«Κάθε εκπαιδευτικός μπορεί να συμβάλλει στην ενδυνάμωση της οικολογικής συνείδησης των μαθητών/τριών του» Αναστασία Γκίτση

Το ελληνικό λύκειο Νυρεμβέργης ταξίδεψε πρόσφατα στην Κωνσταντινούπολη και βραβεύτηκε με μια σημαντική διάκριση για το «Wir denken grun – φυσικά σκεφτόμαστε, σκεφτόμαστε φυσικά», υπεύθυνη αυτής της διάκρισης η καθηγήτρια και ποιήτρια Αναστασία Γκίτση, μιλήσαμε μαζί της για το ιδιαίτερο αυτό project που ετοίμασε με τους μαθητές της και πιστεύουμε ότι αξίζει να μοιραστούμε μαζί σας.

Θέλετε να μας πείτε λίγα λόγια το πώς/πότε/πού ξεκίνησε η ιδέα του πρότζεκτ;

Σημείο εκκίνησης της ιδέας υπήρξε η προσωπική ανάγκη ν’ ασχοληθώ και κατ’ επέκτασιν ν’ ασχοληθούμε ως σχολείο με το περιβάλλον, προκειμένου να ενδυναμώσoυμε την οικολογική συνείδηση των μαθητών και μαθητριών μας. Το μάθημα των θρησκευτικών προσφέρεται για πολλά δημιουργικά projects και καινοτόμες δράσεις και φυσικά δεν θα μπορούσε να λείψει κάποια που αφορά τον πλανήτη μας και την προστασία του.

Πότε άρχισε η υλοποίησή του και ποιες οι φάσεις του;

Η πρώτη συνάντηση πραγματοποιήθηκε off de record το καλοκαίρι του 2021 στη Θεσσαλονίκη με την υπεύθυνη συντονισμού, υλοποίησης και αξιολόγησης εκπαιδευτικών προγραμμάτων και δράσεων του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών (Π.Ι.Π.Μ.) και εκλεκτή θεολόγο κα. Κλιάρη Ιωάννα. Ας πούμε όμως λίγα λόγια για το Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών Μελετών το οποίο ιδρύθηκε με τον Πα­τρι­αρ­χικό και Συνοδικό Τόμο της 6ης Απριλίου 1965, από τον αοί­διμο Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα κι αποτελεί το Θεολογικό Επιστημονικό Ίδρυ­μα του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο που έχει ως πάγιο στόχο την καλλιέργεια «του καλλι­κάρ­που δένδρου της πατερικής σοφίας» προχώρησε στην ίδρυση του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών που εστιάζει στην έρευνα, τη μελέτη και τη σπουδή των συγγραμμάτων των Πατέρων της Εκκλησίας ώστε να προσφέρει μεγάλη ωφέλεια στο πλήρωμα της Εκκλησίας και στη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Εν συνεχεία, τον Σεπτέμβριο, κατά την έναρξη του σχολικού έτους, ακολούθησε η σύναψη συμφώνου συνεργασίας ανάμεσα στο Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών Μελετών και στο Privates Lyzeum der Republik Griechenland in Nürnberg δηλαδή στο Ελληνικό Λύκειο Νυρεμβέργης. Ορίστηκαν οι στόχοι του προγράμματος όπως ενδυνάμωση της οικολογικής ευαισθητοποίησης των μαθητών και μαθητριών, επιτόπια έρευνα και γνωριμία των ιερών κειμένων της ορθοδόξου θρησκείας αλλά και των υπολοίπων μεγάλων θρησκειών του κόσμου, η διεπιστημονική και διαθεματική προσέγγιση στην γνώση που αφορά τη φύση και το περιβάλλον με βάση το μάθημα των θρησκευτικών κι η επαφή με την τέχνη της φωτογραφίας, των μικροεικαστικών και της ποίησης μέσω της συγγραφής ποιητικών κειμένων και διαμορφώθηκε το χρονοδιάγραμμα και το πλαίσιο υλοποίησής.

