Πώς να μεγαλώσετε παιδιά που να έχουν ψυχικό σθένος
Εφτά συμβουλές-κλειδιά που οι γονείς μπορούν να αξιοποιήσουν για να δώσουν στα παιδιά σημαντικά ψυχικά εφόδια
Μία από τις πιο συχνές ερωτήσεις που ρωτούν οι γονείς έναν ψυχοθεραπευτή είναι: «Ποιες είναι οι βασικές ψυχικές δυνάμεις που πρέπει να καλλιεργήσω στα παιδιά μου;» Υπάρχουν πολλές, αλλά εκείνη που θα τα βοηθήσει πραγματικά να γίνουν η καλύτερη εκδοχή του εαυτού τους και να αντιμετωπίσουν τις πιο δύσκολες προκλήσεις της ζωής είναι το ψυχικό σθένος και η αντοχή.
Η ψυχική δύναμη απαιτεί να δώσετε προσοχή σε τρία πράγματα: τον τρόπο σκέψης, αίσθησης και δράσης. Το να σκεφτόμαστε με προοπτική, να νιώθουμε καλά και να ενεργούμε με γενναιότητα μας βοηθά να μεγαλώσουμε τους πνευματικούς μας μυς. Φυσικά, χρειάζεται πρακτική, υπομονή και συνεχής ενίσχυση για να φτάσετε σε ένα σημείο όπου θα κάνετε αυτά τα πράγματα με φυσικό τρόπο.
Εδώ είναι επτά ιδιότητες που κάνουν τα παιδιά με ψυχική δύναμη να ξεχωρίζουν και πώς να βοηθήσετε τα παιδιά σας να τις αποκτήσουν:
Ενδυναμώνουν τον εαυτό τους
Εάν το παιδί σας πει: «Ο φίλος μου πήρε υψηλότερο σκορ στο κουίζ, κάτι που με κάνει να νιώθω άσχημα για τον εαυτό μου», ουσιαστικά δίνει σε κάποιον άλλο δύναμη με τα συναισθήματά του. Αλλά τα παιδιά που αισθάνονται ενδυναμωμένα δεν εξαρτώνται από άλλους ανθρώπους για να αισθάνονται καλά. Επιλέγουν, για παράδειγμα, να είναι σε θετική διάθεση ακόμη και όταν κάποιος άλλος έχει μια κακή μέρα ή προσπαθεί να τα νευριάσει.
Δημιουργήστε φράσεις: Εργαστείτε με το παιδί σας για να βρείτε φράσεις που μπορεί να επαναλάβει στον εαυτό του. Χρησιμοποιήστε λέξεις που δείχνουν ότι είναι υπεύθυνα για το πώς σκέφτονται, αισθάνονται και συμπεριφέρονται – ανεξάρτητα από το πώς είναι οι άλλοι και το τι συμβαίνει γύρω τους.
Αυτό θα βοηθήσει να σιγάσουν οι αρνητικές φωνές στο κεφάλι τους που προσπαθούν να τα πείσουν ότι δεν έχουν τη δυνατότητα να πετύχουν. Οι πιο αποτελεσματικές φράσεις είναι σύντομες και για αυτό εύκολο να τις απομνημονεύσουν:
«Το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να δοκιμάσω να δώσω τον καλύτερό μου εαυτό».
«Έχω εμπιστοσύνη στον εαυτό μου».
«Είμαι αρκετά καλός/ή».
«Επιλέγω να είμαι ευτυχισμένος σήμερα».
Προσαρμόζονται στις αλλαγές
Είτε το να χρειαστεί να πάει σε ένα νέο σχολείο είτε το να μην μπορεί να παίξει με φίλους κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η αλλαγή είναι δύσκολη. Το παιδί σας μπορεί να χάσει κάποιες από τις συνήθειές του ή να ανησυχεί ότι αυτό που συμβαίνει μπορεί να κάνει τη ζωή του χειρότερη.
Αλλά τα διανοητικά ισχυρά παιδιά καταλαβαίνουν ότι η αλλαγή μπορεί να τα βοηθήσει να εξελιχθούν σε ένα ακόμη δυνατότερο άτομο, παρόλο που μπορεί να μην αισθάνονται έτσι στην αρχή.
Ονομάστε τα συναισθήματά σας: Η αλλαγή τα κάνει να νιώθουν άβολα. Αλλά απλώς βάζοντας ένα όνομα στα συναισθήματά σας μπορεί να μειώσει την ισχύ ή την ενόχληση αυτών των συναισθημάτων.
Δυστυχώς, οι περισσότεροι από εμάς δεν διαθέτουμε αρκετό χρόνο για να σκεφτούμε πώς αισθανόμαστε. Στην πραγματικότητα, ακόμα και ως ενήλικες, τείνουμε να βάζουμε περισσότερη ενέργεια στην καταπολέμηση των συναισθημάτων μας, παρά στη διαχείρισή τους.
