Πώς να μιλήσουμε στα παιδιά για ύποπτες συμπεριφορές χωρίς να τα τρομοκρατήσουμε

Το ότι λόγω της πανδημίας έχουμε τα παιδιά περισσότερο στο σπίτι είναι κάτι που παρά τις αντιξοότητες μας προσφέρει ένα αίσθημα ασφάλειας. Ωστόσο δεν είναι φυσιολογικό να έχουμε τα παιδιά μονίμως στο σπίτι όπως επίσης δεν είναι εφικτό να είμαστε συνέχεια μαζί τους – ειδικά όσο μεγαλώνουν. Πριν λίγα σχετικά χρόνια, τότε που εμείς ήμασταν ακόμα παιδιά, κάπου στις πιο ανέμελες δεκαετίες του ’70 και του ’80, παίζαμε σε γειτονιές και πάρκα με τους φίλους μας, είτε κατοικούσαμε σε χωριό είτε σε κάποια μεγάλη πόλη. Κάπως έτσι και το να πάμε στο σχολείο μόνα μας περπατώντας ήταν μια απλή καθημερινή συνήθεια.
Σήμερα, όμως, με τα δυσάρεστα έως τραγικά περιστατικά με θύματα παιδιά που άρχισαν να γίνονται γνωστά μέσα από τις ειδήσεις αλλά και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που απασχολούν συχνά την κοινή γνώμη, καθώς και η αίσθηση ότι «δεν μπορούμε πια να κοιμόμαστε με ξεκλείδωτες πόρτες όπως παλιά», το να έχουμε γίνει οι ίδιοι γονείς μας κάνει να λέμε συχνά τη φράση «μη μιλάς σε αγνώστους».
Πώς όμως θα προστατέψουμε τα παιδιά σήμερα από επιδειξιομανείς και άλλους επικίνδυνους αγνώστους, χωρίς να τα εγκλωβίσουμε στο σπίτι ή να τα φορτώσουμε με φοβίες;

• Τους εξηγούμε τι σημαίνει «επικίνδυνος άγνωστος»: Μπορεί στο μυαλό τους να του έχουν δώσει μορφή τέρατος, όμως είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε στα παιδιά μας ότι ένας «επικίνδυνος άγνωστος» μπορεί κάλλιστα να είναι εμφανίσιμος και καλοντυμένος, ή ακόμα και γυναίκα, και πως η συμπεριφορά του, όχι τόσο η εξωτερική εμφάνισή του, είναι αυτή που θα δείξει τις προθέσεις του.
• Τα καθησυχάζουμε ως προς το ότι δεν είναι όλοι οι άγνωστοι «επικίνδυνοι»: Για την ακρίβεια, ακόμα και ένας εντελώς άγνωστος άνθρωπος μπορεί να τα βοηθήσει σε μια δύσκολη στιγμή, όπως όταν έχουν χάσει το δρόμο ή αν χτυπήσουν στη διάρκεια του παιχνιδιού. Αυτοί μπορεί να είναι, για παράδειγμα, οι υπάλληλοι ενός καταστήματος που φορούν καρτέλα με το όνομά τους ή ο αστυνομικός στο τμήμα της περιοχής.

• Τους εξηγούμε ποιες θεωρούνται «ύποπτες» συμπεριφορές: Λέμε στα παιδιά μας ότι ένας ενήλικας είναι φυσιολογικό να ζητήσει βοήθεια μόνο από ενήλικες. Έτσι, αν για παράδειγμα τα πλησιάσει κάποιος στο δρόμο και τους ζητήσει να τον βοηθήσουν να «βρει το σκυλάκι του», το καλύτερο που έχουν να κάνουν είναι να τον παραπέμψουν στη φιλοζωική της περιοχής. Είναι σημαντικό, επίσης, να πούμε στα παιδιά μας ότι ένας «ακίνδυνος άγνωστος» ποτέ δεν θα τους ζητήσει να κρατήσουν κάποιο μυστικό ή δεν θα επιχειρήσει να τα ξεμοναχιάσει. Αν κάνει έστω και την παραμικρή χειρονομία που θα τους προκαλέσει αμηχανία, πρέπει αμέσως να απομακρυνθούν από κοντά του.
• Αξιοποιούμε τα παιχνίδια ρόλων: Προσποιούμαστε ότι είμαστε εμείς ένας «επικίνδυνος άγνωστος», που τους υπόσχεται π.χ. γλυκίσματα στην παιδική χαρά, και τα καθοδηγούμε έτσι ώστε να τον αποφύγουν διακριτικά ή, αν εκείνος προσπαθήσει να τα αρπάξει, να αμυνθούν (σε αυτή την περίπτωση, ίσως χρειαστεί να θυσιάσουμε τα «καλάμια» μας!).
• Μαθαίνουμε στα παιδιά τι σημαίνουν τα «όρια»: Τονίζουμε ότι κανένας ενήλικας δεν έχει εξουσία στο σώμα τους και πως κανένας δεν μπορεί να τα πιέσει να τον αγκαλιάσουν ή να τον φιλήσουν, ακόμα και αν είναι ένας θείος τους (άλλωστε, είπαμε, τα περισσότερα περιστατικά συμβαίνουν εντός της οικογένειας!). Πείτε τους ότι έχουν κάθε δικαίωμα να φωνάξουν «όχι!» αν κάποιος επιχειρήσει να παραβιάσει τα προσωπικά τους όρια. Μιλήστε τους, επίσης, για τα γεννητικά τους όργανα χρησιμοποιώντας «κανονικές» λέξεις και τονίστε ότι κανένας άλλος δεν έχει δικαίωμα να τα αγγίξει.
• Ενθαρρύνετέ τα να κάνουν φίλους: οι παρέες μπορεί να αποδειχθούν ακόμα και σωτήριες για τη ζωή ενός παιδιού. Ένα παιδί που κυκλοφορεί στον δρόμο ολομόναχο και όχι περιτριγυρισμένο από φίλους είναι πολύ περισσότερο ευάλωτο σε «επικίνδυνους αγνώστους».