Πώς το αγκάλιασαν στην αρχή οι μαθητές σας και πώς σε όλα τα στάδιά του;

Χαίρομαι πραγματικά που οι μαθητές και μαθήτριές μου έχουν αναπτύξει γρήγορα ανακλαστικά σε ό,τι αφορά τις εκπαιδευτικές δράσεις που τους προτείνω. Τα τελευταία 5 χρόνια που διδάσκω στο ελληνικό γυμνάσιο και λύκειο της ομογένειας έχουμε πραγματοποιήσει δεκάδες εκπαιδευτικά και πολιτιστικά projects, φέρνοντας τους μαθητές σε επαφή με τον ποιητικό, συγγραφικό και καλλιτεχνικό κόσμο της σύγχρονης λογοτεχνίας της Ελλάδας και όχι μόνο. Την ιδέα επομένως να προσεγγίσουμε καλλιτεχνικά μια περιβαλλοντική δράση, την καλοδέχτηκαν με χαρά και πολλή ανυπομονησία. Για το λόγου το αληθές καταθέτω το ποσοστό συμμετοχής που ήταν 98% σε μια δύσκολη για τα παιδιά τάξη, την Β Λυκείου, καθώς πέρσι για πρώτη φορά ανεξαιρέτως, εφαρμόστηκε η εξέταση μαθημάτων με την λεγόμενη Τράπεζα Θεμάτων και στα σχολεία του εξωτερικού, προσθέτοντας περισσότερο άγχος και φόβο στους μαθητές και μαθήτριές μας. Πάραυτα υπερίσχυσε η χαρά τής από κοινού πορείας και δημιουργίας. Κατασταλάξαμε στην ονομασία της δράσης εντάσσοντας σ’ αυτήν το πρώτο λογοπαίγνιο, που με φρεσκάδα και νεανική έμπνευση θα γινόταν και το βασικό μας slogan «Δημιουργώντας το δικό μας Βιβλικό Πάρκο – Φυσικά σκεφτόμαστε! … Σκεφτόμαστε τη Φύση!». Εν συντομία στα γερμανικά την ονομάσαμε Wir denken grun και στην ουσία της ήταν μια περιβαλλοντική εκπαιδευτική δράση που στόχευε στην ενδυνάμωση της οικολογικής συνείδησης των μαθητών και μαθητριών υπό του διαχρονικού και οικουμενικού μηνύματος των θρησκειών κι είχε σκοπό να φέρει σε επαφή τους μαθητές με τη φύση, την ποίηση, τη λογοτεχνία και τη φωτογραφία.

Ποιες οι προκλήσεις για την πραγματοποίησή του;

Μας αρέσουν πολύ οι προκλήσεις και γι’ αυτό τις αξιοποιούμε στο έπακρο. Η δράση μας απαιτούσε συντονισμό, αρμονικό κλίμα συνεργασίας, ταξινόμηση των καθηκόντων και εργασιών, γρήγορες κι αποτελεσματικές συναντήσεις εντός και εκτός διδακτικής ώρας, σωματική και πνευματική εγρήγορση κι όλα αυτά επειδή τα παραδοτέα μας δεν ήταν ούτε λίγα, ούτε μονοσήμαντα. Είχαμε σκοπό α. να δημιουργήσουμε μικροεικαστικά με φύλλα που συλλέξαμε κι αποξηράναμε από την περιοχή της Νυρεμβέργης και των γειτονικών πόλεων, όπως της Φύρτης, του Έρλαγεν και του Βίρτσμπουργκ, β. να εκδώσουμε την πρώτη μας ποιητική και περιβαλλοντική εφημερίδα με ποιήματα των ίδιων των μαθητών και μαθητριών και με γνωμικά σημαντικών πνευματικών ταγών και ιδρυτών παγκόσμιων ηγετών, γ. να γνωρίσουμε την εδαφική φυσιογνωμία της περιοχής μας και να φυτέψουμε δέντρα στις αυλές του σχολείου μας, δίνοντάς τους ονόματα ισχυρών θρησκευτικών προσωπικοτήτων των Ιερών Γραφών όλων των μεγάλων θρησκειών και τέλος δ. να δημιουργήσουμε μια φωτογραφική έκθεση με πρωταγωνιστές τα ίδια τα παιδιά που θα θωπεύουν στις παλάμες τους ένα βλασταράκι μέσα στο χώμα του.

