Η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού με απλά λόγια

Η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού με απλά λόγια
* Άρθρο 1: ορισμός
“Παιδιά” θεωρούνται όλα τα κορίτσια και τα αγόρια από 0 έως 18 ετών.
Άρθρο 2: απαγόρευση διακρίσεων
Όλα τα παιδιά είναι ίσα. Έχουν δικαίωμα να τα αντιμετωπίζουν χωρίς διακρίσεις λόγω της φυλής, του φύλου, της γλώσσας, της θρησκείας, των απόψεων, της περιουσίας, της
κατάστασης, των ιδιαίτερων αναγκών ή της εμφάνισής τους.
Άρθρο 3: το συμφέρον του παιδιού
Όταν οι μεγάλοι παίρνουν αποφάσεις που αφορούν τα παιδιά, πρέπει να υπολογίζουν πριν από όλα το συμφέρον των παιδιών. Η Πολιτεία πρέπει να προστατεύει και να φροντίζει τα
παιδιά, αν οι γονείς τους δεν μπορούν να το κάνουν.
Άρθρο 4: μέτρα της Πολιτείας
Η Πολιτεία πρέπει να παίρνει όλα τα κατάλληλα μέτρα για να εφαρμόζονται τα δικαιώματα των παιδιών.
Άρθρο 5: ρόλος γονέων και κηδεμόνων
Οι γονείς ή οι κηδεμόνες ενός παιδιού είναι υπεύθυνοι να το μεγαλώνουν έτσι ώστε να αναπτύσσονται οι ικανότητές του και να το βοηθούν να μάθει και να ασκεί τα δικαιώματά
του.
Άρθρο 6: δικαίωμα στη ζωή
Τα παιδιά έχουν δικαίωμα στη ζωή, την επιβίωση και την ανάπτυξη.
Άρθρο 7: όνομα και ιθαγένεια
Δικαίωμα κάθε παιδιού είναι να γράφεται στο ληξιαρχείο με τη γέννησή του και να έχει όνομα, επώνυμο και ιθαγένεια, δηλαδή να ανήκει σε μια χώρα.
Άρθρο 8: ταυτότητα
Η Πολιτεία πρέπει να βοηθά τα παιδιά να διατηρούν την ταυτότητα, την ιθαγένεια και τις οικογενειακές τους σχέσεις.
Άρθρο 9: ζωή και επικοινωνία με τους γονείς
Κάθε παιδί έχει δικαίωμα να ζει μαζί με τους γονείς του, εκτός αν αυτοί ζουν χωριστά, αν δεν μπορούν να το φροντίσουν ή αν πρέπει να απομακρυνθεί από αυτούς για το καλό του.
Όταν ζει μακριά από τους γονείς του, το παιδί έχει δικαίωμα να τους βλέπει και να επικοινωνεί μαζί τους, εκτός αν αυτό είναι αντίθετο με το συμφέρον του.

