Σοφία Πολίτου: «Για εμένα η ποίηση και η παιδική λογοτεχνία είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Πρώτα γράφεις για το σπίτι σου. Μετά για την αυλή σου. Μετά για τον κόσμο όλο»

«Το άλογο που δεν πολεμούσε» που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Φουρφούρι-Brainfood σε δικό της κείμενο και σε εικονογράφηση από την Ναταλία Καπατσούλια ήταν η αφορμή μόνο για να μιλήσουμε με τη Σοφία Πολίτου, καθώς είχαμε ήδη μαζέψει κι άλλες αφορμές και άλλα βιβλία για τα οποία θα θέλαμε να μας μιλήσει. Αλλά δεν μιλήσαμε μόνο για ήρωες και βιβλία. Αλλά καλύτερα να μας τα πει η ίδια.

Θα ήθελες να μας συστήσεις τη Λουίζα;

Πολύ ευχαρίστως. Θα δανειστώ λόγια από το δελτίο τύπου, που είναι περιεκτικά.

Η Λουίζα είναι παιδί. Ένα πραγματικό παιδί σε έναν κόσμο όπως τον μάθαμε μικρό, όπως τον ξεχάσαμε μεγάλοι. Κάθε ιστορία της είναι ένα ταξίδι στην παιδική μας ηλικία.

Στον κόσμο όπως αυτός άδολα και αληθινά γεννήθηκε και συνεχίζει πεισματικά να ζει μέσα στις καρδιές μας.

Ωστόσο η ατμόσφαιρα του βιβλίου δεν είναι μελό, ούτε αναβιώνει ρετρό καταστάσεις. Η μικρή ηρωίδα δεν παριστάνει κάτι που δεν είναι, ούτε χρειάζεται να γίνει εκκωφαντική η έκφρασή της για να προκαλέσει το όποιο ενδιαφέρον των αναγνωστών.

Με απέριττο λόγο, δίχως διδακτισμό και στεγανά, και σε συνδυασμό με την ταιριαστή εικονογράφηση της Ζακλίν Πολενάκη, η Λουίζα ανοίγει το δικό της μονοπάτι στον κόσμο και μας χαρίζει μοναδικές στιγμές με κάθε ιστορία της, αφυπνίζοντας τις αισθήσεις και τα συναισθήματα. Διατηρεί ζωντανή την τρυφερότητα και την αλήθεια της παιδικής ματιάς. Κι όλα αυτά τα διατυπώνω έχοντας στον νου μου όχι μόνο την πρώτη ιστορία της Λουίζας, που γνωρίζετε κι έχετε διαβάσει.

Μίλησε μας για «Το άλογο που δεν πολεμούσε»

«Το άλογο που δεν πολεμούσε» αποτελείται από επτά ιστορίες με ήρωες παιδιά και ενήλικες που ζουν σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Επτά ταξίδια σε χώρες μακρινές αλλά, συνάμα, τόσο οικείες.

Κι εδώ θα δανειστώ ένα απόσπασμα από την παρουσίαση του βιβλίου, που μπορείτε να τη διαβάσετε ολόκληρη στη σελίδα των εκδόσεων Φουρφούρι-Brainfood. Εκεί, γράφουν: «Ποιο είναι, όμως, το κεντρικό νόημα αυτού του βιβλίου; Ότι οι άνθρωποι, όπου κι αν βρίσκονται και σε όποιες συνθήκες κι αν τους έχει φέρει η μοίρα, είναι πολύτιμοι σαν τα πετράδια ενός βαθιά θαμμένου θησαυρού.

Οι επτά ιστορίες του βιβλίου μοιάζουν με φάρους που φέγγουν στο σκοτάδι της σύγχρονης εποχής: γεμίζουν κενά, μας θυμίζουν την παράδοση που συχνά ξεχνάμε, αποτελούν μια σταθερά που χτίζει έναν κόσμο γεμάτο αξίες και ιδεαλισμό σε μια εποχή που όλα αυτά παρασέρνονται από την οχλαγωγία των social media και τη βοή της σύγχρονης ψηφιακής πραγματικότητας».

Τις ιστορίες του βιβλίου αγάπησαν ιδιαίτερα οι άνθρωποι των εκδόσεων Φουρφούρι-Brainfood. Πίστεψαν βαθιά στη δυναμική αυτών των αφηγήσεων και επένδυσαν σε αυτές καλώντας την έμπειρη εικονογράφο Ναταλία Καπατσούλια να τις πλαισιώσει με την τέχνη της. Το αποτέλεσμα είναι μαγικό και το κρατάτε στα χέρια σας. Τους ευχαριστώ όλους μέσα από την καρδιά μου.