Ποιες οικολογικές ανησυχίες και σκέψεις των μαθητών προέκυψαν κατά τη διάρκεια του project;

Οι ανησυχίες και το δυσοίωνο μέλλον του πλανήτη μας είναι εγγεγραμμένο πλέον στη σκέψη των σύγχρονων παιδιών και νέων. Δεν χρειαζόταν να μιλήσουμε εξάλλου για τ’ αυτονόητα, όπως π.χ. πόσο σημαντικό είναι το περιβάλλον μας και πόσο καταστρεπτικά του συμπεριφέρεται ο άνθρωπος με την εγωκεντρική του δραστηριότητα. Θα προτιμήσω να μιλήσω περισσότερο για τις οικολογικές συγγένειες που εντόπισαν οι μαθητές κατά την έρευνά τους στα ιερά κείμενα η τις παραδόσεις των θρησκειών. Το σημαντικό είναι πως ταξινόμησαν και συνειδητοποίησαν μέσα από την επιτόπια αυτή ανάγνωση και καταγραφή των κειμένων πως η φύση αποτελεί βασικό στοιχείο της δημιουργίας του κόσμου σε όλες τις θρησκείες και σε όλους τους θεολογικά σκεπτόμενους πολιτισμούς από την αρχαιότητα μέχρι και την εποχή μας. Εξ ου κι επιλέχθηκαν συγκεκριμένες φράσεις του Χριστού, του Μωάμεθ, του Βούδα, του Κομφούκιου κι άλλων προκειμένου να κοσμήσουν την ποιητική μας εφημερίδα, όπως π.χ.: Μην κόψεις ένα καρποφόρο δέντρο και μη σκοτώσεις ένα ζώο χωρίς να έχεις ανάγκη (Μωάμεθ), Η καλύτερη ώρα να φυτέψετε ένα δέντρο ήταν πριν από 20 χρόνια. Η επόμενη καλύτερη ώρα είναι τώρα (Βούδας) κ.α.

Ποιες ήταν οι καλύτερες στιγμές του πρότζεκτ;

Αν και είναι δύσκολο να τις απομονώσω, καθώς όλο το project υλοποιήθηκε ως ενιαίο σύνολο ομαδικής φροντίδας και δράσης, θ’ αναφέρω ενδεικτικά κάποιες: Η συλλογική εμφύτευση 5 δέντρων στις αυλές του σχολείου μας αφού πρώτα καθαρίστηκε η συγκεκριμένη περιοχή προκειμένου ν’ αφρατέψει το χώμα. Η κατανομή συγκεκριμένων ενεργειών και ερευνητικών πεδίων κάθε ομάδας. Η δημιουργία μικροεικαστικών με αποξηραμένα φύλλα που συλλέξανε και θωπεύσανε από την αρχή της σχολικής χρονιάς κι ολοκλήρωσαν κατά τη λήξη της. Η ex nihilo χειροποίητη δημιουργία οικολογικών και πραγματικά καλαίσθητων σελιδοδεικτών που δεν θυμίζουν σε καμία περίπτωση ερασιτεχνική ή πρόχειρη δουλειά. Η συγγραφή ποιημάτων με έμπνευση ένα φύλλο και η τελική γραφιστική τους ενσωμάτωση στην πρώτη ποιητική οικολογική εφημερίδα του σχολείου μας. Τέλος η καλαίσθητη φωτογραφική έκθεση με τα πορτρέτα των μαθητών και μαθητριών που προστατεύουν μέσα στη χούφτα τους ένα καταπράσινο βλασταράκι. Προσωπικά για μένα η καλύτερη στιγμή υπήρξε ο αμείωτος ενθουσιασμός των νέων αυτών παιδιών που συμμετείχαν ενεργά σε κάτι που φαίνεται να λείπει από την εκπαίδευση.

Ποια τα αποτελέσματα της δράσης αυτής;