Άρθρο 10: οικογενειακή επανένωση
Αν ένα παιδί ζει σε διαφορετική χώρα από τους γονείς του, έχει δικαίωμα να ξανασμίξει μαζί τους και να μείνουν στο ίδιο μέρος.
Άρθρο 11: παράνομες μετακινήσεις στο εξωτερικό
Τα παιδιά πρέπει να προστατεύονται από κάθε παράνομη απομάκρυνσή τους από τη χώρα στην οποία ζουν.
Άρθρο 12: ελευθερία γνώμης
Τα παιδιά έχουν δικαίωμα να εκφράζουν ελεύθερα τις απόψεις τους. Οι μεγάλοι πρέπει να ακούν και να παίρνουν σοβαρά υπόψη τους τη γνώμη των παιδιών για θέματα που τα
αφορούν, ανάλογα με την ηλικία και την ωριμότητά τους.
Άρθρο 13: ελευθερία έκφρασης
Τα παιδιά έχουν δικαίωμα να αναζητούν, να μαθαίνουν και να μεταδίδουν πληροφορίες και ιδέες, και να εκφράζονται ελεύθερα, μέσα από τον γραπτό ή προφορικό λόγο, την τέχνη ή
άλλους τρόπους, αρκεί να σέβονται τα δικαιώματα των άλλων.
Άρθρο 14: ελευθερία σκέψης και θρησκείας
Τα παιδιά έχουν δικαίωμα να σκέφτονται ελεύθερα και να πιστεύουν σε μια θρησκεία.
Άρθρο 15: ελευθερία συνάντησης και ομαδικής συνεργασίας
Τα παιδιά έχουν δικαίωμα να συναντιόνται, να συνεργάζονται και να συμμετέχουν σε συγκεντρώσεις, αρκεί να μην παραβιάζουν τα δικαιώματα των άλλων.
Άρθρο 16: ιδιωτική ζωή
Κανείς δεν μπορεί να επεμβαίνει αυθαίρετα ή παράνομα στην ιδιωτική ζωή, την οικογένεια, την κατοικία ή την αλληλογραφία ενός παιδιού, ούτε να προσβάλλει την τιμή και την υπόληψή
του.
Άρθρο 17: πληροφόρηση
Τα παιδιά έχουν δικαίωμα να μαθαίνουν τι συμβαίνει γύρω τους από τα μέσα ενημέρωσης (εφημερίδες, ραδιόφωνο, τηλεόραση, ηλεκτρονικά μέσα). Η Πολιτεία πρέπει να ενθαρρύνει τα μέσα να διαδίδουν χρήσιμες πληροφορίες και να προστατεύουν τα παιδιά από ό,τι μπορεί να τα βλάψει.
Άρθρο 18: ευθύνες και υποστήριξη γονέων
Οι γονείς ή κηδεμόνες ενός παιδιού έχουν τη ευθύνη της ανατροφής και της ανάπτυξής του. Η Πολιτεία πρέπει να τους βοηθά σε αυτή την αποστολή και να εξασφαλίζει τη δημιουργία
υπηρεσιών φροντίδας για τα παιδιά.
Άρθρο 19: βία, παραμέληση, εκμετάλλευση
Τα παιδιά πρέπει να προστατεύονται από κάθε μορφή βίας, προσβολής, παραμέλησης, εγκατάλειψης, σωματικής, ψυχολογικής, πνευματικής ή σεξουαλικής κακοποίησης και
εκμετάλλευσης, όσο βρίσκονται στην ευθύνη των γονιών ή των κηδεμόνων τους ή άλλων προσώπων στα οποία αυτοί τα έχουν εμπιστευθεί.

Άρθρο 20: εναλλακτική επιμέλεια
Όταν ένα παιδί δεν ζει με την οικογένειά του ή αυτή δεν μπορεί να το φροντίσει, έχει δικαίωμα ειδικής προστασίας και βοήθειας, μέσα από θεσμούς όπως η υιοθεσία, η φιλοξενία σε ανάδοχη οικογένεια ή σε κατάλληλη στέγη / ίδρυμα.
Άρθρο 21: υιοθεσία
Η Πολιτεία πρέπει να παίρνει όλα τα απαραίτητα μέτρα ώστε μια υιοθεσία που γίνεται στην ίδια χώρα ή σε άλλη, να είναι σύμφωνη με το νόμο και να λαμβάνεται υπόψη πάνω απ’ όλα το
συμφέρον του παιδιού.
Άρθρο 22: παιδιά πρόσφυγες
Τα παιδιά πρόσφυγες, που έχουν φύγει μόνα ή συνοδευόμενα από τους δικούς τους από την πατρίδα τους επειδή εκεί κινδύνευαν, έχουν δικαίωμα ειδικής προστασίας και απολαμβάνουν
όλα τα δικαιώματα που έχουν και τα άλλα παιδιά.
Άρθρο 23: παιδιά με αναπηρίες
Τα παιδιά με σωματικές ή πνευματικές αναπηρίες έχουν δικαίωμα να ζουν σε συνθήκες που εγγυώνται την αξιοπρέπειά τους και ευνοούν την αυτονομία τους. Να απολαμβάνουν
ειδική φροντίδα και να συμμετέχουν ισότιμα στην εκπαίδευση και την κοινωνική ζωή.
Άρθρο 24: υγεία και ιατρικές υπηρεσίες
Όλα τα παιδιά έχουν δικαίωμα στην προληπτική φροντίδα της υγείας τους και όταν αρρωσταίνουν να χρησιμοποιούν τις απαραίτητες ιατρικές υπηρεσίες για τη θεραπεία
τους.
Άρθρο 25: επανεξέταση αναδοχής
Όταν ένα παιδί τοποθετείται σε ένα ίδρυμα ή μια ανάδοχη οικογένεια, η Πολιτεία πρέπει να παρακολουθεί και να ελέγχει αν το φροντίζουν σωστά και αν απολαμβάνει όλα τα
δικαιώματά του.

