Μεγαλώστε παιδιά με αυτοπεποίθηση

Γράφει η Μαρία Παπαδοπούλου, Συμβουλευτική Ψυχολόγος Παίδων & Ενηλίκων, Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας Παιδιών – Εφήβων, Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης

«Μαμά, εσύ ΠΡΕΠΕΙ να με ακούς,
γιατί αν δεν με ακούς εσύ,
όταν μεγαλώσω, δεν θα με ακούει κανένας!»
Στέλλα, 7 ετών, στη μαμά της

Η αυτοαντίληψη και αυτοεκτίμηση του παιδιού διαμορφώνονται με βάση τις σχέσεις μέσα στην οικογένεια, αλλά και του οικογενειακού κλίματος που επικρατεί. Δηλαδή, από τα μηνύματα που εισπράττει το παιδί από γονείς, αδέρφια, δασκάλους, φίλους, κτλ.

Στο μυαλό του παιδιού: ‘Αξίζω’ = με αγαπούν και με αποδέχονται οι γονείς μου.

Άτομα με υψηλή αυτοεκτίμηση σέβονται τον εαυτό τους, είναι σίγουρα για τις αποφάσεις τους, δέχονται την εποικοδομητική κριτική και έχουν συχνά περισσότερες επιτυχίες στη ζωή τους.

Άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση έχουν ελάχιστο αυτοσεβασμό, δε νιώθουν βέβαιοι για τις αποφάσεις και τις πράξεις τους, νιώθουν ανασφάλεια, τα παρατάνε εύκολα με τις πρώτες δυσκολίες, είναι ευαίσθητοι στην κριτική, κατηγορούν τους άλλους όταν αποτυγχάνουν, αισθάνονται ότι δεν αξίζουν, έχουν χαμηλή αυτοπεποίθηση και περιμένουν την αποτυχία.

ΤΡΟΠΟΙ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΤΗΣ ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ

-Προσπαθούμε να χαρακτηρίσουμε τη συμπεριφορά του παιδιού κι όχι το ίδιο το παιδί, π.χ. ‘Είναι ανεύθυνο να γυρίζεις αργά χωρίς, να μας έχεις ειδοποιήσει’, αντί για ‘Είσαι τελείως ανεύθυνος!’. Επίσης, ‘Σ’αγαπάω πολύ. Αυτό που έκανες όμως δε μου αρέσει’. Έτσι βοηθάμε το παιδί να κάνει το διαχωρισμό.

-Αποφεύγουμε τα αρνητικά σχόλια για την επίδοση του παιδιού και προσπαθούμε να υιοθετήσουμε μια στάση που θα δείχνει πως έχουμε εμπιστοσύνη στις ικανότητές του, π.χ. ‘Καλή προσπάθεια. Κάθε φορά τα καταφέρνεις όλο και καλύτερα’, αντί για ‘Καλά δεν καταλαβαίνεις; Τόσες φορές στο εξήγησα. Μου φαίνεται δεν προσέχεις όταν σου μιλάω’.

-Φερόμαστε με σεβασμό απέναντι στο παιδί για να του δείξουμε πως είναι ένα σημαντικό άτομο. Αν κάνει κάποια ζημιά το παιδί, π.χ. ρίξει το φαγητό του στο πάτωμα ή σπάσει ένα βάζο να μην πούμε ‘Πάλι;;;; Δε σου έχω πει να είσαι πιο προσεχτικός; Είσαι τελείως απρόσεχτος. Το κατέστρεψες το βάζο.’ Είναι πολύ πιο ευεργετικό να περάσουμε στο παιδί το μήνυμα πως τα λάθη και οι απρόσεχτες κινήσεις διορθώνονται, δε φέρνουν την καταστροφή. Μπορούμε να ζητήσουμε από το παιδί να μας βοηθήσει να τα μαζέψουμε.

