«Γιατί πρέπει να αφήνουμε τα παιδιά μας να κάνουν λανθασμένες επιλογές»
Μια μαμά, αρθρογράφος και κοινωνιολόγος, η Jennifer Reich, αναρωτιέται μήπως τα προστατεύουμε υπερβολικά από τις πιθανές συνέπειες των πράξεών τους.
Όταν ο μεγαλύτερος γιος μου ήταν τεσσάρων ετών, ήθελε να πάμε να δούμε το «Ψάχνοντας το Νέμο» στο σινεμά. Γνωρίζοντας το (spoiler alert) σύντομο και βίαιο θάνατο της μητέρας του Νέμο, μέσα στα πρώτα λεπτά της ταινίας, του είπα πως ανησυχούσα ότι ήταν υπερβολικά τρομακτική και πως ίσως να μην ήταν καλό να τη δει.
Σταμάτησε να μιλάει, το σκέφτηκε για λίγο, και μετά θυμήθηκε τη συζήτηση που είχε με τους φίλους του στο νηπιαγωγείο. Ο Lucas το είχε πει ότι στην αρχή ήταν λίγο τρομακτική και η Anna ότι δεν ήταν τρομακτική. Η Anna, η πιο θαρραλέα από τους φίλους του, προσφέρθηκε να ξαναδεί την ταινία μαζί του.
Εκείνη η συζήτηση ξεκίνησε ένα μοτίβο ανάμεσα σε εμένα και τα παιδιά μου. Μου έλεγαν ότι ήθελαν να κάνουν κάτι. Εγώ εξέφραζα τις ανησυχίες μου. Σκέφτονταν την άποψή μου και μετά αποφάσιζαν τι θα έκαναν.
Όταν ήρθε η ώρα να επιλέξουμε γυμνάσιο, επισκεφτήκαμε όλα τα υποψήφια σχολεία. Στη συνέχεια επρόκειτο να φτιάξουν μια λίστα με τις προτεραιότητές τους, εγώ θα εξέφραζα τις ανησυχίες ή τον ενθουσιασμό μου, τα παιδιά θα λάμβαναν υπόψη τους τη γνώμη μου και στο τέλος θα αποφάσιζαν τι ήθελαν να κάνουν.
Είτε πρόκειται να παρατήσουν μια ομάδα ποδοσφαίρου, είτε να αρχίσουν μαθήματα πιάνου, είτε να κάνουν αίτηση για το πανεπιστήμιο είτε να τρυπήσουν τα αυτιά τους, το μοτίβο ήταν ανέκαθεν το ίδιο.
Προφανώς, σε οποιοδήποτε από τα παραπάνω σενάρια θα μπορούσα να έχω τον τελευταίο λόγο. Εγώ μπαίνω στον υπολογιστή να υποβάλω μια ηλεκτρονική αίτηση. Εγώ αγοράζω τα εισιτήρια του σινεμά. Εγώ πληρώνω για να τρυπήσουν τα αυτιά τους ή τα δίδακτρα για το κολέγιο. Αλλά σε κάθε περίπτωση, σχεδόν πάντα ενδίδω στις δικές τους επιθυμίες.
Γνωρίζω τα παιδιά μου πολύ καλά, αλλά αυτά γνωρίζουν τον εαυτό τους ακόμα καλύτερα. Σε όλες τις περιπτώσεις, όταν πρόκειται να κάνουν μια επιλογή, τους υπενθυμίζω ότι αν τα πράγματα δεν εξελιχθούν καλά, σχεδόν πάντα μπορούν να την αλλάξουν. Βασικά, λίγες αποφάσεις στη ζωή δεν σου δίνουν την ευκαιρία να αλλάξεις γνώμη. Ευτυχώς δηλαδή.
Φυσικά, υπάρχουν κάποια όρια. Ένας φίλος του μικρότερου παιδιού μου τσακωνόταν διαρκώς με τη μητέρα του γιατί ήθελε να φοράει σορτς στο σχολείο. Ένα πρωινό, την ώρα που άφηνα το δικό μου στο σχολείο, η μητέρα του συμμαθητή του μου είπε: «Ήταν πολύ δύσκολα σήμερα. Του έκρυψα όλα τα σορτς».
Παρόλο που καταλαβαίνω πόσο ενοχλητικό είναι να θέλει το παιδί σου, ανεξήγητα, να φορέσει σορτς μέσα στο καταχείμωνο, δεν μπορώ να κατανοήσω πού αποσκοπούσαν εκείνο το παιδί και η μητέρα του η οποία κρατούσε τα σορτσάκια του σε κατάσταση ομηρίας.