Άρθρο 26: κοινωνική πρόνοια
Τα παιδιά έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν την κατάλληλη κοινωνική φροντίδα και ασφάλιση.
Άρθρο 27: ανάπτυξη και επίπεδο ζωής
Όλα τα παιδιά έχουν δικαίωμα σε ένα αξιοπρεπές επίπεδο ζωής: να έχουν φαγητό, ρούχα και να ζουν σε ένα ασφαλές σπίτι, ώστε να έχουν ομαλή σωματική, πνευματική,
ψυχική, ηθική και κοινωνική ανάπτυξη. Αν οι γονείς τους δεν μπορούν να τους τα προσφέρουν, η Πολιτεία πρέπει να τους βοηθάει.
Άρθρο 28: εκπαίδευση
Όλα τα παιδιά έχουν δικαίωμα να πηγαίνουν στο σχολείο και να έχουν ίσες ευκαιρίες σε αυτό. Η Πολιτεία πρέπει να παίρνει μέτρα ώστε τα παιδιά να γράφονται και να μη
διακόπτουν το σχολείο. Τα μέτρα για τη σχολική πειθαρχία πρέπει να σέβονται τα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια των μαθητών.
Άρθρο 29: σκοποί εκπαίδευσης
Η εκπαίδευση πρέπει να βοηθάει τα παιδιά να αναπτύσσουν τις ικανότητες και την προσωπικότητά τους και να μαθαίνουν να σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, τους
διαφορετικούς πολιτισμούς και το φυσικό περιβάλλον.
Άρθρο 30: μειονότητες
Τα παιδιά που ανήκουν σε εθνικές, γλωσσικές ή θρησκευτικές μειονότητες, έχουν δικαίωμα να έχουν τη δική τους πολιτιστική ζωή, να χρησιμοποιούν τη γλώσσα τους και
να ασκούν τη θρησκεία τους.
Άρθρο 31: ελεύθερος χρόνος και ψυχαγωγία
Όλα τα παιδιά έχουν δικαίωμα να ξεκουράζονται, να έχουν ελεύθερο χρόνο, να παίζουν, να ψυχαγωγούνται και να ασχολούνται με πράγματα που τους ενδιαφέρουν.
Άρθρο 32: παιδική εργασία, οικονομική εκμετάλλευση
Τα παιδιά πρέπει να προστατεύονται από την οικονομική εκμετάλλευση και οποιαδήποτε επικίνδυνη εργασία μπορεί να βάλει σε κίνδυνο την εκπαίδευση, την υγεία ή την
ανάπτυξή τους. Η Πολιτεία πρέπει να ρυθμίζει, σύμφωνα με τις διεθνείς συμβάσεις, τα κατώτατα όρια ηλικίας, τα ωράρια και τις συνθήκες εργασίας για ανηλίκους όπως και την
επιβολή ποινών σε όσους τα παραβιάζουν.
Άρθρο 33: ναρκωτικά
Τα παιδιά πρέπει να προστατεύονται από την παράνομη χρήση ναρκωτικών ουσιών αλλά και να μη χρησιμοποιούνται στην παραγωγή και τη διακίνησή τους.

Άρθρο 34: σεξουαλική βία και εκμετάλλευση
Είναι υποχρέωση της Πολιτείας να προστατεύει τα παιδιά από κάθε μορφή σεξουαλικής βίας και εκμετάλλευσης, όπως ο εξαναγκασμός σε σεξουαλική δραστηριότητα, η πορνεία και
η πορνογραφία.
Άρθρο 35: απαγωγή και εμπορία παιδιών
Τα κράτη παίρνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα για να εμποδίσουν τις απαγωγές, την πώληση και το δουλεμπόριο των παιδιών.

