Πώς να κάνετε τα παιδιά να σας ακούν αποτελεσματικά και να ακολουθούν κανόνες
Χρήσιμες συμβουλές για να βοηθήσετε τα παιδιά να μάθουν να υπακούν σε οδηγίες
Τα παιδιά έχουν τον δικό τους τρόπο να αντιλαμβάνονται τους κανόνες, την πειθαρχία και δεν καταφέρνουν πάντα να ακούνε τις οδηγίες των γονιών τους καθώς μεγαλώνουν και αναπτύσσουν μια αίσθηση αυτονομίας και ελέγχου. Ανακαλύπτουν επίσης ποιες συμπεριφορές τους έχουν για εκείνα πιο ευνοϊκά αποτελέσματα. Για να μην ενθαρρύνετε λοιπόν κατά λάθος συμπεριφορές που ευνοούν το να γίνεται το δικό τους ή να σας παρακούν, ακολουθούν τρεις συμβουλές για το πώς να το κάνετε αυτό. Ως γονείς, έχετε τρόπους που σας επιτρέπουν να τιμήσετε την αυξανόμενη αίσθηση αυτονομίας και ελέγχου, ενώ παράλληλα προάγετε τη συμμόρφωση και κάνετε την επικοινωνία σας πιο αποτελεσματική.
Δώστε σαφείς οδηγίες
Πείτε στα παιδιά τι να κάνουν, όχι τι να μην κάνουν.
Όταν περπατάτε σε ένα πεζοδρόμιο με ένα παιδί κοντά σε μια λακκούβα με νερό, πείτε στο παιδί «παρακαλώ πήγαινε γύρω από τη λακκούβα» αντί «μην πέσεις στη λακκούβα». Αυτό τους δίνει μια σαφή οδηγία σχετικά με τη δράση που πρέπει να κάνουν – να περπατήσουν γύρω από τη λακκούβα. Όταν λέμε σε ένα παιδί τι να μην κάνει (μην πέσεις στη λακκούβα), μπορεί να κάνει άλλες ενέργειες που δεν είναι ιδανικές (τρέξτε γρήγορα μέσα από μια λακκούβα ή προσπαθήστε να πηδήξετε από πάνω της).
Όταν τα παιδιά εισβάλλουν στο χώρο των γονιών τους ή όταν χρειάζεστε προσοχή επειδή μαγειρεύετε ή εργάζεστε, το να λένε στο παιδί «όχι τώρα» πιθανότατα θα λειτουργήσει μόνο για μικρό χρονικό διάστημα, αν όχι καθόλου. Η εντολή «όχι τώρα» δεν διευκρινίζει το πότε. Οι εντολές «μείνετε πίσω» και «μείνετε μακριά» δεν διευκρινίζουν πόσο μακριά ή τι σημαίνει μακριά. Αντίθετα, πείτε σε ένα παιδί: «Δεν θα το κάνω τώρα γιατί δουλεύω – αν είσαι ήσυχος για 10 λεπτά και μείνεις έξω από αυτό το δωμάτιο, ώστε να μπορέσω να τελειώσω αυτό που κάνω, τότε θα μιλήσω/παίζω μαζί σου».
Βεβαιωθείτε ότι υπάρχει ένα ξεκάθαρο διακριτικό σημείο του τι διαχωρίζει το να είσαι σε ένα χώρο/δωμάτιο από το να είσαι έξω. Για παράδειγμα, όλα τα μέρη του σώματος (συμπεριλαμβανομένων των δακτύλων των ποδιών) πρέπει να βρίσκονται πίσω από ένα συγκεκριμένο πλακάκι δαπέδου για να θεωρείται το παιδί εκτός.
Δώστε λιγότερες εντολές
Εστιάστε σε εντολές που έχουν σημασία.