Υπάρχουν άλλα παιδικά σου βιβλία (στο συρτάρι ή όχι μόνο);

Ναι, υπάρχουν. Και στο συρτάρι και ως ιδέες. Αν μπορώ να βλέπω τον κόσμο πρισματικά, οι ιδέες και οι εικόνες δεν εξαντλούνται ποτέ. Στο μεταξύ, όλο και κάτι ετοιμάζω.

Τι σε εμπνέει ως προς τα παιδικά σου βιβλία και τι ως προς το ποιητικό σου έργο;

Τα πάντα όλα. Είμαι παράλληλα πομπός και δέκτης των συμβάντων της παγκόσμιας κοινότητας. Είμαι αναπόσπαστο κομμάτι της φύσης. Εστιάζω σε αόρατα σημεία, συγκινούμαι με τα λόγια που δεν τολμούν να ειπωθούν, μεταφράζω ήχους, αποκαθηλώνω θέσφατα, ενθουσιάζομαι όταν συναντώ την παιδικότητα, ανταριάζω με την αδικία. Και εκφράζομαι μέσω της γραφής.

Ποια ανάγκη/επιθυμία σου καλύπτεις γράφοντας παιδική λογοτεχνία;

Είναι ένα μαμούνι αυτή η ανάγκη. Δεν με αφήνει σε ησυχία. Από τη μια η ποίηση, από την άλλη η παιδική λογοτεχνία. Για εμένα, οι δύο αυτές κατηγορίες έχουν πολλά κοινά, είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Τροφοδοσία και επικοινωνία. Πρώτα γράφεις για το σπίτι σου. Μετά για την αυλή σου. Μετά για τον κόσμο όλο.

Ποιο είναι το αγαπημένο σου παιδικό βιβλίο ως παιδί, ποιο μεγαλώνοντας και ποιον ήρωα ή ηρωίδα από παιδικό βιβλίο θα ήθελες να ρωτήσεις από κοντά;

Δεν θα χωράει η συνέντευξη πουθενά αν απαντήσω σε όλα τα σκέλη. Θα εστιάσω στην παιδική ηλικία.

Όταν ήμουν παιδί, ως αγαπημένο παιδικό βιβλίο λειτούργησε η εγκυκλοπαίδεια του ωκεανογράφου Ζακ Υβ Κουστώ. Από καθαρόαιμους τίτλους παιδικής λογοτεχνίας είναι ο «Ούγκο και Ζοζεφίνα» της Μαρίας Γκρίπε, και μια μεγάλη συλλογή παραμυθιών από όλο τον κόσμο που όμως δεν θυμάμαι τον τίτλο της παρά μόνο ότι το εξώφυλλο ήταν λευκό σκληρόδετο με κάποιες μικρές ζωγραφιές ανθρώπων που ανήκαν σε φυλές της Αφρικής. Τέλος, να αφιερώσω οπωσδήποτε μια αράδα για τα κόμικς του Αστερίξ και Οβελίξ.

Έχοντας μεταφράσει τον Μικρό Πρίγκιπα αλλά και τον Μικρό Νικόλα – τι θα έλεγαν μεταξύ τους σε έναν φανταστικό διάλογο αν συναντιόντουσαν – τι κρατάς από τον έναν ήρωα και τι από τον άλλον;

Σίγουρα θα έβρισκαν σημεία επαφής. Είναι και οι δύο παιδιά. Νομίζω πως θα είχαν και οι δύο πολλές κοινές απορίες για τον παράλογο τρόπο λειτουργίας του κόσμου των μεγάλων.

Ο Μικρός Πρίγκιπας και ο Μικρός Νικόλας –που δεν είναι καθόλου μικροί, πιστέψτε με!- είναι μόνο μερικές από τις μεταφράσεις που έχω κάνει. Έχω μεταφράσει επίσης παιδική κλασική λογοτεχνία, αλλά και παιδικά βιβλία σύγχρονων συγγραφέων.

Από τον Μικρό Πρίγκιπα δεν έχω κάτι να αφήσω, τα κρατάω όλα. Από τον Μικρό Νικόλα κρατάω την αστείρευτη φαντασία του, την καλοπροαίρετη σκανταλιά του αλλά και την ευαισθησία του, που εμφανίζεται σε μικρές αλλά συμπυκνωμένες μπουκιές μέσα στις σελίδες των βιβλίων του.

Ποια παιδικά βιβλία έχεις διαβάσει περισσότερο με τα παιδιά σου;

«Το καπλάνι της βιτρίνας» της Άλκης Ζέη, τα «Ελληνικά παραμύθια» και τους δύο τόμους σε ανθολόγηση του Γεωργίου Μέγα, την «Οδύσσεια» του Ομήρου, ελληνική μυθολογία, παραδοσιακά παραμύθια άλλων λαών, όπως των Ινδιάνων αλλά και ρωσικά, τίτλους από τα «Παραμύθια Ντορεμύθια» του Ευγένιου Τριβιζά, «Η γιαγιά μου η κλέφτρα» το Ντέιβιντ Ουάλιαμς, Κορντέρ Ζιζού και «Το λιονταρόπαιδο» -η τριλογία. Είναι κι άλλα, όμως, αυτά είναι που θυμόμαστε οικογενειακώς περισσότερο.