Με μεγάλη χαρά και συγκίνηση πληροφορήθηκα πως μετά από επιλογή μεταξύ 130 συνεργαζόμενων σχολικών μονάδων εσωτερικού και εξωτερικού με το Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών Μελετών επιλέχθηκε η δική μου παιδαγωγική και διδακτική προσέγγιση και συγκεκριμένα το Project με τίτλο wir denken grün, προκειμένου να κοσμήσει το εκπαιδευτικό Συνέδριο, το οποίο έλαβε χώρα στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης το Σάββατο στις 8.10.2022. Αξίζει εδώ να σημειωθεί πως η δράση τελούσε υπό την αιγίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου και το τελικό παραγόμενο εκπαιδευτικό προϊόν που αποτελείται από εικαστικά έργα των μαθητών του Λυκείου Νυρεμβέργης εκτέθηκαν στην ιστορική Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης και θα παραμείνουν εκεί για ένα χρόνο. Είναι πραγματικά συγκινητικό και μοναδικό να ζωντανεύει εκ νέου η αίθουσα διδασκαλίας της ιστορικής ελληνικής Σχολής της Χάλκης και να γεμίζει με τα καθηλωτικά πρόσωπα των μαθητών και μαθητριών της ομογένειας που θα αποτελούν για ένα ολόκληρο χρόνο μια ψηφιακή τάξη. Το ταξίδι όμως συνεχίζεται και σειρά παίρνει η έκθεση, μετά την Θεολογική Σχολή της Χάλκης, στη Μισιρλόγλειο Βιβλιοθήκη της Ιεράς Μονής Βλατάδων στη Θεσσαλονίκη όπου και θα παραμείνει εκεί για να υποδέχεται τα σχολεία που θα την επισκέπτονται.

See Also

«Ό,τι σπουδαίο συνέβη ποτέ σε αυτόν τον κόσμο συνέβη πρώτα στη φαντασία κάποιου» Astrid Lindgren

Κατορθώσατε να καλλιεργήσετε την οικολογική συνείδηση των νέων παιδιών στο σχολείο;

Είμαι βαθύτατα πεπεισμένη πως κάθε εκπαιδευτικός, οποιασδήποτε ειδικότητας ή επιστητού μπορεί να συμβάλλει στην ενδυνάμωση της οικολογικής συνείδησης των μαθητών/τριών του. Όλα τα μαθήματα ενδείκνυνται για τέτοιου είδους δράσεις. Προσωπικά μέσα από το μάθημα των θρησκευτικών χρόνια τώρα προσπαθώ να ενημερώσω, να ευαισθητοποιήσω και γιατί όχι να παρακινήσω τους μαθητές/τριές μου να εστιάζουν στα μικρά καθημερινά μικροπράγματα που μας καθιστούν υπεύθυνους για τα μεγάλα και σημαντικά πράγματα που αφορούν την κοινωνία μας. Συχνά ξεκινώ το μάθημα με βασικές πληροφορίες όπως το ό,τι το Οικουμενικό Πατριαρχείο ήδη από τη δεκαετία του ’80, έχει ξεκινήσει τον αγώνα ευαισθητοποίησης της παγκόσμιας κοινότητας, για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ολικής Κτίσης του Θεού, στην οποία ανήκει και ο άνθρωπος. Τους αναφέρω τον «Πράσινο Πατριάρχη», έναν τίτλο που αποδόθηκε στον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, από τα ΜΜΕ το 1996, κι επισημοποιήθηκε με τελετουργικό τρόπο στον Λευκό Οίκο, το 1997, από τον Al Gore, Αντιπρόεδρο των ΗΠΑ. Ξεκινώντας από αυτό τους ενθαρρύνω να γίνουμε πράσινοι άνθρωποι… με οικολογική συνείδηση, συναίσθηση, κι ετοιμότητα για το περιβάλλον, να πληροφορούμαστε σχετικά με τις οικολογικές οργανώσεις, τα ακτιβιστικά κινήματα, τις παγκόσμιες δράσεις, τα σημαντικά πρόσωπα και την προσπάθειά τους στον τομέα αυτό είτε είναι μικρή, είτε μεγάλη. Αν κατόρθωσα να καλλιεργήσω την οικολογική συνείδηση των νέων παιδιών είναι κάτι θαρρώ που θα έπρεπε να απαντήσουν τα ίδια τα παιδιά. Προς το παρόν εγώ τους έδειξα απλά έναν από τους πολλούς δρόμους, που οδηγούν στη δημιουργία ευαισθητοποιημένων και περιβαλλοντικά υποψιασμένων πολιτών.

Πόσο ικανοποιημένη είστε με το αποτέλεσμα του Project;

Θα αναπαράγω τα λόγια για το εν λόγω project όπως ακριβώς τα άκουσα όταν τοποθετήθηκαν τα πορτρέτα των μαθητών στα θρανία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης: «η καρδιά της ελληνικής ομογένειας χτυπάει στην Κωνσταντινούπολη μέσω της Νυρεμβέργης». Η συγκίνηση δεν μπορεί να περιγραφεί. Έχοντας πλήρη επίγνωση των παρακάτω θα πως είμαι ευτυχισμένη που έκανα και αυτό το ταξίδι με τους υπέροχους όπως λέω μαθητές και τις υπέροχες μαθήτριές μου! Είναι ευλογία για μένα κάθε ώρα που περνάω μαζί τους εντός κι εκτός διδακτικών ωρών!