Έτσι, όταν το παιδί σας αντιμετωπίζει μια σημαντική αλλαγή, ζητήστε του να μιλήσει όσο περισσότερο μπορεί κι όσο πιο αναλυτικά/περιγραφικά γίνεται για το πώς αισθάνεται. Το πιο σημαντικό, βοηθήστε τα να βρουν -και να ορίσουν- τις σωστές λέξεις για να το περιγράψουν (π.χ., λυπημένος/η, χαρούμενος/η, απογοητευμένος/η, νευρικός/ή, πρόθυμος/η).
Ξέρουν πότε να πουν όχι
Ο καθένας αγωνίζεται να μιλήσει, να πει όχι ή να εκφράσει τα συναισθήματά του κάποτε. Αλλά ανάλογα με την κατάσταση, το να επιλέγεις να μην απαντήσεις «ναι», σε κάνει πιο δυνατό.
Τα παιδιά δυσκολεύονται συχνά να πουν όχι γιατί μπορεί να νιώθουν περίεργα και αμήχανα. Βρίσκοντας το κουράγιο να το λένε πιο συχνά, ωστόσο, θα διαπιστώσουν ότι γίνεται πιο εύκολο με την πάροδο του χρόνου. Μειώνει επίσης το άγχος της δέσμευσης σε πράγματα που δεν θέλουν να κάνουν.
Δοκιμάστε τη δοκιμή «παραίτησης»: Όταν το παιδί σας αντιμετωπίζει το δίλημμα να πει ναι ή όχι, ρωτήστε το τι θα στερηθεί εάν πει ναι. Για παράδειγμα, το ναι σε μια επίσκεψη στο σπίτι ενός φίλου μπορεί να σημαίνει ότι θα χάσει το αγαπημένο του παιδικό πρόγραμμα που είναι την ίδια ώρα.
Ρωτήστε το: «Είσαι πρόθυμο να το χάσεις;» Εάν αποφασίσει ότι δεν θέλει, τότε πείτε του να πει όχι. Εάν αποφασίσει ότι δεν το πειράζει, τότε μπορεί να προχωρήσει και να πει ναι.
Βοηθήστε τα να βρίσκουν το θάρρος να λένε όχι, δίνοντάς τους ευγενικούς τρόπους για το πώς να απορρίψουν μια πρόταση ή να αρνηθούν κάτι:
«Όχι, δεν μπορώ». (Δεν χρειάζεται πάντα να προσφέρουν έναν λόγο.)
«Σας ευχαριστώ πολύ που με προσκαλέσατε, αλλά έχω άλλα σχέδια».
«Θα πρέπει να ελέγξω τις υποχρεώσεις μου και θα επικοινωνήσω μαζί σας». (Χρησιμοποιήστε αυτό εάν χρειάζονται λίγο χρόνο για να το σκεφτούν.)
«Δεν αισθάνομαι πραγματικά σε θέση να το κάνω αυτό σήμερα, αλλά σας εκτιμώ που με ρωτήσατε».
Παραδέχονται τα λάθη τους
Τα παιδιά συχνά μπαίνουν στον πειρασμό να κρύψουν τα λάθη τους επειδή δεν θέλουν να μπουν σε μπελάδες. Ίσως ξέχασαν να κάνουν την εργασία τους ή κατά λάθος έσπασαν ένα ακριβό αντικείμενο.
Η παραδοχή των λαθών τους τα βοηθά να δημιουργήσουν χαρακτήρα. Τα παιδιά που είναι αρκετά γενναία για να το κάνουν αυτό αναγνωρίζουν τι έκαναν λάθος, και είναι διανοητικά προετοιμασμένα για να παραδεχτούν πλήρως αυτό που έκαναν.
Ζητούν επίσης συγνώμη και βρίσκουν τρόπους να αποφύγουν να κάνουν ξανά το ίδιο λάθος.
Δημιουργήστε ένα περιβάλλον για επιτυχία: Εάν το παιδί σας είναι αποδιοργανωμένο, πιθανότατα δυσκολεύεται να θυμηθεί όλες τις εργασίες του. Ή εάν το δωμάτιό του είναι γεμάτο με τόνους λιχουδιών, μπορεί να μην είναι σε θέση να αντισταθεί στην κατανάλωση υπερβολικής ζάχαρης.
Όταν το παιδί σας κάνει ένα λάθος, υπενθυμίστε του ότι μπορεί να αλλάξει το περιβάλλον του με τρόπο που θα το αποτρέψει να κάνει το ίδιο λάθος δύο φορές.
Για παράδειγμα, μπορεί να γράψει τις εργασίες αμέσως μόλις τις λάβει ή να αφαιρέσει όλα τα ανθυγιεινά σνακ, ώστε να μην είναι εύκολα προσβάσιμα.
Γιορτάζουν τις επιτυχίες άλλων ανθρώπων
Είναι φυσιολογικό τα παιδιά να αισθάνονται αισθήματα ζήλιας όταν οι φίλοι παίρνουν ένα νέο παιχνίδι, για παράδειγμα, ή όταν η άλλη ομάδα κερδίσει ένα παιχνίδι.
