«Το παιδί μου δεν τρώει αρκετά»
Πώς αντιμετωπίζουμε αυτό το πρόβλημα, που προκαλεί πονοκέφαλο σε πολλές, αν όχι τις περισσότερες μαμάδες;
Δύο είναι τα θέματα που κυριαρχούν στις συζητήσεις μου με άλλες μαμάδες μωρών και νηπίων: Το φαγητό. Κάποια μικρά δεν αδειάζουν το πιάτο τους, άλλα τρώνε δύο-τρεις μπουκιές και μετά σφραγίζουν το στόμα τους, όλα όμως μεγαλώνουν, αν και φαινομενικά με ένα μαγικό τρόπο. Παρ’ όλα αυτά, το θέμα του φαγητού συνεχίζει να μας απασχολεί έντονα γιατί όπως και να το κάνουμε, το πόσο τρώει το παιδί μας και το τι τρώει είναι θεμελιώδες για την ανάπτυξή του.
Το φαγητό είναι ένα από τα προβλήματα με τα οποία καταπιάνεται και το καινούριο βιβλίο της παιδοψυχολόγου Σοφίας Ανδρεοπούλου «Γονείς, ακούστε μας!» (εκδ. Διόπτρα). Βιβλία παιδοψυχολογίας υπάρχουν βέβαια πολλά, αλλά το συγκεκριμένο ξεχωρίζει και για τον άμεσο και πρακτικό τρόπο γραφής του και για το γεγονός ότι αφορμή να αναπτύξει τα θέματά του γίνονται οι μαρτυρίες των παιδιών, που παρατίθενται αυτούσιες στο εσωτερικό του.
«Το θέμα της διατροφής είναι ένα από τα κύρια θέματα που απασχολούν τους γονείς», μας διαβεβαιώνει η συγγραφέας του, προσθέτοντας: «Από το σύνολο των εκατοντάδων γονέων που έχω γνωρίσει στην καριέρα μου είναι ζήτημα αν υπήρξαν καμιά εικοσαριά που ήταν ικανοποιημένοι από τις διατροφικές συνήθειες των παιδιών τους. Κατά τη γνώμη των γονιών τα παιδιά είτε δεν τρώνε αρκετά είτε τρώνε πάρα πολύ ή τρώνε λάθος. Και, βέβαια, τις περισσότερες φορές το λάθος δεν υπάρχει στο στομάχι του παιδιού, αλλά στον τρόπο του γονιού».
Τι μας συμβουλεύει λοιπόν η παραπάνω ειδικός, αν θεωρούμε το παιδί μας –τουλάχιστον– λιτοδίαιτο;
Στοπ στο άγχος. Αν πιστεύετε ότι το παιδί σας τρώει λίγο και αυτό σας ταράζει, το πρώτο βήμα που πρέπει να κάνετε είναι να προσπαθήσετε να μην του μεταφέρετε το άγχος αυτό. Αν έχετε ήδη δείξει το άγχος σας με φωνές, υποσχέσεις και παρόμοιες συμπεριφορές, πρέπει να σταματήσετε αμέσως να το κάνετε.
Αξιολόγηση προβλήματος. Το δεύτερο βήμα είναι να αξιολογήσετε αν πράγματι το παιδί τρώει λιγότερο από όσο χρειάζεται ή αν εσείς το πιστεύετε αυτό λόγω του άγχους σας. Σε αυτό θα σας βοηθήσει ο παιδίατρός σας. Προσπαθήστε να αφήσετε το παιδί σας να τρώει αυτό που θέλει για μερικές ημέρες, χωρίς να παρεμβαίνετε καθόλου, και σημειώστε ακριβώς τι τρώει, σε ποια ποσότητα και πότε. Μετά μιλήστε με τον παιδίατρο και –αν εκείνος το προτείνει- με διατροφολόγο εξειδικευμένο σε παιδιά. Αυτοί οι ειδικοί θα σας βοηθήσουν να αξιολογήσετε αν το παιδί τρώει λιγότερο ή αν εσείς αγχώνεστε υπερβολικά.
Εντοπισμός αιτίας. Αν βρεθεί ότι πράγματι το παιδί τρώει λιγότερο ή δεν τρώει κάτι που θα έπρεπε, τότε ο παιδίατρος θα σας βοηθήσει να εντοπίσετε την αιτία. Ένα παιδί ενδέχεται να μην τρώει είτε επειδή έχει κάποιο πρόβλημα υγείας είτε λόγω κάποιας δυσανεξίας ή επειδή το έχουμε μπερδέψει ψυχολογικά.
Αντιμετώπιση αιτίας. Αν υπάρχει θέμα υγείας ή δυσανεξίας, θα πρέπει να το αντιμετωπίσετε με τη βοήθεια ενός εξειδικευμένου γιατρού. Σε αυτή την περίπτωση, είναι σημαντικό να έχετε μια ψύχραιμη στάση και να βοηθήσετε το παιδί με θετικό τρόπο να διαχειριστεί το όποιο πρόβλημα έχει ανακύψει. Αν φανεί ότι το όλο θέμα έχει ψυχολογικά αίτια, τότε είναι απαραίτητο να αλλάξετε στάση ως προς τη διατροφή του παιδιού.