-Ενθαρρύνουμε το παιδί όταν αυτό δυσκολεύεται σε κάποιες περιστάσεις, κι έτσι θα καταλάβει πως πιστεύουμε στις ικανότητές του. Η ενθάρρυνση ‘Είμαι σίγουρη πως αν προσπαθήσεις θα τα καταφέρεις. Μην το βάζεις κάτω τόσο γρήγορα!’ βοηθάει το παιδί να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες με πιο πολύ σιγουριά.

-Ας μη γίνουμε ο ‘διορθωτής’ κάποιων καταστάσεων. Μην κάνετε εσείς για τα παιδία πράγματα που μπορούν να κάνουν μόνα τους με λίγη παραπάνω προσπάθεια. Η υπερπροστασία προκαλεί ανασφάλεια στο παιδί κι έτσι αυτό εξαρτάται ολοκληρωτικά από εσάς. Έτσι μειώνεται η αυτοπεποίθησή του. Πιστεύει πως μόνο του δεν μπορεί να τα καταφέρει και περιμένει τη λύση από εσάς.

-Ας βοηθήσουμε το παιδί να δέχεται μαζί με τα προτερήματά του και κάποιες αδυναμίες του, κι έτσι σιγά σιγά θα μάθει να αγαπάει τον εαυτό σου. Ας του εξηγήσουμε πως όλοι έχουμε τα δυνατά και αδύνατα σημεία μας, ας μην το παροτρύνουμε να γίνει τέλειος, να είναι πάντα ο πρώτος και καλύτερος μαθητής στην τάξη! Αν δίνουμε έμφαση μόνο στο ότι πρέπει να τα κάνει όλα σωστά και τέλεια, χωρίς να αφήνουμε περιθώριο λάθους, δημιουργούμε άγχος και καταναγκαστικές συνήθειες στο παιδί.

-Να δείξουμε στο παιδί τρόπους να ξεπερνάει τις απογοητεύσεις και τις αποτυχίες του. Βρείτε μαζί του εναλλακτικές λύσεις και προσπαθήστε να συζητήσετε μαζί του το πώς ερμηνεύει αυτήν την αποτυχία του.

-Όταν σας μιλάει δώστε προσοχή σε αυτά που σας λέει. Μην τα θεωρείται ασήμαντα και μην κοροϊδεύετε. Δώστε τους χρόνο να σας πουν τη σκέψη τους, τα συναισθήματά τους, κι έτσι θα νιώσει το παιδί ότι ο γονιός του το σέβεται και το αντιμετωπίζει ισότιμα.

-Συμπεριλάβετε το παιδί σε καθημερινές απλές οικογενειακές αποφάσεις, π.χ. ρωτήστε το τι φαγητό να μαγειρέψετε, που να πάτε για διασκέδαση, τι ρούχο να φορέσετε και το παιδί σας θα νιώσει μεγάλη χαρά και περηφάνια.

-Αν το παιδί νιώσει πως το αποδέχεστε, το θαυμάζετε, το πιστεύετε τότε μόνο θα αποδεχτεί τον εαυτό του, θα θαυμάζει τον εαυτό του και θα πιστεύει στις δυνάμεις του. Έτσι δημιουργείται η αυτοπεποίθηση του.

-Η επικριτική στάση του γονέα ή δασκάλου, προκαλεί στο παιδί: λύπη, θλίψη, θυμό, αίσθημα μοναξιάς και δυστυχίας, ματαίωση, αίσθηση εξευτελισμού κι εξουθένωσης, είτε το δείχνει είτε όχι. Με αποτέλεσμα το παιδί να αισθάνεται φυλακισμένο και να μαθαίνει να παραιτείται πριν παλέψει για να φτάσει στο στόχο του.

Βιβλιογραφία
Marcoli, Α. (2001). «Ο θυμός των παιδιών. Παραμύθια για την κατανόηση της παιδικής συμπεριφοράς». Θεσσαλονίκη: University Studio Press.