See Also

Μικρότερες μέρες, περισσότερος χρόνος για εσωτερικό παιχνίδι

Άρθρο 36: άλλες μορφές εκμετάλλευσης
Τα παιδιά πρέπει να προστατεύονται από οποιαδήποτε άλλη μορφή εκμετάλλευσης που μπορεί να βλάπτει την ευημερία τους.
Άρθρο 37: βασανιστήρια και στέρηση ελευθερίας
Κανένα παιδί δεν πρέπει να υποβάλλεται σε βασανιστήρια ή άλλη απάνθρωπη ή εξευτελιστική τιμωρία. Η θανατική ποινή και η ισόβια φυλάκιση απαγορεύεται να
επιβάλλονται σε παιδιά. Η σύλληψη και κράτηση ανηλίκων πρέπει να είναι σύμφωνη με το νόμο, να έχει την ελάχιστη δυνατή χρονική διάρκεια και να ανταποκρίνεται στην ανάγκες της
ηλικίας τους.
Άρθρο 38: ένοπλες συρράξεις
Σε περίπτωση πολέμου, τα παιδιά πρέπει να προστατεύονται. Απαγορεύεται να συμμετέχουν σε εχθροπραξίες παιδιά κάτω των 15 ετών.
Άρθρο 39: επανένταξη παιδιού-θύματος
Η Πολιτεία πρέπει να φροντίζει τα παιδιά που είναι θύματα παραμέλησης, κακομεταχείρισης, εκμετάλλευσης ή πολέμων για να ξεπερνούν τα τραύματά τους και να συμμετέχουν φυσιολογικά στην κοινωνική ζωή.

Άρθρο 40: δικαιοσύνη / ποινική μεταχείριση
Κάθε παιδί ύποπτο, κατηγορούμενο ή καταδικασμένο για μια παράνομη πράξη έχει δικαίωμα να το αντιμετωπίζουν με αξιοπρέπεια, ανθρωπισμό και σεβασμό στις ανάγκες του, να
ενημερώνεται για την υπόθεσή του σε γλώσσα που καταλαβαίνει και να έχει νομική βοήθεια για να μπορεί να υπερασπίζεται τον εαυτό του.
Άρθρο 41: ευνοϊκότερες ρυθμίσεις
Αν οι νόμοι μιας χώρας προστατεύουν καλύτερα τα δικαιώματα των παιδιών από ό,τι αυτή η Σύμβαση, τότε πρέπει να εφαρμόζονται εκείνοι.
Άρθρο 42: γνωστοποίηση
Τα κράτη έχουν υποχρέωση να κάνουν γνωστά στους μεγάλους και στα παιδιά τις αρχές και το περιεχόμενο αυτής της Σύμβασης.
Άρθρα 43-54: εφαρμογή και έλεγχος
Μια ειδική Επιτροπή στον ΟΗΕ παρακολουθεί την εφαρμογή της Σύμβασης σε όλα τα κράτη που την έχουν υπογράψει. Οι κυβερνήσεις οφείλουν να στέλνουν εκθέσεις κάθε πέντε
χρόνια και η Επιτροπή, αφού τις εξετάσει, τους στέλνει παρατηρήσεις και προτάσεις της.
* Το πλήρες κείμενο της Σύμβασης μπορείτε να το βρείτε στο ΟΗΕ
ιστοσελίδα του Συνηγόρου του Παιδιού από όπου είναι και η Σύμβαση με απλά λόγια.

Η κούκλα που ταξίδευε στον κόσμο

Αλεξάνδρα Μητσιάλη

Εικονογράφηση: Κατερίνα Χαδουλού

Ένα από τα βασικά δικαιώματα του παιδιού είναι η προστασία ενάντια σε οποιασδήποτε μορφής εκμετάλλευση. Το 2018 εκατομμύρια παιδιά εξακολουθούν να πέφτουν θύματα εργασιακής εκμετάλλευσης σε παγκόσμιο επίπεδο ενώ στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι σχεδόν καθημερινά περίπου 100 παιδιά βρίσκονται σταθερά στους δρόμους των δύο μεγάλων πόλεων, Αθήνας και Θεσσαλονίκης, τα οποία εργάζονται συνεχώς από 6 έως 12 ώρες την ημέρα (σύμφωνα με στοιχεία της ΜΚΟ ΑΡΣΙΣ). Με αυτόν τον τρόπο καταπατάται και το δικαίωμα στη δωρεάν εκπαίδευση, αφού δεν υπάρχει το χρονικό περιθώριο φοίτησης σε σχολείο για τα εργαζόμενα παιδιά.