Εγώ, αντί να μπω σε διαδικασία μάχης, εξήγησα στα παιδιά μου ότι έχουμε έναν κανόνα. Όταν η θερμοκρασία ξεπερνάει τους 15 βαθμούς, μπορούν να φορούν σορτς. Αν όχι, δεν μπορούν να φορούν σορτς γιατί διακυβεύεται η ασφάλειά τους (και για να είμαι ειλικρινής, δημιουργώ άσχημες εντυπώσεις ως μητέρα).
Μέχρι σήμερα τα παιδιά μου παρακολουθούν με πάθος την εξέλιξη του καιρού και μπορούν να μπουν σε μυριάδες ιστοσελίδες πρόγνωσης μέχρι να βρουν εκείνη που εξυπηρετεί περισσότερο τους στόχους τους.
Όταν η κόρη μου πήγαινε νηπιαγωγείο και ήθελε να φορέσει άβολα, αλλά κατά τα άλλα υπέροχα ρούχα, δεν έμπαινα στη διαδικασία να δώσω μάχη για τα ίδια τα ρούχα. Όμως της εξηγούσα ότι στο σχολείο τρέχει, πηδάει και παίζει. Αν δεν μπορεί να τα κάνει όλα αυτά με τα ρούχα που φοράει, δεν μπορεί να τα φορέσει, όπως κι εγώ δεν μπορώ να πάω στη δουλειά με ρούχα που σαμποτάρουν την ικανότητά μου να πετύχω (παρά τη συστηματική επιθυμία μου να το κάνω).
Πέρασα πολλά πρωινά μαζί της κάνοντας μια πρόβα για το πώς θα μπορούσε να τρέξει, να πηδήσει, να καθίσει και να σταθεί όρθια με τα φορέματα και τις μπότες που είχε η ίδια επιλέξει.
Κάθε οικογένεια πρέπει να βάζει τους κανόνες της, κανόνες που συμμορφώνονται με ό,τι είναι γενικά αποδεκτό και εκπροσωπούν τις δικές της αξίες. Και οι ενήλικες πρέπει να μεταφέρουμε στα παιδιά τις ανησυχίες μας.
Ωστόσο, ανησυχώ όλο και περισσότερο με το πόσο λίγες ευκαιρίες έχουν τα παιδιά να κάνουν τις δικές τους επιλογές και να ζήσουν με τις συνέπειές τους. Καθημερινά, ζητάμε από τα παιδιά να πάρουν σωστές αποφάσεις. Όμως, δεν τους δίνουμε την ευκαιρία να κάνουν κακές επιλογές, από τις οποίες μπορούν να μάθουν.
Προσωπικά, έχω πολλή εμπειρία από επιλογές. Έχω κάνει κάποιες κακές, στην πορεία μου προς την ενηλικίωση, και κάποιες αρκετά καλές. Διατήρησα ορισμένες σχέσεις περισσότερο από όσο θα έπρεπε και μετάνιωσα για κάποιες φιλίες που άφησα να χαλάσουν. Δοκίμασα πέντε διαφορετικά προγράμματα σπουδών μέχρι να βρω εκείνο που θα με οδηγούσε στην καριέρα των ονείρων μου. Έκανα κάποιες αγορές ρούχων που δεν θα μπορούσα να εξηγήσω παρά μόνο αν υπέθετα ότι ήμουν μεθυσμένη εκείνη την ώρα. Φίλησα πολλούς βατράχους μέχρι να βρω τον πρίγκιπά μου. Κάποιες εμπειρίες ήταν διασκεδαστικές ούτως ή άλλως. Άλλες, επώδυνες – αλλά σε κάθε περίπτωση, έμαθα κάτι.
Ο μεγαλύτερος γιος μου μόλις διάλεξε κολλέγιο. Όχι εκείνο που θα είχα επιλέξει εγώ για εκείνον. Αλλά του μετάφερα τους φόβους μου – την απόσταση, την πιθανότητα να νιώσει μοναξιά, τη μεγάλη πιθανότητα το σπουδαστικό του δάνειο να καθυστερήσει την εξέλιξή του μετά το κολλέγιο. Και μετά, με αυτοπεποίθηση και απόλυτη βεβαιότητα, έκανε την επιλογή του σύμφωνα με αυτό που πιστεύει ότι θα ήθελε να κάνει.
Και παρόλο που οι φόβοι μου δεν υποχώρησαν, ελπίζω να βρει τρόπους να κάνει αλλαγές, να δοκιμάσει διαφορετικά προγράμματα σπουδών και να πάρει ορισμένες λανθασμένες αποφάσεις μέχρι να φτάσει εκεί που θέλει. Τουλάχιστον στο μεταξύ θα έχει αποκτήσει κάποια εμπειρία.
