Μια μαμά και ψυχοθεραπεύτρια εξηγεί την παγίδα του να μεγαλώνεις «υπάκουα» παιδιά
Η ψυχοθεραπεύτρια και συγγραφέας Lia Avellino μιλάει για όρια, κανόνες αλλά και πώς να μεγαλώσουμε παιδιά με άποψη και κρίση για τα πράγματα
Η ψυχοθεραπεύτρια και συγγραφέας Lia Avellino εξερευνά το δυναμικό, εμπλουτιστικό, αλλά συχνά περίπλοκο ταξίδι στη γονεϊκότητα. Σε άρθρο της που διαβάζουμε στο midbodygreen, μιλάει για το δίλημμα ανάμεσα στην υπακοή και την ανεξαρτησία:
«Ως μητέρα, έχω παρατηρήσει μια διπλή επιθυμία να μεγαλώσω παιδιά που ακολουθούν τους κανόνες και παιδιά που τους παραβαίνουν. Θέλω τα παιδιά μου να είναι αυθεντικά, που σημαίνει να εκφράζονται και επομένως μερικές φορές να κάνουν τη ζωή μου πιο χαοτική και προκλητική. Θέλω όμως και να μπουν στη σειρά για να λειτουργεί ομαλά η μηχανή της οικογένειας.
Όταν σκέφτομαι γιατί υπάρχει ένα μέρος του εαυτού μου που εκτιμά ότι «ακολουθώ τους κανόνες», είναι επειδή ερμηνεύω την έλλειψή του ως προβληματισμό για εμένα ή την ανατροφή των παιδιών μου. Για παράδειγμα, αν τα παιδιά μου δεν πουν «ευχαριστώ», σε κάποιο επίπεδο πιστεύω ότι οι άνθρωποι θα σκεφτούν ότι δεν τους έχω διδάξει πώς να είναι ευγνώμονες άνθρωποι. Έχω κάνει αρκετή δουλειά στον εαυτό μου για να σκεφτώ κριτικά γι’ αυτό και να διατηρήσω τόσο τη σύνδεση όσο και τον διαχωρισμό από τα παιδιά μου. Ωστόσο, αν δεν το ελέγξουμε, είναι εύκολο να έχουμε μια ναρκισσιστική επένδυση στα παιδιά μας.
Πολλοί από εμάς μεγαλώσαμε σε νοικοκυριά όπου για να λάβουμε την έγκριση ή την αποδοχή από τους γονείς μας, χρειαζόμασταν να είμαστε σαν αυτούς. Στη συνέχεια, παίρνουμε αυτόν τον τρόπο ύπαρξης και τον προβάλλουμε στα παιδιά μας, λέγοντας συνειδητά ή ασυνείδητα: «Θα σας επιδοκιμάζω περισσότερο αν ευθυγραμμίζεστε μαζί μου».
Αλλά αυτό που δείχνει η έρευνα είναι ότι τα παιδιά είναι πιο πιθανό να αντέχουν στην πίεση των συνομηλίκων τους, αν έχουν συνηθίσει να υποστηρίζουν τις απόψεις τους και να διαφωνούν με τους γονείς τους.
Λοιπόν, πώς υποστηρίζουμε και οι δύο την αυθεντική έκφραση των παιδιών μας ενώ τα ενθαρρύνουμε να είναι συνεργάσιμοι άνθρωποι;
Ακολουθούν πέντε στρατηγικές που πρέπει να λάβετε υπόψη:
Πάρτε το «όχι» στα σοβαρά
Καθώς οι μικροί άνθρωποι αναπτύσσονται και μαθαίνουν για τον κόσμο, καθορίζουν ποια είναι τα όριά τους. Τι είναι δυνατόν να κάνω; Πού μπορώ να πω όχι; Τι θα συμβεί αν πω όχι; Πώς ανταποκρίνονται οι άνθρωποι στα όριά μου; Τα παιδιά μαθαίνουν με την εμπειρία, όχι από αυτό που τους λέμε. Στην ψυχολογία ονομάζουμε αυτές τις φυσικές συνέπειες. Για παράδειγμα, ένα μωρό μπορεί να μάθει να μην αγγίζει το ψυγείο αγγίζοντας το. Ένας έφηβος μπορεί να συμφωνήσει να κάνει ντους μόνο αφού ένας συμμαθητής του πει ότι βρωμάει.
