Λιγότερα παιχνίδια, περισσότερη ευτυχία: Τι δείχνει έρευνα για το παιχνίδι και την ανάπτυξη των παιδιών
Όμως, πόσα παιχνίδια είναι τελικά πάρα πολλά;
Αγαπητοί γονείς,
Το σενάριο είναι γνώριμο σε πολλούς από εμάς: Πλησιάζουν οι γιορτές και η σκέψη μας στρέφεται στην επιλογή του τέλειου δώρου για τα παιδιά μας. Ξοδεύουμε εβδομάδες, συχνά και μήνες, ψάχνοντας για το ιδανικό, κατάλληλο για την ηλικία, πνευματικά διεγερτικό, συναρπαστικό παιχνίδι που θα ικανοποιήσει τις επιθυμίες των παιδιών μας – και τις δικές μας. Αγοράζουμε, προσθέτουμε κι άλλα στη λίστα, και μετά… κι άλλα, γιατί «είναι Χριστούγεννα» και θέλουμε απλώς να τα δούμε ευτυχισμένα.
Η μέρα των Χριστουγέννων φτάνει, γεμάτη προσμονή, κορδέλες και ενθουσιασμό. Υπάρχουν κραυγές χαράς, χαμόγελα, ίσως και μερικά δάκρυα. Όλα είναι υπέροχα… για λίγο. Η λάμψη των νέων παιχνιδιών όμως ξεθωριάζει γρήγορα. Τα παιδιά μας καταλήγουν να βαριούνται, μέσα σε ένα σπίτι γεμάτο παιχνίδια. Αναρωτιόμαστε, άξιζε τελικά τον κόπο;
Η έρευνα δείχνει ότι το να προσφέρουμε στα παιδιά μας λιγότερα παιχνίδια μπορεί στην πραγματικότητα να είναι ένας καλύτερος δείκτης της μακροπρόθεσμης ευτυχίας και ανάπτυξής τους.
Η ανεκτίμητη αξία του ποιοτικού παιχνιδιού
Πριν εμβαθύνουμε στις μελέτες, είναι σημαντικό να θυμόμαστε την κεντρική σημασία του παιχνιδιού στην παιδική ανάπτυξη. Η έρευνα επιβεβαιώνει σταθερά ότι μέσω του παιχνιδιού, τα παιδιά μαθαίνουν να ερμηνεύουν τον κόσμο γύρω τους. Ενισχύουν τις γνωστικές, συναισθηματικές, κοινωνικές και σωματικές τους δεξιότητες, συμβάλλοντας στην συνολική υγεία και ευεξία τους. Επιπλέον, η μάθηση που βασίζεται στο παιχνίδι αποτελεί θεμέλιο για την ακαδημαϊκή ετοιμότητα και επιτυχία. Το παιχνίδι δεν είναι απλώς διασκέδαση· είναι εργασία για ένα παιδί, ο τρόπος του να εξερευνά, να ανακαλύπτει και να αναπτύσσεται.
Η μελέτη του πανεπιστημίου του Τολέδο: λιγότερα παιχνίδια, περισσότερη εστίαση
Μια πρόσφατη μελέτη που διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο του Τολέδο, στο Οχάιο, έθιξε ακριβώς αυτό το ζήτημα: την επίδραση της αφθονίας παιχνιδιών στην ποιότητα του παιχνιδιού. Οι ερευνητές υπέθεσαν ότι «η αφθονία παιχνιδιών μείωσε την ποιότητα του παιχνιδιού των νηπίων και ότι λιγότερα παιχνίδια θα ωφελήσουν στην πραγματικότητα τα παιδιά μακροπρόθεσμα».
Στη μελέτη συμμετείχαν 36 νήπια, τα οποία παρακολούθησαν καθώς έπαιζαν για μισή ώρα είτε με τέσσερα είτε με 16 παιχνίδια. Τα αποτελέσματα ήταν ενδεικτικά: Τα νήπια που είχαν στη διάθεσή τους 16 παιχνίδια αφιέρωναν λιγότερο χρόνο παίζοντας με κάθε παιχνίδι, μετακινούμενα από το ένα στο άλλο πιο συχνά. Αντίθετα, όταν τους δόθηκαν μόνο τέσσερα παιχνίδια, τα νήπια «έπαιξαν με το καθένα για διπλάσιο χρόνο, σκεπτόμενοι περισσότερες χρήσεις για κάθε παιχνίδι και επιμηκύνοντας και επεκτείνοντας τα παιχνίδια τους».