Θετική στάση. Είναι αναγκαίο να διαχειριστείτε την αγωνία σας και να μην τη μεταφέρετε στο παιδί. Προσπαθήστε να πείσετε τον εαυτό σας –με δεδομένο ότι έχετε ήδη μιλήσει με τον γιατρό και έχετε αντιμετωπίσει τα όποια ιατρικά θέματα- ότι το παιδί σας έχει το ένστικτο της επιβίωσης και θα τρώει αυτό που χρειάζεται, αν σταματήσετε να το «πρήζετε». Δεσμευτείτε στον εαυτό σας ότι θα σταματήσετε να μετράτε τις μπουκιές του και ότι θα κάνετε πιο ευχάριστη τη διαδικασία του φαγητού.
Εμπλέξτε το παιδί στο μαγείρεμα. Αν το παιδί –είτε είναι αγόρι είτε κορίτσι– εμπλακεί στην Παρασκευή του γεύματος (αγορά υλικών, μαγείρεμα κ.λπ.), τότε είναι πιο πιθανό να θελήσει και να το δοκιμάσει. Πάρτε το στην κουζίνα όταν μαγειρεύετε και ζητήστε του να σας βοηθήσει –ακόμα και αν κάνει χάλια την κουζίνα, αξίζει τον κόπο– με το μαγείρεμα. Εκθειάστε το μπροστά σε άλλους για τη βοήθεια που σας έδωσε.
Φέρτε το παιδί σε επαφή με τις πρώτες ύλες. Πάρτε το μαζί σας στο μανάβη ή στον μπακάλη, μιλήστε του για τα διάφορα υλικά, βάλτε το να τα αγγίξει, να τα μυρίσει, να παρατηρήσει το χρώμα τους. Εξηγήστε τι οφέλη έχει το καθένα για τον οργανισμό, χωρίς να αναφερθείτε καθόλου στο ίδιο και στο αν τα τρώει ή όχι.
Γίνετε «γευσιγνώστες». Παίξτε ένα παιχνιδάκι που θα διδάξει στο παιδί τις διάφορες γεύσεις, θα το εξοικειώσει με ποικίλα υλικά και θα το βοηθήσει να δοκιμάζει καινούρια πράγματα. Καθίστε στο τραπέζι, κλείστε τα μάτια σας και πείτε του να σας δώσει να δοκιμάσετε κάποια υλικά, για να μαντέψετε τι είναι. Μετά είναι η σειρά του παιδιού. Δώστε του να δοκιμάσει πράγματα που του αρέσουν και ανάμεσα βάλτε τρόφιμα που δεν τρώει ή αποφεύγει, αφού τα έχετε νοστιμίσει λίγο (π.χ. δώστε του ένα κομματάκι από ένα λαχανικό που το έχετε αλατίσει). Μετά είναι πάλι η δική σας σειρά. Κάθε φορά που κάποιος μαντεύει σωστά, κερδίζει έναν πόντο. Φροντίστε να βγαίνει μερικές φορές νικητής το παιδί.
Κάντε το γεύμα πιο ευχάριστο. Προσπαθήστε να τρώτε μαζί με το παιδί τουλάχιστον μία φορά στο τραπέζι. Δείξτε του πώς στρώνουμε το τραπέζι, πώς σερβίρουμε κ.λπ. Φροντίστε την ώρα που τρώτε να μιλάτε για ευχάριστα πράγματα, να λέτε αστεία ή να παίζετε λεκτικά παιχνιδάκια – προφανώς, αν την ώρα του φαγητού κάνετε συνέχεια παρατηρήσεις ή γκρινιάζετε, η όρεξη του παιδιού θα κοπεί. Και προς Θεού, μην κάνετε καθόλου σχόλια σχετικά με το τι έφαγε.
Επιβραβεύστε το παιδί. Πείτε του «μπράβο» επειδή σας βοήθησε ή γιατί φέρθηκε καλά στο τραπέζι ή επειδή ήταν καλή παρέα – και όχι γιατί έφαγε. Τονίστε ότι χάρη στην προσπάθεια που έκανε περάσατε όλοι πιο όμορφα – πάλι χωρίς να αναφερθείτε στο φαγητό.
Εκπαιδεύστε το παιδί να ακούει το σώμα του. Αυτό είναι σημαντικό όχι μόνο σε ό,τι αφορά το φαγητό, αλλά και για όλες τις βιολογικές ανάγκες του (π.χ. πρέπει να καταλαβαίνει πότε κρυώνει, πότε διψάει, πότε είναι κουρασμένο κ.λπ.). Το παιδί πρέπει να μάθει να καταλαβαίνει τι συμβαίνει στο σώμα του, τι χρειάζεται για να λειτουργεί καλά, και να το φροντίζει. Για να του διδάξετε πώς θα το κάνει αυτό, πρέπει να κάνετε συχνά σχετικές αναφορές και σχόλια. Αρχίστε μιλώντας για τις δικές σας ανάγκες (π.χ. «Πείνασα», «Κρυώνω, θα βάλω ζακέτα») και μετά ρωτήστε το για τις δικές του (π.χ. «Πώς είναι το στομαχάκι σου; Μήπως είναι άδειο και πεινάει;»). Όταν τελειώσετε το φαγητό, πείτε: «Αχ, ωραία, χόρτασα. Εσύ χόρτασες;». Είναι πολύ σημαντικό να συνδέετε κάθε κίνηση που αφορά το φαγητό με το σώμα του παιδιού. Μόνο έτσι θα μάθει να τρώει επειδή πεινάει και θα καταλαβαίνει πότε χόρτασε για να σταματάει.
