«20 πράγματα που θα ήθελα να ήξερα προτού υιοθετήσω παιδί»

Σαν μια γυναίκα που μένει έγκυος για πρώτη φορά και αγνοεί μακαρίως τους πόνους της γέννας, έτσι και εγώ με το σύζυγό μου βρεθήκαμε σε μια ενημερωτική συνάντηση περί υιοθεσίας χαμογελώντας προσεκτικά ο ένας στον άλλο. «Τα πράγματα δεν θα είναι έτσι για εμάς» έλεγαν τα χαμόγελά μας. Αλλά τελικά ήταν. Με τρόπους για τους οποίους ακόμα και ένας επαγγελματίας που δραστηριοποιείται στο χώρο της υιοθεσίας δεν θα μπορούσε να μας έχει προετοιμάσει.

Έντεκα χρόνια, δύο υιοθεσίες και έναν τοκετό μετά, συγκέντρωσα διάφορα πράγματα που θα ήθελα να ήξερα προτού να υιοθετήσω:

1. Η υιοθεσία είναι ένας υπέροχος τρόπος να κάνεις οικογένεια.
2. Όσο απλή ή ειδυλλιακή κι αν σου φαίνεται, κάθε υιοθεσία βασίζεται στην απώλεια. Ακόμα και αν υιοθετείς ένα μωρό από τη βιολογική του μητέρα, το παιδί σας θα επηρεαστεί από την υιοθεσία. Οι βιολογικοί γονείς και η ευρύτερη οικογένεια του παιδιού σας θα βιώσουν την απώλεια. Εσείς θα νιώσετε το αγκάθι ότι δεν κυοφορήσατε το παιδί σας. Αν δεν υπάρχει ιατρικό ιστορικό του παιδιού σας, συχνά θα νιώσετε την απουσία του. Ακόμα και αν φαινομενικά δεν υπάρχουν ψυχικά τραύματα, στην πραγματικότητα θα υπάρξουν.
3. Εξασφαλίστε τη στήριξη των ανθρώπων γύρω σας. Και τελετουργικά, όπως πάρτι για τα παιδιά, που θα σας βοηθήσουν να νιώσετε αληθινή οικογένεια.
4. Κάποιοι θα σας αντιμετωπίσουν σαν να μην είστε αληθινή οικογένεια. Η πρώτη μας κοινωνική λειτουργός –ναι, κοινωνική λειτουργός– ήταν έγκυος. Διαρκώς μας περνούσε το μήνυμα ότι ενώ εκείνη δημιουργούσε τη δική της οικογένεια, εμείς προσποιούμασταν ότι φτιάχναμε τη δική μας. Μια φορά που μας επισκέφτηκε στο σπίτι, στον όγδοο μήνα της εγκυμοσύνης της, στάθηκε στο παιδικό δωμάτιο και σχολίασε: «Χμ… δεν θα σας συνιστούσα να φτιάξετε ακόμα το παιδικό δωμάτιο, γιατί ίσως να μην καταφέρετε να αποκτήσετε παιδί». Προτού διακόψω τη συνεργασία μαζί της, τη ρώτησα: «Έχετε έτοιμο το παιδικό δωμάτιο;». Όταν μου απάντησε «ναι», έκανα το ίδιο σχόλιο, δείχνοντας τη φουσκωμένη κοιλιά της. Νομίζω ότι κι εκείνη την πόνεσε.
5. Συγκεντρώστε πολλαπλάσια χρήματα από όσα προβλέπετε ότι θα σας χρειαστούν για την υιοθεσία. Αν είστε αρκετά τυχεροί και δεν τα ξοδέψετε, θα τα κρατήσετε για τις σπουδές του παιδιού σας.
6. Την πρώτη φορά που θα φέρετε το παιδί στο σπίτι, φροντίστε κάποιος να σας περιμένει εκεί. Αν είναι διακρατική η υιοθεσία, κανονίστε να σας περιμένει κάποιος στο αεροδρόμιο. Αν έρχεστε από το νοσοκομείο ή το ίδρυμα φιλοξενίας, βεβαιωθείτε ότι θα υπάρχει κάποιος που θα υποδεχτεί, μαζί με εσάς, το νέο μέλος της οικογένειας, είτε το παιδί είναι λίγων ημερών είτε 13 ετών. Πιστέψτε με, όταν επιστρέψαμε από την Ταϊτή σε ένα άδειο αεροδρόμιο, το γεγονός ότι είχαμε γίνει μόλις γονείς δεν το νιώσαμε ως κάτι ξεχωριστό.