Η επικεφαλής συγγραφέας, Δρ. Carly Dauch, εξήγησε στο περιοδικό Infant Behaviour and Development ότι «κατά τη νηπιακή ηλικία, τα παιδιά αναπτύσσουν, αλλά μπορεί να μην έχουν κατακτήσει, υψηλότερο επίπεδο ελέγχου της προσοχής. Η προσοχή τους, και επομένως το παιχνίδι τους, μπορεί να διαταραχθεί από παράγοντες στο περιβάλλον τους που παρουσιάζουν απόσπαση της προσοχής. Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης υποδηλώνουν ότι η αφθονία παιχνιδιών μπορεί να δημιουργήσει μια τέτοια απόσπαση της προσοχής».
Αυτό σημαίνει ότι λιγότερα παιχνίδια επιτρέπουν στα παιδιά καλύτερη εστίαση, τα ενθαρρύνουν να εξερευνήσουν και να παίξουν πιο δημιουργικά – ιδιότητες που είναι καθοριστικές για τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξή τους. Η υπερπροσφορά, αντί να εμπλουτίζει, μπορεί να διασπά την προσοχή και να μειώνει την ποιότητα της εμπειρίας του παιχνιδιού.
Μακροπρόθεσμες επιπτώσεις: από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση
Πέρα από την άμεση επίδραση στην ποιότητα του παιχνιδιού, η έρευνα υποδεικνύει ότι η υπερβολική παροχή δώρων μπορεί να έχει αρνητικές κοινωνικές και συναισθηματικές επιπτώσεις που εκτείνονται πολύ πέρα από την παιδική ηλικία. Μια μελέτη του Πανεπιστημίου του Μιζούρι στην Κολούμπια έχει δείξει ότι «τα παιδιά που περιμένουν πολλά και ακριβά δώρα μπορούν να υποστούν αρνητικές κοινωνικές και συναισθηματικές επιπτώσεις».
Ως ενήλικες, αυτά τα παιδιά είναι «πιο επιρρεπή σε χρέη πιστωτικών καρτών, τζόγο και ψυχαναγκαστικά ψώνια, τροφοδοτώντας μια ακόρεστη πείνα για περισσότερα», προδιαθέτοντάς τα σε εθιστικές συμπεριφορές. Αυτή η διαπίστωση αποτελεί μια σοβαρή προειδοποίηση για την κουλτούρα της αφθονίας και της κατανάλωσης που συχνά περιβάλλει τις γιορτές. Η επιθυμία για «πάντα περισσότερα» μπορεί να ριζώσει στην παιδική ηλικία και να επηρεάσει την ψυχολογική και οικονομική ευημερία στην ενήλικη ζωή.
Το Γερμανικό Πείραμα: «Παιδικοί σταθμοί χωρίς παιχνίδια»
Μια άλλη πρωτοποριακή προσέγγιση στο θέμα προέρχεται από τη Γερμανία, με το έργο “Der Spielzeugfreie Kindergarten” ή αλλιώς “The Toy-Free Nursery”. Γερμανοί ερευνητές, ανησυχώντας για τις εθιστικές συνήθειες που μπορούν να ξεκινήσουν νωρίς στην παιδική ηλικία, διεξήγαγαν ένα πείραμα όπου τα παιχνίδια αφαιρέθηκαν από έναν παιδικό σταθμό του Μονάχου για τρεις μήνες. Το έργο εφαρμόστηκε από τους Rainer Strick και Elke Schubert, υπαλλήλους δημόσιας υγείας που εργάζονταν με ενήλικες που υπέφεραν από διάφορες μορφές εθισμού.