Αλλά το να αισθάνονται αρνητικά απέναντι σε άλλους ανθρώπους, πονάει μόνο τα ίδια και όχι το άλλο μέρος. Ενθαρρύνετε το παιδί σας να επιβραβεύει τους ανθρώπους όταν φέρνουν ένα καλό αποτέλεσμα ή όταν έχουν μια επιτυχία και να χαίρεται με τη χαρά των άλλων.
Τα ψυχικά δυνατά παιδιά υποστηρίζουν τους συνομηλίκους τους και επικεντρώνονται στην απόδοσή τους χωρίς να ανησυχούν για το τι κάνουν όλοι οι άλλοι.
Δράστε σαν το άτομο που θέλετε να γίνετε: Ζητήστε από το παιδί σας μια λίστα με τα χαρακτηριστικά που θαυμάζει. Ίσως θέλουν να είναι πιο σίγουροι σαν την αδερφή τους ή αισιόδοξοι όπως ο δάσκαλός τους. Ενθαρρύνετε τα να ενεργούν και να φέρονται σαν να έχουν ήδη αυτά τα χαρακτηριστικά.
Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να είναι κάποιος που δεν είναι. Σημαίνει απλά να βγάλουν προς τα έξω την καλύτερη εκδοχή του εαυτού τους. Όταν νιώθουμε καλά για τον εαυτό μας, είναι ευκολότερο να γιορτάσουμε τις επιτυχίες των άλλων.
Αποτυγχάνουν … και δοκιμάζουν ξανά
Η αποτυχία πονάει – μπορεί να μοιάζει ενοχλητική, απογοητευτική και συντριπτική. Αλλά οι πιο επιτυχείς άνθρωποι πέτυχαν τους στόχους τους έχοντας κάνει λάθη κι έχοντας γνωρίσει κι αποτυχίες στη διαδρομή τους.
Τα παιδιά που τα πηγαίνουν καλά αργότερα στη ζωή εστιάζουν την προσοχή τους στο τι πήγε στραβά και πώς θα μπορούσαν να το διορθώσουν. Έχουν αναπτυξιακή νοοτροπία που τα βοηθά να μετατρέψουν τις αποτυχίες σε θετικές μαθησιακές εμπειρίες.
Θυμηθείτε επιτυχημένους ανθρώπους που απέτυχαν: Οι ειδικοί διαπίστωσαν ότι τα παιδιά αποδίδουν καλύτερα όταν μαθαίνουν ότι πολλές ιστορίες επιτυχίας ξεκίνησαν με αποτυχία.
Την επόμενη φορά που το παιδί σας αισθάνεται άσχημα επειδή νιώθει ότι έχει αποτύχει σε κάτι, μιλήστε του για άτομα που έκαναν παρόμοια λάθη, όπως ο Thomas Edison. Ο Edison βοήθησε να εφευρεθεί ο ηλεκτρισμός, εκτός από πολλά άλλα σπουδαία πράγματα, αλλά είχε επίσης περισσότερες από 1.000 εφευρέσεις που δεν λειτούργησαν.
Αυτό θα δώσει στο παιδί σας αυτοπεποίθηση και θα το βοηθήσει να αναγνωρίζει ότι ένας κακός βαθμός, για παράδειγμα, δεν σημαίνει ότι είναι κακός σε ένα μάθημα.
Επιμένουν
Όταν χρειάζεται κάποιος χρόνος για την επίτευξη ενός στόχου, ή όταν δεν αισθάνεστε διατεθειμένοι να κάνετε τη σκληρή δουλειά για να πετύχετε, ο εγκέφαλός σας μπορεί να προσπαθήσει να σας πείσει να τα παρατήσετε.
Τα ψυχικά δυνατά παιδιά που επιμένουν θα συνεχίσουν να εργάζονται σκληρά ακόμα και όταν δεν νιώθουν ότι μπορούν να τα καταφέρουν. Συχνά, τελικά επιτυγχάνουν και ανακαλύπτουν ότι είναι ισχυρότερα από ό,τι αρχικά νόμιζαν.
Γράψτε ένα γράμμα: Ζητήστε από το παιδί σας να γράψει ένα γράμμα – γεμάτο με λόγια καλοσύνης και ενθάρρυνσης – για τον εαυτό του.
Μπορεί να είναι ένα μεγάλο σημείωμα ή μια σύντομη και απλή φράση που να λέει: «Ξέρω ότι τα πράγματα είναι δύσκολα, αλλά μπορείς να το κάνεις αυτό επειδή έχεις επιτύχει ήδη προκλητικούς στόχους στο παρελθόν. Και μπορείς να το κάνεις ξανά».
Κάθε φορά που αισθάνονται ότι μπαίνουν στον πειρασμό να τα παρατήσουν, πείτε τους να επιστρέψουν σε αυτό το γράμμα. Θα τα παρακινήσει να συνεχίσουν και να επιμείνουν.
