τη δασκάλα πριν ξεκινήσει η σχολική χρονιά.
-Στις συζητήσεις μιλήστε θετικά για το σχολείο και ό,τι είναι σχετικό με αυτό, χωρίς όμως να υπερβάλλετε δημιουργώντας μη ρεαλιστικές προσδοκίες, που θα έχουν τα αντίθετα αποτελέσματα από τα επιθυμητά.
-Την πρώτη ημέρα αποχωρισμού αντιμετωπίστε με ψυχραιμία τυχόν κλάματα του παιδιού, διαβεβαιώστε το ότι θα βρίσκετε εκεί στο σχόλασμα και μην παρατείνετε περαιτέρω τον αποχαιρετισμό καθώς δεν θα ωφελήσει σε τίποτα την ψυχολογία του παιδιού.
Και μερικά tips για τη μαμά και τον μπαμπά:
-Αποχαιρετήστε το παιδί με τρυφερότητα και αγάπη αλλά συνάμα αποφασιστικά. Δημιουργήστε μια ρουτίνα αποχαιρετισμού, π.χ.: «Αγάπη μου, η μαμά και ο μπαμπάς φεύγουν για τη δουλειά, θα είμαστε εδώ στο σχόλασμά σου, σε αγαπάμε πολύ, να περάσεις όμορφα σήμερα στο σχολείο».
-Αφήστε το παιδί να εκφράσει τα συναισθήματά του και συζητήστε για όποιο θέμα προκύπτει μόνοι σας με τους εκπαιδευτικούς χωρίς την παρουσία του παιδιού.
-Δημιουργήστε μια καλή επικοινωνία με τους εκπαιδευτικούς καθώς θα είναι το δεύτερο σπίτι για τα παιδιά σας.
-Να θυμάστε ότι το πρώτο διάστημα μπορεί να είναι δύσκολο, όμως όλα τα παιδιά τελικά προσαρμόζονται στη ρουτίνα του σχολείου.
Καλή σχολική αρχή σε όλους!!!
Η Μένια Κ. Δούβρη είναι ψυχολόγος. Το παραπάνω άρθρο προέρχεται από την ιστοσελίδα της, www.meniadouvri.gr