Πολλές φορές, στην πολυάσχολη ζωή, δεν δίνουμε σημασία σε αυτό που αντιστέκονται τα παιδιά μας. Θέλουμε να τους θέσουμε το όριο αντί να τους δείξουμε πώς να καθορίζουν τα όριά τους. Δεν λέω στα παιδιά μου να «προσέχουν», αλλά μάλλον τους κάνω μια σειρά από ερωτήσεις για να τα βοηθήσω να προσδιορίσουν αν είναι ασφαλή ή μη. Θα μπορούσα να πω: «Είναι τα πόδια σας στερεωμένα στη βάση του δέντρου που σκαρφαλώνετε; Μπορούν τα χέρια σας να φτάσουν σε ένα συμπαγές κλαδί σε περίπτωση που γλιστρήσετε;» Αντί να πω «κατέβα, αυτό που κάνεις δεν είναι ασφαλές».
Το «όχι» ενός παιδιού είναι ένα σημαντικό όριο που πρέπει να ακούνε οι γονείς – ο τρόπος με τον οποίο απαντάμε σε αυτά θέτει στα παιδιά τις βάσεις για να γίνουν ενήλικες που σέβονται τα δικά τους όρια και τα όρια των άλλων. Δώστε προσοχή σε τι είδους πράγματα λένε όχι τα παιδιά σας.
Πότε εκφράζονται τα όχι; Σε ποιον; Αντί να πολεμάτε την αντίστασή τους, προσπαθήστε να την αποκωδικοποιήσετε. Ρωτήστε γιατί δεν θέλουν να ετοιμαστούν για το σχολείο; Τι δεν τους αρέσει στο μπρόκολο; Τι είναι ενοχλητικό στο να χρειάζεται να δειπνήσουν με την οικογένεια; Η διερεύνηση των επιθυμιών και των ορίων τους επιτρέπει στα παιδιά να αισθάνονται ότι έχουν σημασία και ότι υπάρχει μια επένδυση στο να γίνουν κατανοητά από εμάς.
Αυτό, με τη σειρά του, τα βοηθά να χαλαρώσουν την στάση τους στην άρνηση.
Να είστε στο πλευρό τους
Είναι στην ανθρώπινη φύση να υιοθετούμε μια αντίθετη θέση έναντι της εξουσίας, αν αισθανόμαστε ότι δεν έχουμε δύναμη. Όταν λέω στην 5χρονη μου ότι πρέπει να ντυθεί για δείπνο, φοράει το πουκάμισο στο συρτάρι της με τους περισσότερους λεκέδες. Αν τα παιδιά νιώθουν ότι δεν είμαστε στο πλευρό τους, θα χρειαστεί να καταβάλουμε διπλή προσπάθεια για να τα πείσουμε ότι τα ακούμε και τα νιώθουμε.
Αν και είναι καλό να έχετε όρια ως γονιός, να θυμάστε ότι η αντίθεση ή η διαφωνία με τους κανόνες σας δεν σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να τους ακολουθούν. Μπορεί να σημαίνει ότι η αντίθεση πρέπει να ακούγεται, να επικυρώνεται και να γίνεται σεβαστή.
Πολλές φορές πιστεύουμε ότι πρέπει να πείσουμε τα παιδιά μας γιατί η θέση μας είναι η καλύτερη για αυτά. Αντίθετα, συνιστώ να επικυρώσετε τη θέση τους πριν ανακατευθυνθείτε στη δική σας.
Επικύρωση (Επιβεβαίωση της θέσης τους) + Ενσυναίσθηση (Σχετικά με τη θέση τους) + Διατήρηση του γονικού σας ορίου (Δηλώστε το όριό σας) = Χτίσιμο σχέσης χωρίς συμβιβασμούς στην ασφάλεια ή τον σεβασμό.
Ένα παράδειγμα: «Φυσικά και θέλεις να πας σε αυτό το πάρτι χωρίς συνοδούς (επικύρωση), μου άρεσε να είμαι χωρίς επίβλεψη ως παιδί (ενσυναίσθηση), αυτό ακούγεται τόσο διασκεδαστικό.
Και για να βεβαιωθώ ότι θα είσαι ασφαλές, θα πρέπει να μάθω ότι θα υπάρχει ένας ενήλικας (που κρατά τα γονικά σας όρια)».
