Η αξία της «αηδίας» – ένα συναίσθημα που ξεχνάμε να διδάξουμε στα παιδιά
Η αηδία είναι ένα ισχυρό συναίσθημα, αλλά δύσκολο να το μάθουν τα παιδιά, ωστόσο έχει σημασία να το αναγνωρίζουν και να το αποδέχονται
Η αηδία είναι ένα ισχυρό συναίσθημα. Ωστόσο, είναι ένα αγνοημένο συναίσθημα που πιθανότατα δεν θα εμφανίζεται στη λίστα των πέντε κορυφαίων συναισθημάτων μας. Όταν παρουσιάζονται εικόνες εκφράσεων του προσώπου, τα μικρά παιδιά συχνά δυσκολεύονται να χαρακτηρίσουν την αηδία (και τον φόβο) σε σύγκριση με την ευτυχία, τη λύπη και τον θυμό.
Ένα δύσκολο συναίσθημα για να μάθουν τα παιδιά;
Σε μια κλασική μελέτη που διεξήχθη με παιδιά 2 και 3 ετών, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η χρήση της βασικής γλώσσας της αηδίας που σχετίζεται με σωματικά γεγονότα (π.χ. Όταν αυτά τα παιδιά ρωτήθηκαν γιατί κάποιος μπορεί να αισθάνεται αηδία, ένα από αυτά φέρεται να είπε: «Έχει σκουπίδια στο στόμα του!»)
Η κατανόηση της αηδίας από τα νήπια ξεκινά με σωματικά γεγονότα – βιώνουν απέχθεια, αποστροφή και απόρριψη για πράγματα που έχουν άσχημη γεύση. Ουσιαστικά, αυτό είναι το θεμέλιο για να συμβιβαστούν τα παιδιά με την αηδία ως συναίσθημα.
Τα μικρά παιδιά δεν κατανοούν πλήρως την αηδία ως έννοια μέχρι να γίνουν τουλάχιστον 4 ετών. Σε αυτήν την ηλικία είναι που αρχίζουν να αναγνωρίζουν τις εκφράσεις του προσώπου για αηδία. Πολλά παιδιά μπορεί να μην έχουν πλήρη γνώση της έννοιας της αηδίας μέχρι τις αρχές του δημοτικού σχολείου.
Αν και είναι ένα ισχυρό συναίσθημα, η αηδία είναι δύσκολο να την μάθει κανείς—οι περισσότερες εμπειρίες είναι νέες για τα παιδιά σε αυτήν την ηλικία και τα παιδιά αντιμετωπίζουν επίσης λιγότερες καθημερινές εμπειρίες που είναι αηδιαστικές. Αυτό μπορεί επίσης να εξηγήσει γιατί τα παιδιά χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να αποκτήσουν το λεξιλόγιο για να εκφράσουν και να εξηγήσουν την αποστροφή.
Παίξτε για να υποστηρίξετε τη μάθηση των νηπίων σχετικά με την αηδία
Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο διεξήγαγαν μια μελέτη το 2012 με νήπια 18 μηνών. Παρουσίασαν στα νήπια παιχνίδια που έμοιαζαν άγνωστα – ένα από αυτά τα παιχνίδια ήταν μια τηλεκατευθυνόμενη αράχνη που κινούνταν σε τυχαίες κατευθύνσεις.
Παρουσία αυτών των παιχνιδιών, έβαλαν τους γονείς των νηπίων είτε να πουν, «Αυτό είναι ένα ωραίο παιχνίδι» είτε «Αυτό είναι ένα άσχημο παιχνίδι». Διαπίστωσαν ότι σχεδόν κάθε νήπιο στην ομάδα ελέγχου απέφευγε το παιχνίδι όταν οι γονείς τους το αποκαλούσαν άσχημο.
Περιβαλλοντικές καταστάσεις όπως αυτές είναι κρίσιμες. Βοηθούν τα νήπια να μάθουν από τις αντιδράσεις των γονιών τους – για παράδειγμα, ότι τα σκουλήκια είναι αηδιαστικά. Οι όροι του λεξιλογίου που σχετίζονται με την αηδία που χρησιμοποιούνται από τον γονέα, όπως «μπλιαχ», «κακό» ή «ίου» «αηδιαστικό» βοηθούν τα νήπια να χαρακτηρίσουν το συναίσθημα.