7. Οι περισσότεροι που ρωτούν για τα παιδιά σας, έχουν πραγματικά καλές προθέσεις. Κάποιοι το κάνουν από καθαρή περιέργεια, άλλοι σκέφτονται να υιοθετήσουν όπως και εσείς, ενώ ορισμένοι το έχουν κάνει ήδη. Kάποιοι περιμένουν να αποκτήσουν εγγόνι μέσω υιοθεσίας (έχουμε γνωρίσει πολλούς τέτοιους). Κάποιοι κατάγονται από την ίδια χώρα με το παιδί σας. Πολλοί είναι οι ίδιοι παιδιά, που κάνουν ερωτήσεις από περιέργεια. Αντιμετωπίστε τους με ευγένεια, καλοπροαίρετα – εκτός αν αποδείξουν ότι δεν έχουν καλές προθέσεις.
8. Περιστασιακά, θα συναντήσετε και ανθρώπους που δεν έχουν καλές προθέσεις. Μη διστάσετε να τους πείτε ότι το θέμα είναι προσωπικό, να τους αγνοήσετε εντελώς ή, σε ακραίες περιπτώσεις, να τους κάνετε μια εξίσου αγενή ερώτηση. Μια φορά, μια κυρία έδειξε τα παιδιά μου και ρώτησε: «Από πού τα πήρες και πόσο ήταν τότε;». Ελπίζοντας να της δείξω καλούς τρόπους απάντησα: «Μπήκαν στην οικογένειά μας μέσω υιοθεσίας». Εκείνη συνέχισε: «Το βλέπω, αλλά τι έκανες για να τα πάρεις;». Εγώ απάντησα: «Σκέφτεστε να υιοθετήσετε;». «Όχι» είπε δύσπιστα, «απλά θέλω να ξέρω από πού και πώς τα απόκτησες». Εκνευρισμένη, ρώτησα: «Εσείς έχετε παιδιά;». Ένευσε θετικά. Αμέσως συνέχισα: «Γεννήθηκαν με φυσιολογικό τοκετό ή καισαρική τομή; Πώς τα συλλάβατε, με ποια στάση; Πόσο σας πήγε ο λογαριασμός στο μαιευτήριο;». Εκείνη έφυγε και στην ουρά του ταμείου όπου περιμέναμε, οι υπόλοιποι άρχισαν να με επιδοκιμάζουν. Ήταν η μοναδική φορά που μπορώ να θυμηθώ που χρειάστηκε να γίνω αγενής για να απαντήσω σε μια ερώτηση περί υιοθεσίας.
9. Σεβαστείτε την πατρίδα και τη βιολογική οικογένεια του παιδιού σας. Προσπαθήστε να είστε ειλικρινείς σχετικά με το αν προέρχεται από μια οικογένεια ή μια κουλτούρα που αντιμετωπίζει μεγάλες προκλήσεις, πάντα όμως με απόλυτο σεβασμό προς αυτές.
10. Αν σκέφτεστε να υιοθετήσετε ένα παιδί επειδή πιστεύετε ότι προέρχεται από μια «βάρβαρη» κουλτούρα, μην το κάνετε. Αν σας απωθεί η πολιτιστική κληρονομιά του και σκέφτεστε να το υιοθετήσετε για να το σώσετε, μην το κάνετε. Αυτό δεν είναι αγάπη. Δεν είναι σεβασμός. Αν το κάνετε, θα στερήσετε από το παιδί την αξιοπρέπειά του.