Ο στόχος τους ήταν να δείξουν ότι τα παιδιά μπορούν να παίζουν χαρούμενα και δημιουργικά ακόμα και όταν δεν περιβάλλονται από παιχνίδια. Όπως λέει η δασκάλα Γκιζέλα Μάρτι από τον παιδικό σταθμό Friedrich-Engels-Bogen, που συμμετείχε στο έργο: “Σε αυτούς τους τρεις μήνες, προσφέρουμε στα παιδιά χώρο και χρόνο να γνωρίσουν τον εαυτό τους και, επειδή δεν καθοδηγούνται από δασκάλους ή παιχνίδια, τα παιδιά πρέπει να βρουν νέους τρόπους για να κατακτήσουν την ημέρα τους με τον δικό τους προσωπικό τρόπο.”
Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Χωρίς τα έτοιμα παιχνίδια, τα παιδιά αναγκάστηκαν να χρησιμοποιήσουν τη φαντασία τους και να δημιουργήσουν τα δικά τους παιχνίδια από καθημερινά αντικείμενα ή ακόμα και να εφεύρουν νέα παιχνίδια βασισμένα στην κοινωνική αλληλεπίδραση. Ανέπτυξαν μεγαλύτερη δημιουργικότητα, κοινωνικές δεξιότητες και ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, καθώς και μια βαθύτερη αίσθηση αυτονομίας και αυτογνωσίας.
Τι σημαίνουν όλα αυτά για εμάς τους γονείς;
Οι παραπάνω μελέτες μας δίνουν μια ισχυρή βάση για να επανεξετάσουμε τις συνήθειες μας σχετικά με τα παιχνίδια και τα δώρα. Δεν πρόκειται να σταματήσουμε να χαρίζουμε χαρά στα παιδιά μας, αλλά να το κάνουμε με πιο συνειδητό και ωφέλιμο τρόπο.
- Επενδύστε στην ποιότητα, όχι στην ποσότητα: Αντί για πολλά, φθηνά παιχνίδια που θα ξεχαστούν γρήγορα, επιλέξτε λιγότερα, υψηλότερης ποιότητας παιχνίδια που ενθαρρύνουν την ανοιχτή χρήση, τη δημιουργικότητα και την αλληλεπίδραση.
- Ενθαρρύνετε την αφοσίωση: Παρακινήστε τα παιδιά σας να αφοσιωθούν σε ένα παιχνίδι ή δραστηριότητα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Βοηθήστε τα να ανακαλύψουν διαφορετικούς τρόπους παιχνιδιού με ένα αντικείμενο.
- Προωθήστε τη φαντασία: Δώστε έμφαση σε παιχνίδια που δεν έχουν συγκεκριμένο «σκοπό» και επιτρέπουν την ελεύθερη έκφραση και τη δημιουργία σεναρίων. Απλά μπλοκ, υλικά χειροτεχνίας, ακόμα και κουτιά από χαρτόνι μπορούν να γίνουν ατελείωτες πηγές παιχνιδιού.
- Δώστε προσοχή στις εμπειρίες: Αντί για ένα ακόμα παιχνίδι, σκεφτείτε να δωρίσετε μια εμπειρία: ένα ταξίδι, μια επίσκεψη σε μουσείο, μαθήματα, ή απλά ποιοτικό χρόνο μαζί σας. Αυτές οι εμπειρίες μένουν ανεξίτηλες.
- Περιστροφή παιχνιδιών: Αν τα παιδιά σας έχουν πολλά παιχνίδια, δοκιμάστε να τα περιστρέφετε. Αποθηκεύστε κάποια και βγάλτε τα ξανά μετά από λίγο καιρό. Θα είναι σαν καινούργια!
Η αλήθεια είναι ότι η πραγματική ευτυχία και η υγιής ανάπτυξη των παιδιών μας δεν κρύβεται στην αφθονία των υλικών αγαθών, αλλά στην ποιότητα των εμπειριών, στην εστιασμένη δημιουργικότητα και στην ικανότητα να βρίσκουν χαρά με λιγότερα. Ας προσφέρουμε στα παιδιά μας το δώρο του ποιοτικού παιχνιδιού και της ανεμπόδιστης φαντασίας, που θα τους συντροφεύει σε όλη τους τη ζωή.
Μπορεί να σας ενδιαφέρει
Διαβάστε ακόμα
Λιγότερα παιχνίδια, περισσότερη ευτυχία: Τι δείχνει έρευνα για το παιχνίδι και την ανάπτυξη των παιδιών