Οι γονείς συχνά κατακλύζουν τα παιδιά με εντολές. Εάν ένα παιδί ακούσει πάρα πολλές εντολές, μπορεί να αποσυντονιστεί. Όταν οι γονείς επαναλαμβάνουν την ίδια εντολή, τα παιδιά σκέφτονται, «γιατί να κάνω ό,τι ρωτά ο μπαμπάς την πρώτη φορά, όταν τελικά θα ρωτήσει δεύτερη, τρίτη ή τέταρτη φορά; Στο μεταξύ, θα συνεχίσω να κάνω αυτό που κάνω» (παίζω το παιχνίδι μου, αποφεύγοντας το βούρτσισμα των δοντιών ή την ώρα του ύπνου).
Όταν οι γονείς εστιάζουν σε εντολές που έχουν σημασία (προετοιμασία για το σχολείο, βούρτσισμα δοντιών, ολοκλήρωση εργασιών/δουλειών και προετοιμασία για ύπνο) και εξαλείφουν τις περιττές εντολές («παρακαλώ δώσε στον μπαμπά το…», «παρακαλώ άσε το…»), τα παιδιά είναι πιο πιθανό να συμμορφωθούν με τις λαμβανόμενες εντολές.
Πολλοί γονείς που αισθάνονται ότι δεν δίνουν στα παιδιά τους πολλές εντολές δεν αναγνωρίζουν έναν κρυμμένο ένοχο εδώ – το να κάνουν πάρα πολλές ερωτήσεις στα παιδιά: «Πώς ήταν η μέρα σου;» «Πώς ήταν το σχολείο;» «Τι έμαθες;» «Πού κάθισες;» «Τι κάνεις;» «Μπορείς να έρθεις εδώ;».
Οι ερωτήσεις είναι εντολές. Το «Πώς ήταν η μέρα σου;» που διατυπώνεται διαφορετικά είναι στην πραγματικότητα «Πες μου τώρα, πώς ήταν η μέρα σου;». Όταν τα παιδιά δεν απαντούν σε αυτήν την ερώτηση, είναι μια μορφή παθητικής μη συμμόρφωσης. Αν και δεν είναι η μεγαλύτερη παράβαση για πολλούς γονείς, εξακολουθεί να ενισχύει ότι η μη ανταπόκριση στις εντολές των γονέων είναι αποδεκτή και δεν έχει συνέπειες.
Αποδείξτε τη σημασία των οδηγιών προς όφελός τους
Δείξτε στα παιδιά ότι υπάρχουν πραγματικές συνέπειες και συγκεκριμένες σχέσεις αιτίας αιτιατού όταν ακολουθούν οδηγίες και όταν δεν ακολουθούν οδηγίες.
Όταν τα παιδιά δεν ακολουθούν τις οδηγίες, υπάρχει συνήθως ένας λόγος – για να πάρουν κάτι που θέλουν (περισσότερο χρόνο παίζοντας βιντεοπαιχνίδια) ή για να ξεφύγουν από το να κάνουν κάτι που δεν θέλουν (πηγαίνοντας για ύπνο).
Οι γονείς συχνά λένε στα παιδιά να απενεργοποιήσουν το βιντεοπαιχνίδι, να βουρτσίσουν τα δόντια τους, να κάνουν μπάνιο και να ετοιμαστούν γρήγορα το πρωί για το σχολείο. Όταν τα παιδιά δεν κάνουν αυτές τις εργασίες την πρώτη φορά που τους ζητήθηκε, συνήθως δεν βλέπουν τη μη συμμόρφωση ως πρόβλημά τους. Μάλλον, είναι προβλήματα της μαμάς ή του μπαμπά. Η συμπεριφορά του παιδιού συνήθως δεν αλλάζει μέχρι να δει τη μη συμμόρφωση ως πρόβλημα. Ως πρόβλημα, δεν μιλάμε για τιμωρίες όπως χτύπημα, φωνές ή απειλές – αντίθετα, η μη συμμόρφωση στο πρόβλημα του παιδιού σημαίνει ότι χάνει κάποιο είδος προνομίου ή ανταμοιβής (διασκεδαστική δραστηριότητα, χρόνος οθόνης, μάρκες για ανταμοιβές).