11. Προτού ξεκινήσετε, συνειδητοποιήστε ότι είναι μια μακροχρόνια δέσμευση. Ακόμα και αν το παιδί σας εξελιχθεί με έναν τρόπο που δεν περιμένετε, θα συνεχίστε να είστε οι γονείς του. Ένα υιοθετημένο παιδί αντιμετωπίζεται όπως και ένα βιολογικό παιδί. Αλλά στην πρώτη περίπτωση, υπάρχουν πάντα ψυχικά τραύματα. Τα οποία, περιστασιακά, προκαλούν δύσκολες συμπεριφορές και συναισθήματα. Όπως δεν θα «επιστρέφατε» ένα βιολογικό παιδί που πάσχει από σοβαρή αναπηρία, δεν μπορείτε και να «επιστρέψετε» ένα υιοθετημένο παιδί που είναι τραυματισμένο συναισθηματικά. Αν διαπιστώσετε ότι δεν μπορείτε να στηρίξετε μόνοι το παιδί σας, είναι δικό σας καθήκον να βρείτε τον τρόπο να συνεχίσετε να το στηρίζετε, όπως θα έκανε κάθε γονέας.
12. Κάποια στιγμή, πιθανότατα το παιδί σας, όταν θα είναι θυμωμένο, θα αναζητήσει «την αληθινή μαμά/τον αληθινό μπαμπά» του. Κι αυτό θα σας πονέσει.
13. Αν το παιδί σας δεν μπορεί να έχει επαφές με τη βιολογική του οικογένεια, πιθανότατα θα φαντασιώνεται ότι ζει μαζί της, και αυτή η φαντασίωση συχνά θα μοιάζει καλύτερη από την αληθινή ζωή.
14. Τα σενάρια 12 και 13, καθώς και άλλα επώδυνα σενάρια –όπως το να δραπετεύσει το παιδί σας για να βρει τη βιολογική του οικογένεια– είναι απόλυτα φυσιολογικά.
15. Η υιοθεσία θα ενισχύει τις φυσιολογικές για την ηλικία του προκλήσεις που αντιμετωπίζει κάθε παιδί. Αν αυτό είναι μία φορά δύσκολο για εσάς, φανταστείτε πόσο δύσκολο να είναι για το παιδί σας, που δεν θα μπορεί ακριβώς να κατανοήσει τι περνάει.
16. Η απουσία ιατρικού ιστορικού είναι μια ακόμα πρόκληση για τους γονείς. Στα ίδια τα παιδιά, στην αρχή προκαλεί σύγχυση (0-7 ετών), μετά αμηχανία (8-11 ετών) και αργότερα απελπισία (12+ ετών).
17. Η αίσθηση απώλειας που ζείτε επειδή δεν κυοφορήσατε το παιδί σας είναι πολλαπλάσια για το ίδιο το παιδί, κι αυτό πρέπει να το αναγνωρίσετε.
18. Οι περισσότεροι φίλοι και συγγενείς σας δεν θα μπορούν να καταλάβουν την περιπλοκότητα των συναισθημάτων που συνοδεύει μια υιοθεσία.
19. Αναζητήστε ανθρώπους που θα μπορούν να καταλάβουν απόλυτα την περιπλοκότητα των συναισθημάτων σας.
20. Η υιοθεσία παραμένει ένα ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπίζεται με προσοχή. Κάποιοι θα σας πουν ότι το πρόβλημα που πρέπει να χειριστείτε είναι φυσιολογικό για την ηλικία ενός παιδιού. Αυτό μπορεί να ισχύει σε κάποιο βαθμό, αλλά η υιοθεσία αυτομάτως το κάνει πιο περίπλοκο. Άλλοι θα αντιδράσουν με επιπολαιότητα (ο παππούς που θα αντιμετωπίσει διαφορετικά τα υιοθετημένα εγγόνια από τα υπόλοιπα, ο δάσκαλος που κάθε φορά που θα μιλάει για την υιοθεσία θα χρησιμοποιεί ως παράδειγμα το παιδί σας, ο γείτονας που θα είναι ενοχλητικά αδιάκριτος). Επιλέγοντας να υιοθετήσετε, συμφωνείτε να είστε ο προστάτης και ο υπερασπιστής του παιδιού σας. Έχετε την ευθύνη να εκπαιδεύσετε τον αγενή δάσκαλο και τον αδιάκριτο γείτονα.