Πώς συνδυάζονται οι σπουδές μουσικής με το γράψιμο;

Στη δική μου περίπτωση και οι δύο τέχνες με συντροφεύουν από την πολύ παιδική μου ηλικία. Δεν έχω εξήγηση για το πώς συνδυάζονται, η ροή είναι φυσική. Αυτό που μπορώ να πω με σιγουριά είναι ότι, τουλάχιστον στη δική μου περίπτωση, εκτός ότι συγκοινωνούν μεταξύ τους, η μία στηρίζει, συγκινεί, ενδυναμώνει την άλλη, ανάλογα την περίσταση, ανάλογα πού με βρίσκει η στιγμή. Οφείλω πολλά στη μουσική σπουδή, στην όποια μουσική παιδεία έχω. Θεωρώ πως η μουσική είναι υπεύθυνη για τη ρυθμικότητα, και όχι μόνο, ως χαρακτηριστικό της ποιητικής μου παρουσίας.

Ακούς μουσική όταν γράφεις ή όταν διαβάζεις;

Ακούω μουσική συνέχεια. Και όταν γράφω και όταν διαβάζω. Και αν δεν παίζει μουσική, κάποια μελωδία θα αναδιπλώνεται μέσα στο κεφάλι μου. Μουσική ακούγεται πάντα στο σπίτι, εκτός από τις ώρες που κοιμόμαστε.

Ποια μουσική ή τραγούδι θα ταίριαζε στο Άλογο που δεν πολεμούσε και ποια στη Λουίζα;

Α! πάμε για book soundtrack τώρα. Και στις δύο περιπτώσεις σίγουρα κάτι ορχηστρικό, οργανικό δίχως λόγια. «Το άλογο που δεν πολεμούσε» έχει έθνικ χαρακτήρα, οι ενορχηστρώσεις αλλά και οι ρυθμοί θα δημιουργούσαν προσωπικότητα και μουσικά θέματα από αυτό το χαρακτηριστικό. Όσο για τη Λουίζα, κάποιο ευδιάθετο… μινοράκι. Να, κάτι σαν το «Il campo di pallone» από την ταινία «Αγαπημένο μου ημερολόγιο-Caro diario» του Νάνι Μορέτι. Γίνεται; Γίνεται.

Αναμένουμε τη συνέχεια της Λουίζας; Θες να μας πεις περισσότερα;

Η μικρή μας Λουίζα είχε πολύ καλή αποδοχή. Ναι, να αναμένετε τη συνέχεια! Με την πολύ αγαπημένη εικονογράφο Ζακλίν Πολενάκη, και πάντα με τη φροντίδα της εκδότριας Σοφίας Σούπαρη και του εκδοτικού της οίκου Επόμενος Σταθμός, ετοιμάζουμε αυτήν την περίοδο το δεύτερο βιβλίο της Λουίζας.

Πώς έχει επηρεάσει το διάστημα της πανδημίας τη δημιουργικότητά σου και την καθημερινότητά σου;

Εδώ τα λόγια φρενάρουν. Υπάρχει ένα σχήμα οξύμωρο. Ο περιορισμός στραγγάλιζε τη ζωτικότητα και ξελίγωνε τις μπαταρίες της δημιουργικότητας από τη μια. Από την άλλη, η ανάγκη επικοινωνίας και έκφρασης για επιβίωση, ωθούσε τη δημιουργικότητα προς την επιφάνεια. Σε τέτοιους δύσκολους καιρούς δημιουργήθηκαν δύο παιδικά βιβλία και ολοκληρώθηκε η ανέκδοτη ποιητική μου συλλογή με τίτλο «φαγώσιμα».

«Η τέχνη σώζει» είναι μια φράση που κυριολεκτεί. Η τέχνη, η δημιουργικότητα είναι μέλος του συνόλου της ζωής και της ύπαρξης. Αλλιώς μιλάμε για αναπηρίες.

Με ποιο ποίημα ή στίχους σου θα ήθελες να κλείσουμε αυτή μας τη συζήτηση;

Επιλέγω τις αράδες με τις οποίες προλογίζω τα «φαγώσιμα», την τέταρτη ποιητική μου συλλογή που θα κυκλοφορήσει το 2022 από τις εκδόσεις Έναστρον.

 

Ούτε χειρώνακτας, ούτε χειροπρακτικός;

 

Θεωρία, θεωρία, θεωρία,

και από ανατιναγμένα σύμβολα τίποτα.

 

Περισσότερα για «Το άλογο που δεν πολεμούσε»: Το άλογο που δεν πολεμούσε… και άλλες ιστορίες από τα πέρατα του κόσμου. – Brainfood Εκδοτική