Σημειώστε ότι χρησιμοποιώ τον σύνδεσμο «και» αντί για «αλλά» επειδή το «και» υποδηλώνει ότι τόσο τα δικά μου όσο και τα συναισθήματά σας έχουν σημασία, κανένας από εμάς δεν χρειάζεται να αναιρεθεί. Αυτές οι απλές δηλώσεις είναι τα δομικά στοιχεία για την αμοιβαιότητα και τον αμοιβαίο σεβασμό.
Τα παιδιά δεν ακολουθούν κανόνες επειδή τους λέμε. Ακολουθούν τις οδηγίες γιατί νιώθουν τον δεσμό στη σχέση μας.
Βεβαιωθείτε ότι τα αιτήματά σας είναι εύλογα και κατάλληλα αναπτυξιακά
Μερικές φορές ο εγκέφαλος των ενηλίκων μας δεν ευθυγραμμίζεται με τον εγκέφαλο των παιδιών μας. Το να ζητάτε από ένα μικρό παιδί να καθίσει για το δείπνο δεν είναι λογικό. Το να ζητάμε από έναν έφηβο να αποφύγει κάθε κίνδυνο δεν είναι κατάλληλο. Η αναζήτηση αίσθησης και η ανάληψη κινδύνου είναι ένα βασικό μέρος αυτού του αναπτυξιακού σταδίου.
Στις δύσκολες στιγμές, υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι μερικά από αυτά που μπορεί να βιώσετε ως «ανυπακοή» ή προκλητικότητα είναι στην πραγματικότητα μια αναπτυξιακά κατάλληλη έκφραση του εαυτού τους.
Εξετάστε τρόπους με τους οποίους προετοιμάζετε το παιδί σας για επιτυχία. Για παράδειγμα, αντί να ζητήσετε από το μικρό σας να μην πετάξει τα μήλα στο μπολ, αφαιρέστε το μπολ με τα μήλα από το τραπέζι πριν ξυπνήσει.
Δημιουργήστε κοινές συμφωνίες
Όταν μεγαλώνουμε παιδιά, τα διδάσκουμε να είναι μέρος μιας κοινότητας. Η τήρηση των κανόνων μιας αρχής δεν τους δίνει τη δυνατότητα να κάνουν σοφές επιλογές και μπορεί να αισθάνονται καταπιεσμένοι.
Εξετάστε το ενδεχόμενο να δημιουργήσετε κοινές συμφωνίες, όπου όλοι στο νοικοκυριό παρουσιάζουν ιδέες για τρόπους για το πώς να είναι ένα καλό μέλος της κοινότητας.
Πώς δείχνουμε σεβασμό; Πώς δείχνουμε αγάπη; Πώς εκφράζουμε την απέχθειά μας όταν δεν τα καταφέρνουμε; Πώς εκφράζουμε τη δημιουργικότητά μας; Πώς κάνουμε χώρο για ξεκούραση, διασκέδαση ή ασφάλεια σε αυτή την οικογένεια;
Όταν αυτή είναι μια κοινή δραστηριότητα, θα προκληθεί μεγαλύτερη δέσμευση απ’ ΄όλους αντί να νιώθουν ότι τους λέτε τι να κάνουν.
Επαναπλαισίωση της υπακοής στη συνεργασία
Ζούμε σε έναν κόσμο όπου οι κανόνες πρέπει να παραβιάζονται. Ο ρατσισμός, ο σεξισμός, ο ταξισμός και άλλα καταπιεστικά συστήματα αφθονούν. Είναι καλό να ρωτάς γιατί. Είναι καλό να αψηφάς.
Ρωτήστε τον εαυτό σας εάν θέλετε να αυξήσετε έναν οπαδό του κανόνα ή εάν θέλετε να αυξήσετε κάποιον που έχει μια θέση και ενδιαφέρεται να μάθει για τις θέσεις των άλλων.
Η οικογενειακή εργασία είναι σαν ένα ομαδικό έργο. Κάθε άτομο πρέπει να αισθάνεται ότι έχει σημασία και έχει σημαντικό ρόλο να διαδραματίσει στη δημιουργία θετικών αποτελεσμάτων. Όσο πιο εκτιμημένα και σεβαστά αισθάνονται τα παιδιά, τόσο περισσότερο θα εκτιμούν και θα σέβονται τις απόψεις, τις πεποιθήσεις και τα συναισθήματα των άλλων.