Όταν το παιδί σας συχνά δυσκολεύεται να συμμορφωθεί με μια εντολή, ένα πρόγραμμα επιλογής ανταμοιβής μπορεί να το παρακινήσει να συμμορφωθεί την πρώτη φορά που του ζητήθηκε. Εδώ είναι οι οδηγίες:
Δώστε εντολές (σβήστε το παιχνίδι, δώστε το τηλέφωνο/ταμπλέτα, πηγαίνετε να βουρτσίζετε τα δόντια σας, πηγαίνετε στο μπάνιο, φτιάξτε στο κρεβάτι, φορέστε τα ρούχα σας κ.λπ.) και ενημερώστε αμέσως το παιδί ότι αν ακολουθήσει γρήγορα τις οδηγίες, θα μπορούν να επιλέξουν μία από τις επιλογές στον πίνακα επιλογών ανταμοιβής. Για παράδειγμα: «είναι 7:30, οπότε είναι ώρα να βουρτσίσεις τα δόντια σου. Εάν βουρτσίσεις τα δόντια σου το επόμενο λεπτό, θα έχεις τη δυνατότητα να επιλέξεις μία δραστηριότητα από τον πίνακα επιλογών ανταμοιβής για να την κάνουμε αμέσως μόλις τελειώσεις». Ή «έχουν περάσει 30 λεπτά, οπότε ο χρόνος οθόνης σου έληξε. Εάν παραδώσεις το tablet γρήγορα, θα επιλέξεις μια διασκεδαστική δραστηριότητα για να παίξουμε από τις επιλογές του πίνακα».
Εάν το παιδί συμμορφωθεί με την εντολή σε εύλογο χρόνο, τότε δώστε ενθουσιώδη έπαινο: «Μπράβο! Μου αρέσει που πήγες να βουρτσίσεις τα δόντια σου με την πρώτη φορά που το ζήτησε ο μπαμπάς! Όταν τελειώσεις, θα παίξουμε τη δραστηριότητα που επέλεξες».
Εάν το παιδί δεν συμμορφωθεί σε εύλογο χρονικό διάστημα, τότε με έντονο τόνο, ενημερώστε το ότι δεν κέρδισε τη δραστηριότητα επιλογής ανταμοιβής: «Επειδή δεν έδωσες στη μαμά το tablet την πρώτη φορά που το ρώτησα, δεν θα διαλέξεις δραστηριότητα επιλογής ανταμοιβής. Αυτή ήταν η επιλογή σου. Ίσως την επόμενη φορά να κάνεις μια διαφορετική επιλογή». (Σημείωση: Ο γονέας σε αυτήν την περίπτωση θα πρέπει να αφαιρέσει το tablet από το παιδί ή να κλείσει τον διακόπτη λειτουργίας, ώστε το παιδί να καταλάβει ότι η αντίσταση δεν θα του επιτρέψει περισσότερο χρόνο οθόνης).
Το σκεπτικό αυτού του προγράμματος επιλογής ανταμοιβής είναι ότι παρέχει μια άμεση ανταμοιβή ως απάντηση στη συμμόρφωση. Για ορισμένα παιδιά που μπορεί να είναι λίγο πιο αντίθετα με τις οδηγίες των γονέων, αυτή η στρατηγική μετατοπίζει το σημείο επιλογής από το «Θα κάνω αυτό που λέει ο μπαμπάς, ναι ή όχι;» στο «Ποια διασκεδαστική δραστηριότητα θα επιλέξω, διαγωνισμός καραόκε, χορευτικό πάρτι ή ταινία;»
Για τα μικρότερα παιδιά, η οπτική είναι πάντα η καλύτερη, επομένως η δημιουργία ενός πίνακα επιλογής ανταμοιβής συχνά συνίσταται στην αναζήτηση διασκεδαστικών εικόνων στο διαδίκτυο που αντιπροσωπεύουν ένα παιχνίδι. Οι δραστηριότητες/παιχνίδια από τα οποία επιτρέπετε στο παιδί σας να επιλέξει στον πίνακα επιλογών ανταμοιβής θα πρέπει να ανανεώνονται συνεχώς για να αυξάνεται η καινοτομία τους και έτσι να μην ατονούν το ενδιαφέρον.