Ένας υπέροχος τρόπος ευαισθητοποίησης για το παραπάνω ζήτημα είναι η ιστορία της Κούκλας που ταξίδευε στον κόσμο. Πρόκειται για μια κούκλα με πελώρια μάτια και μισάνοιχτα χείλη, σαν να είναι έτοιμα να πουν μυστικά. Πρώτη την πιάνει στα χέρια της η Ναΐρι, η οποία εργάζεται σε εργοστάσιο που κατασκευάζει κούκλες. Μετά βρίσκεται στα χέρια της Όλιας που μένει σε χώρα μακρινή. Εντυπωσιάζεται και εκείνη από την κούκλα με τα παράξενα μάτια, μόνο που δεν μπορεί να την κρατήσει αφού περιλαμβάνεται στο εμπόρευμα που πουλά στον δρόμο. Αγοραστής της είναι ένας κύριος που μπορεί να μην έχει οικονομική άνεση αλλά η περίσταση είναι ειδική: Η κόρη του Σόφη είναι πολύ χαρούμενη που κρατά την κούκλα στα χέρια της. Μπορεί να μην πάρει άλλο δώρο για τα γενέθλιά της, αλλά ξέρει πως άλλα παιδιά δεν έχουν ούτε αυτό. Έτσι, αποφασίζει να αγαπήσει την κούκλα για λογαριασμό όλων των κοριτσιών.

Το αγόρι που δάμασε τον άνεμο

William Kamkwamba σε συνεργασία με τον Bryan Mealer

Εικονογράφηση: Anna Hymas

Μετάφραση: Αργυρώ Πιπίνη

*Κύκλος Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου (Βραβεία ΙΒΒΥ 2018): Βραβείο σε ξένο συγγραφέα, Έλληνα εκδότη και μεταφραστή ελληνικής έκδοσης βιβλίου για παιδιά και νέους*

Σε συνέχεια της αναφοράς στο δικαίωμα στη δωρεάν εκπαίδευση αλλά και σε συνδυασμό με το δικαίωμα σε κατάλληλη διατροφή, στέγαση και ιατρική περίθαλψη, η αληθινή ιστορία του Γουίλιαμ Καμκγουάμπα, του Αγοριού που δάμασε τον άνεμο, πραγματικά εμπνέει:

Επισημαίνοντάς μας αρχικά πως το Μαλάουι είναι ένας τόπος όπου επικρατούσε η μαγεία και οι προκαταλήψεις, ο Καμκγουάμπα ξετυλίγει το κουβάρι της ζωής του, την οποία σημάδεψε ο λιμός που έπληξε τη χώρα του τον Δεκέμβριο του 2000. Μην έχοντας την οικονομική πολυτέλεια να φοιτήσει στο γυμνάσιο (τα ετήσια δίδακτρα ανέρχονταν στα 80 δολάρια), ο συγγραφέας παρακινείται από την ακόρεστη δίψα του για μάθηση και από τον θαυμασμό του για την επιστήμη, και καταλήγει να επισκέπτεται συχνά τη δανειστική βιβλιοθήκη της περιοχής του. Σύντομα ανακαλύπτει ένα βιβλίο που τον βοηθά να κατασκευάσει μια ανεμογεννήτρια που έμελλε να βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα ζωής της οικογένειας και των συγχωριανών του, σε μια χώρα όπου πρόσβαση σε καθαρό νερό και ηλεκτρικό έχει μόνο το 2% του πληθυσμού της.

Η ιστορία του αγοριού που δάμασε τον άνεμο είναι μια συναρπαστική ιστορία πίστης, επιμονής και ελπίδας, αλλά και αφύπνισης για τα παιδιά που ζουν σε ανεπτυγμένες χώρες. Μια ιστορία που αναδεικνύει τη σημασία της μόρφωσης, της εργατικότητας και της προσφοράς για τον συνάνθρωπο.