Δεν ήταν ωστόσο το μόνο project σας την περσινή χρονιά, θέλετε να μας μιλήσετε και για τις άλλες δράσεις σας;

Πέρσι όπως και κάθε σχολική χρονιά, τα τελευταία τουλάχιστον 5 χρόνια που διδάσκω στο Ελληνικό Γυμνάσιο και Λύκειο Νυρεμβέργης, γιορτάσαμε την παγκόσμια μέρα ποίησης με εξέχοντα ποιητή τον Αλεξανδρινό Κωνσταντίνο Καβάφη και ειδικότερα το ποίημά του «όσο μπορείς» σκηνοθετώντας κι αποδίδοντας το μ’ ένα μοντέρνο video, όπου πρωταγωνιστές ήταν τα ίδια τα βήματα των μαθητών και μαθητριών της τάξης της Α’ Λυκείου της οποίας ήμουν και υπεύθυνη καθηγήτρια. Ένα άλλο πολύ ενδιαφέρον project που υλοποιήσαμε από κοινού με την τέως αν. διευθύντρια του Λυκείου κα Άννα Παναγιώτου, που ενθάρρυνε και διευκόλυνε κάθε εκπαιδευτική δράση, με την ίδια πάλι τάξη μέσα στο πλαίσιο του μαθήματος της Λογοτεχνίας και της αγάπης μας για την ποίηση υπήρξε το project «Μικροφωνίζουμε Λογοτεχνικά». Στην ουσία ήταν μια ωριαία ραδιοφωνική εκπομπή όπου οι μαθητές με τον δικό τους ξεχωριστό τρόπο και υπό την καθοδήγησή μου απήγγειλαν δραματοποιημένα κάποια από τα ποιήματα του βιβλίου Λογοτεχνικών Κειμένων κι όχι μόνο, όπως: Του νεκρού αδελφού, Οι σκλάβοι, Ήλιε μου και τρισήλιε μου, Όσο μπορείς και Ύμνος στην Αφροδίτη (απαγγελία στα αρχαία ελληνικά, με την συνδρομή της συναδέλφου Χρυσής Κατούδη). Η δράση διανθίστηκε με την συμμετοχή δυο άλλων σχολείων του 1^ου Γενικό Λυκείου Νεαπόλεως Θεσσαλονίκης και του Αβερώφειου Γυμνασίου και Λυκείου Αλεξάνδρειας Αιγύπτου, προσδίδοντας μια πιο οικουμενική διάσταση στην. Τέλος με αφορμή την γιορτή́ των Χριστουγέννων που αποτελεί αναμφίβολα αγαπημένο θέμα πολλών συγγραφέων ανά τον κόσμο, συνεργαστήκαμε με το Γυμνάσιο Κορώνειας και το 2^ο Γυμνάσιο Μονάχου αναβιώνοντας τα έθιμα και τις παραδόσεις μέσα από την ανταλλαγή καρτών που δημιούργησαν οι ίδιοι οι μαθητές και μαθήτριες.

Ετοιμάζετε κάτι για φέτος;

Το ταξίδι με το Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών Μελετών συνεχίζεται και φέτος… με μαθητές και μαθήτριες νέων τμημάτων της Α και Β Λυκείου. Φέτος ετοιμάζουμε για πρώτη φορά μια ταινία μικρού μήκους ποιητικού ενδιαφέροντος. Η δράση εντάσσεται μέσα στο πλαίσιο καινοτόμων πρότζεκτ με σκοπό τη δημιουργία διαύλου επικοινωνίας μεταξύ του παρελθόντος και του παρόντος, του συγκερασμού κλασικών και μοντέρνων ποιημάτων με τη χρήση και μεθοδολογία των νέων τεχνολογιών και με καλλιτεχνική εστίαση στον ποιητικό λόγο αλλά και τη σιωπή. Θα συνοδεύεται από λογοτεχνικά δελτία σε έντυπη μορφή με ποιήματα του μήνα κλασικών αλλά και μοντέρνων ποιητών.