Δεδομένου του πόσο σπάνια μπορεί να συμβούν αυτές οι καταστάσεις στην πραγματική ζωή, ορισμένα παιχνίδια μπορεί να βοηθήσουν τα νήπια να αποκτήσουν ευχέρεια στον εντοπισμό και την επισήμανση των πραγμάτων που είναι «αηδία». Οι ψυχοθεραπευτές Maithri Sivaraman και Tricia Striano Skoler συνήθιζαν να δουλεύουν με παιδιά προσχολικής ηλικίας με γλωσσικές καθυστερήσεις και συχνά παίζανε ένα επιτραπέζιο παιχνίδι στην τάξη που περιείχε κομμάτια από ωραία φαγητά και άσχημα είδη φαγητού που πλημμύριζαν από σκουλήκια και άλλα έντομα. Το παιχνίδι περιελάμβανε να γεμίσουνε τα πιάτα τους με φαγητό και ο πρώτος που είχε γεμάτο πιάτο ήταν ο νικητής.
Τα παιδιά κι οι θεραπευτές έπαιρναν εναλλάξ κάρτες και αν το φαγητό ήταν ασφαλές για κατανάλωση, θα μπορούσανε να το βάλουνε σε σειρά στα πιάτα τους. Εάν το φαγητό φαινόταν αηδιαστικό και μη ασφαλές για κατανάλωση, η τάξη φώναζε, «ω θα πονέσει η κοιλιά» και τοποθετούσε το κομμάτι σε ένα σωρό «σκουπίδια». Είναι ένας διασκεδαστικός τρόπος για να αποκτήσετε ευχέρεια με φράσεις/λέξεις/μορφασμούς που εκφράζουν αηδία.
Πέρα από τη φυσική αηδία
Όπως ίσως έχετε παρατηρήσει, η σωματική αηδία αναμένεται να προστατεύσει τα παιδιά (και τους ενήλικες) από το να αγγίξουν ή να φάνε αντικείμενα που θα μπορούσαν να είναι επιβλαβή. Είναι ένας σημαντικός μηχανισμός ασφαλείας. Είναι όμως αυτή η όλη εικόνα και η αηδία σχετίζεται μόνο με φυσικά γεγονότα;
Μερικοί ερευνητές έχουν υποστηρίξει ότι η ηθική αηδία μας προστατεύει από το να κάνουμε πράγματα που θεωρούνται ηθικά λανθασμένα. Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι ορισμένα παιδιά ηλικίας 7 έως 9 ετών θεωρούν αηδιαστικά την απάτη, το να πάρουν στην ουρά τη θέση κάποιου άλλου και το παιχνίδι με κάποιον που κλέβει ένα σνακ.
Ενώ εξακολουθεί να υπάρχει συζήτηση για το αν αυτά τα γεγονότα προκαλούν πραγματικά αηδία ή θυμό, η συνολική συναισθηματική ανάπτυξη σχετίζεται στενά με την ευημερία.
Όχι στερεότυπα παρακαλώ
Ορισμένες ιδιότητες αηδίας είναι μαθαίνονται μέσω της κοινωνικής αλληλεπίδρασης – ενώ εσείς και εγώ μπορεί να θεωρούμε αηδιαστικό να τρώμε τις σοκολάτες σε σχήμα κοπράνων που ήταν δημοφιλής στο Ηνωμένο Βασίλειο πρόσφατα, τα νήπια μπορεί να το βρουν αδιάφορο ή ακόμα και διασκεδαστικό! Γι’ αυτό ακριβώς χρειαζόμαστε περισσότερες ευκαιρίες μάθησης και πιο ρεαλιστικές.
Οι στερεότυπες εκφράσεις του προσώπου σε βιβλία και η απλή διδασκαλία σε παιδιά προσχολικής ηλικίας στο να τις μιμούνται δεν θα μεταφραστεί αυτομάτως σε καλύτερη επικοινωνία ή κοινωνικο-συναισθηματική ανάπτυξη. Αν και είναι χρήσιμο, το να μαθαίνεις στα παιδιά να αναγνωρίζουν τα χαμόγελα, τα συνοφρυώματα και τα μουτρώματα δεν αρχίζει καν να καλύπτει τη συναισθηματική τους μάθηση.
Η πρώιμη ικανότητα των παιδιών να συσχετίζουν συγκεκριμένους όρους συναισθημάτων με μια σειρά από εκφράσεις του προσώπου και γεγονότα θέτει τα θεμέλια για όλη τη συναισθηματική ανάπτυξη. Λοιπόν, ας χαρακτηρίσουμε την αηδία μας (και άλλα συναισθήματά μας) σε φυσικές πραγματικές καταστάσεις και ας ενδυναμώσουμε τα μικρά παιδιά με ευκαιρίες να χτίσουν ιστορίες και πλαίσια γύρω από αυτές τις εσωτερικές καταστάσεις.
